ظریف : تحریم بیشتر؛ فعالیت سانتریفیوژهای بیشتر
محمد جواد ظریف گفتگوی اختصاصی با روزنامه «نویه سورشر» سوئیس گفت: آمریکا در خیال باطل بسر می برد و تحریم بیشتربا فعالیت سانتریفیوژ بیشتر همراه خواهد بود.
مارتین وُکِر و آندراس روئش، خبرنگاران روزنامه «نویه سورشر» سوئیس در گفتگوی اختصاصی با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران نظر وی را درباره توافقنامه هسته ای ایران جویا شدند.
خبرنگاران این روزنامه در ابتدا گفتند: ایران با استفاده از سکوی نشست مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس تلاش کرد موضع بین المللی خود را اصلاح کند. در این گفتگو ظریف از سیاست تهران در برابر بحران سوریه دفاع و توافقنامه نامه هسته ای ایران با گروه پنج بعلاوه یک را یک موفقیت ارزیابی کرد.
این روزنامه در ابتدا سئوال کرد: آقای وزیر! شما کارت دعوت شرکت در اجلاس ژنو دو در مونترو ی سوئیس را در جیب داشتید اما بعد اتفاق دیگری رخ داد. آیا از آن اتفاق عصبانی نشدید؟
ظریف با بیان آنکه من از این وضع، هیچ ناراحت نشدم، گفت: از همان ابتدا هم گفتیم که ما در صورتی در این نشست شرکت خواهیم کرد که محترمانه دعوت شویم. ظریف سپس گفت: (بان کی مون) دبیرکل سازمان ملل با من تماس گرفت و من در آن تماس به او گفتم که ایران بطور سازنده شرکت خواهد کرد اما در عین حال هیچ پیش شرطی را نمی پذیرد. البته من متاسفم که این دعوت خیلی دیر انجام شد. بعلت دعوت دیرهنگام، من باید معاونم را به ژنو می فرستادم. چون در روز اجلاس باید در ترکمنستان می بودم. می بینید که من به موقع برای افتتاحیه این اجلاس به مونترو دعوت نشده بودم. به نظرم اعتبار و جایگاه سازمان ملل با پس گرفتن دعوت از ایران برای شرکت در این نشست به خطر افتاد. من نه دعوت دبیرکل سازمان ملل و نه پس گرفتن بهانه جویانه آنرا انتظار نداشتم. هیچ دلیلی وجود نداشت که ایران را مقصر و گناهکار وانمود کنند.
روزنامه «نویه سورشر» سوئیس پرسید: اما به نظر می رسد بان کی مون تحت فشار، مساله پیش شرط را برای ایران مطرح کرد؟ وزیر امور خارجه ایران در پاسخ با بیان آنکه نمی داند بان کی مون چطور به این نتیجه رسید، ابراز داشت: چون در گفتگوی ما هیچ نشانه ای از این ذهنیت مطرح نشد. خبرنگاران این روزنامه در اینحال گفتند: اما جان کری، وزیر خارجه آمریکا در مونترو تاکید کرد که درها برای مشارکت ایران همچنان باز خواهد ماند. نظر شما چیست؟
ظریف در پاسخ گفت: ما به مشارکتی که شرط و شروط داشته باشد، نیازی نداریم. او در جواب به این سئوال که گفتگوهای بحران سوریه تا روز جمعه این هفته ادامه خواهد یافت، آیا شما تعجب نمی کنید، ضمن پاسخ منفی به این سئوال، ابراز امیدواری کرد: گفتگوهای مستقیم میان طرفهای سوری آغاز شوند. چون چنانچه فرصت گفتگوی مستقیم از بین رود، مایه تاسف است و این موضوعی است که طرفهای سوری باید به ضرورت آن واقف باشند.
خبرنگاران این روزنامه چاپ سوئیس مدعی شدند: از یکطرف ایران، آینده سوریه را تنها مساله ای می داند که شهروندان سوری باید در موردش تصمیم بگیرند اما از طرف دیگر شاهدیم که نیروهای خارجی زیادی از جمله ایرانیها در این کشور حضور دارند. آیا این یک تناقض در گفتار نیست؟
وی با بیان آنکه ما مناسبات تاریخی با کشورهای عضو سازمان ملل داریم، اظهار داشت: دولت ایران، دولتی است که با دیگر کشورها مناسبات منظم و معمول دارد که همکاری های نظامی نیز بخشی از این مناسبات به شمار می رود. ایران از آن گروهها در سوریه که بمب و سلاح در اختیار سازمانهای تروریستی قرار می دهند، حمایت نمی کند؛ آنهم سازمانهایی که سازمان ملل و آمریکا آنها را در فهرست سازمانهای تروریستی هم قرار داده اند. این سازمانها باید در برابر اعمالشان پاسخگو باشند.
وزیر امور خارجه ایران افزود: متاسفانه قدرتهای حامی این سازمانها نیز حافظه کمی دارند. آنها باید بدانند که کسانی که از افراطیون حمایت می کنند، در نهایت، خودشان از قربانیان افراطی گری خواهند بود. خبرنگاران این روزنامه سوئیسی در اینجا گفتند: اما فکر نمی کنید که حزب الله لبنانِ تحت الحمایه شما که زمانی بعنوان یک سازمان افراط گر کوچک شناخته می شد نیز یکی از همین سازمانهای تروریستی است که شما در موردشان سخن گفتید؟
ظریف در اینحال گفت: توضیح در مورد این مساله، نیاز به بحث مفصل دارد. اما در هر صورت ما خواستار عقب نشینی تمامی نیروهای خارجی از خاک سوریه ایم و در این راه از نفوذ خود استفاده خواهیم کرد. ظریف در واکنش به این سئوال که آیا خروج نیروهای خارجی از خاک سوریه، مشمول نیروهای ایرانی نیز می شود، اظهار داشت: ایران، هیچ نیروی خارجی در سوریه ندارد بلکه تنها مشاورانی از ایران در این کشور حضور دارند. وی تاکید کرد: در واقع ما هیچ نیروی آماده به جنگی در آنجا نداریم.
وی در پاسخ به این سئوال که آینده بشار اسد را چطور ارزیابی می کنید، خاطر نشان کرد: نمی توان در این لحظه به این سئوال پاسخ داد. جنگ در سوریه اکنون سه سالی است که به طول انجامیده است. ابتدا اینطور تصور می شد که رئیس جمهور اسد ظرف دو ماه از قدرت خلع می شود. از آن زمان عده ای پشت این توهم، پنهان شده اند. اما بجای آنکه این افراد دست از این موضعِ به بن بست رسیده بردارند، آنرا تعمیم هم می دهند. برای اپوزیسیون سوریه نیز همواره روشن بوده است که آنها در موقعیتی نیستند که بتوانند اسد را از قدرت ساقط کنند. آنها حتی زمانی خود را به مداخله نظامی آمریکا امیدوار کرده بودند. اپوزیسیون و حامیان منطقه ای اشان در سوریه اینطور گمان می کردند که آمریکا تصمیم درستی را در حمله نظامی به سوریه گرفته است؛ در صورتی که ماموریت خنثی سازی تسلیحات شیمیایی سوریه نباید بهانه ای برای توسل به جنگ در این کشور تلقی شود.
ظریف با اشاره به اینکه همه باید تلاش کنند به جنگ پایان دهند، اظهار داشت: خاتمه جنگ باید غایی ترین هدف باشد و در گام بعدی باید اوضاع انسانی مردم سوریه بهبود یابد. به همین منظور است که می توان یک فرآیند سیاسی را در پیش گرفت. اما چنانچه چنین روندی در دستور کار قرار نگیرد، جنگ سوریه بیش از اینها طول خواهد کشید.
او در پاسخ به این سئوال که وقتی اسد، نامزدی مجدد خود را در انتخابات آینده ریاست جمهوری در سوریه اعلام می کند، فکر نمی کنید این اقدامی کمک کننده نیست، گفت: این را سوری ها خود باید تصمیم بگیرند. هر کس که ادعا می کند ملت سوریه بدنبال حذف اسد است باید اجازه دهند تا وی در انتخابات شرکت کند. مارتین وُکِر و آندراس روئش، خبرنگاران روزنامه «نویه سورشر» سوئیس سپس سئوال کردند: اما تحت شرایط فعلی، برگزاری انتخاباتی دموکراتیک قابل تصور نیست. درست است؟
ظریف گفت: نه، اینطور نیست. چون مساله اصلی باید این باشد که چطور می توانیم تضمین دهیم انتخابات آزاد و منصفانه در این کشور برگزار شود. در واقع وقتی چنین امکانی از همان ابتدا منتفی فرض شود، این ذهنیت هم بوجود می آید که عده ای از انتخاب مجدد اسد نگرانند و این در حالی است که بیش از پنجاه درصد از سوری ها از انتخاب مجدد او به سمت رئیس جمهور سوریه حمایت کرده اند.
ظریف در اینجا گفت: البته این، ارزیابی شخصی من نیست بلکه منابع آمریکایی نیز چنین حمایتی را مورد تایید قرار داده اند. «نویه سورشر» سئوال کرد: از زمان خنثی سازی تسلیحات شیمیایی سوریه به نظر می رسد تنها راکتهای حزب الله لبنان، تهدیدی جدی برای اسرائیل محسوب می شوند. نظر شما در این باره چیست؟ وزیر امور خارجه ایران با بیان آنکه مشکل، سیاست تهاجمی مستمر اسرائیل است که از سیاست خارجی عاری از بازخواست و غیر پاسخگوی این رژیم نشأت می گیرد، ادامه داد: به نظرم در طول این سالها، طرح مساله اتمی ایران، دقیقا ابر تیره ای را تشکیل داده بود تا به اسرائیل امکان دهد بر شهرک سازی و تهاجم مستمر علیه فلسطینیان سرپوش بگذارد و آنها را توجیه کند. اما این بهانه مدتی است از اسرائیلی ها گرفته شده است. چون دیگر (مثل قبل) به مساله اتمی ایران پرداخته نمی شود. او با بیان آنکه ما هرگز این برداشت را نداشتیم که یک تهدید جدی نظامی در انتظارمان است، افزود: ما این مساله را حتی با آمریکایی ها نیز در میان گذاشتیم.
وزیر امور خارجه ایران سپس این سئوال را مطرح کرد که براستی ماموریتهای خشونت طلبانه تاکنون در کشورهایی نظیر ویتنام، عراق و افغانستان چه دستاوردی در برداشته اند؟ وی افزود: موارد معدودی وجود دارد که در آنها استفاده از زور و توسل به خشونت در نهایت به نفع ملت آمریکا یا حتی امنیت جهانی تمام شده است. خبرنگاران این روزنامه سپس سئوال کردند: رئیس جمهور روحانی، توافقنامه موقتی بر سر مناقشه اتمی کشورش را تسلیم شدن قدرتهای بزرگ در مقابل اراده ملت ایران توصیف کرده است. آیا این توافقنامه را واقعا به مثابه یک پیروزی برای تهران می پندارید؟
ظریف با اشاره به اینکه این پیروزی، برد عقل گرایی بود، گفت: من فکر می کنم که همه طرفها در این توافق، برنده بودند. در طول یک دهه اخیر، غرب همواره در امید واهی بسر می برد؛ اینکه غنی سازی اورانیوم ایران به صفر درصد برسد و توانمندی ایران برای غنی سازی اورانیوم نیز از بین برود. اما اکنون آمریکا - البته خیلی دیر- به این بینش دست یافته است که این ذهنیت، دیگر جواب نمی دهد. حتی رئیس جمهور اوباما نیز بصراحت در اظهارات خود گفته که غنی سازی صفر درصد در ایران، آرزویش بوده است. اما می بینید که او نتوانست این آرزو را به عمل تبدیل کند. در مقابل رئیس جمهور ایران به روشی دیگر نظر خود را اعلام کرد؛ اینکه آمریکا تاکنون در عالم خیال بسر می برده است و اکنون باید واقعیت را بپذیرد و این واقعیت یعنی انجام غنی سازی اورانیوم در ایران.
این روزنامه پرسید: اما یکی از رخدادهای تلخ این توافقنامه، افشای این مساله است که یک ضمیمه محرمانه به پیوست این توافقنامه وجود داشته است. به نظر شما آیا این ضمیمه به اعتبار این توافقنامه آسیب نمی رساند؟ ظریف با تاکید بر آنکه ما هیچ توافقنامه محرمانه ای با هم نداشته ایم، ابراز داشت: «برنامه عمل مشترک» ایران با گروه پنج بعلاوه یک در بیست و چهارم نوامبر سال گذشته، مشتمل بر چهار صفحه مکتوب به سرانجام رسید.
در اینحال خبرنگاران این روزنامه سوئیسی خطاب به ظریف گفتند: یعنی شما وجود یک پیوست سی صفحه ای محرمانه را برای این توافقنامه انکار می کنید؟ وزیر امور خارجه ایران با بیان آنکه برای اجرایی کردن این «برنامه عمل مشترک» ما مذاکرات بیشتری داشتیم، گفت: نتیجه این مذاکرات، توافق شفاهی و غیرمکتوب بود و این توافق، یک توافق محرمانه نیز نبود. او با اعلام آنکه یک توافق شفاهی، انتشار عمومی ندارد، افزود: توافق ما اشتراکی بود. جزئیات این توافق در خصوص اقدامات آژانس بین المللی انرژی اتمی و یافتن راههایی برای انتقال منابع مالی بلوکه شده ایران است. او با اشاره به اینکه آمریکا متعهد شده بود این سند را منتشر نکند، ابراز داشت: متاسفانه آنها (آمریکایی ها) چکیده ای از این توافق را منتشر کردند و بعد یک تفسیر اشتباه یکجانبه از مضامین این توافق بوجود آمد. ظریف گفت: من در یک چنین بازیهایی شرکت نمی کنم.
«نویه سورشر» ادامه داد: این مثالی که شما مطرح کردید از فقدان اعتماد متقابل حکایت دارد. به نظر شما اگر ظرف مهلت توافق شده شش ماهه، هیچ توافقی در خصوص دستیابی به یک راه حل مشخص و نهایی حاصل نشود، در آنصورت چه رخ خواهد داد و فکر نمی کنید این وضع برای ایران، خیلی ناخوشایند خواهد شد؛ چون ایران از تحریمها خلاص نمی شود؟
محمدجواد ظریف در پاسخ اظهار داشت: باید به این مساله از منظر دیگری نگریست. وی با بیان آنکه ما تحریمها را پشت سرگذاشتیم، خاطر نشان کرد: ما اکنون معامله ای را انجام دادیم که اجرایی شده است. با اینحال خیلی ها تلاش می کنند تا از اجرای این توافق جلوگیری بعمل آورند. ما امیدواریم تمامی طرفها از فرصت اجرای این روند استفاده کنند. البته اگر این توافق، پایان مثبتی هم نداشته باشد، دنیا که به آخر نرسیده است. در آنصورت آمریکایی ها اینطور فکر می کنند که اعمال تحریمهای بیشتر علیه ایران، کمک کننده خواهد بود. واضح است که تحریمهای بیشتر، فعالیت سانتریفوژهای بیشتری نیز بدنبال خواهند داشت. مستقل از غرض ورزی به ملت ایران، تحریمها به توسعه پایدار تاسیسات غنی سازی اورانیوم ما منتهی شده اند. شما می دانید که تحریمها نتوانستند مانع نصب نوزده هزار دستگاه سانتریفیوژ ما شوند.
مارتین وُکِر و آندراس روئش در سئوالی دیگر پرسیدند: منظور شما این است که ایران در واکنش به تحریمهای جدید آمریکا از ادامه توافق خودداری می کند و به تولید سانتریفیوژها سرعت می بخشد؟
ظریف تصریح کرد: در آنصورت انصراف ایران دیگر معنایی ندارد؛ چون آمریکا با تحریمهای ضد ایرانی اش، (جلوتر) توافق نامه را نقض کرده است و دیگر همه چیز از بین خواهد رفت.
ظریف گفت: اوباما رئیس جمهور آمریکا قول داده است هرگونه تلاش کنگره آمریکا برای اعمال تحریمهای جدید علیه ایران را وتو کند. اگر من با پارلمان کشورم، مشکل دارم، این مشکل من است. بنابراین مشکل کنگره، مشکل دولت آمریکا است نه ما.
این روزنامه چاپ سوئیس به نقل از یک اندیشکده آمریکایی گفت: برای جلوگیری از تولید مواد قابل شکافت هسته ای و تبدل آنها به یک بمب اتمی در طول مدت شش ماه اعتبار این توافقنامه، ایران باید شمار دستگاههای سانتریفیوژ خود را به چهار هزار سانتریفیوژ کاهش دهد و این یعنی آنکه از ظرفیت فعلی فعالیت تاسیسات حاوی سانتریفیوژ خود به میزان یک پنجم بکاهد. آیا ایران حاضر به اعمال چنین محدودیتهایی خواهد بود؟ ظریف در جواب گفت: اینها همان افرادی هستند که سالها به دنبال اجرایی شدن گزینه «غنی سازی صفر درصد» بودند. به نظرم این موسسه باید بار دیگر به کتابها مراجعه کند؛ ضمن آنکه ما در رسانه ها در مورد تعداد سانتریفیوژها مذاکره ای نداشته ایم.
«نویه سورشر» سئوال کرد: اما تعداد سانتریفیوژها تعیین کننده است. چون اگر بدنبال اهداف صلح آمیز باشید به تولید مواد سوخت هسته ای در این حجم نیازی ندارید. اینطور نیست؟ وزیر امور خارجه ایران گفت: اما برای تامین سوخت راکتور اتمی امان در بوشهر باید ظرفیت (غنی سازی) خود را نیز افزایش دهیم.
«نویه سورشر» در اینجا پرسید: با این حساب ایران باید شمار دستگاههای سانتریفیوژ خود را به چهار برابر افزایش دهد. درست است؟ ظریف گفت: بله، اما ما حاضریم در یک چارچوب خردمندانه اطمینان دهیم که برنامه اتمی ایران، صرفا اهداف صلح آمیز را تعقیب می کند. در این مسیر، هیچکس نباید به ما دستور دهد.
خبرنگاران این روزنامه سپس در مورد تاسیسات نظامی «پارچین» هم سئوال کردند؛ تاسیساتی که به زعم آنها از قرار معلوم آزمایشهای اتمی ممنوعه در آنجا انجام شده است. هم چنانکه می دانید تاکنون توافقی در خصوص بازدید از این تاسیسات نظامی حاصل نشده است. درست است؟
وزیر امور خارجه ایران با یادآوری آنکه آژانس تاکنون دو باری در سال 2005 میلادی از «پارچین» بازدید کرده است، اظهار داشت: ما از بازرسان سئوال کردیم که آیا آنها بخشهای دیگری از این تاسیسات را می خواهند بازدید کنند که آنها به این سئوال پاسخ منفی دادند. با این همه ما موافق شفافیت کامل هستیم. وی در واکنش به این سئوال که پس چرا آژانس، درخواست جدید دیگری را برای بازرسانش مطرح کرده و متقابلا ایران هم به اجابت آن حاضر نشده است، گفت: یک چنین استعلامی وجود دارد. چون برخی کشورهای عضو آژانس بین المللی انرژی اتمی، اطلاعاتی را مطرح کردند که حالا آژانس باید آنها را پیگیری کند. من نمی گویم که ما در ارتباط با چنین مسائلی برای مذاکره آمادگی نداریم اما من مخالف این بازی بی پایانم که در آن این مسائل، مدام مطرح شوند.
ظریف در پاسخ به این سئوال که با توجه به آنکه شما نیمی از زندگی دوران جوانی خود را در آمریکا سپری کرده اید، آیا در این کشور، چیزی وجود داشته است که شما دلتنگش شده باشید، گفت: طبیعی است که هر کس، دلش برای دوران تحصیلش تنگ می شود؛ آنهم دورانی که به انسان، امکان فراگیری، لذت از زندگی و سفر می دهد. من لذت از این دوران را بار دیگر در مدت شش سال تجربه کردم و آنهم زمانی بود که دیگر از فضای دیپلماتیک خارج شده بودم و حالا که دوباره از دوران بازنشستگی ام رجعت کرده ام، برای همه چیز از جمله دوران تحصیل، دورانی که در بازنشستگی بسر می بردم و حتی زمانی که سفیر ایران در سازمان ملل بودم، دلتنگ شده ام.
وزیر امور خارجه ایران در حالی که لبخندی بر لب داشت، ادامه داد: همه این کارها ساده تر از کاری هستند که من الان در حال انجام دادنش هستم. او افزود: من از دوران زندگی ام در آمریکا هیچ خاطره بدی ندارم. فقط زمانی که در تهران، بحران گروگانگیری (دیپلماتهای آمریکایی) در سال 1979 تا 1981 میلادی رخ داد بعلت هویت «خاورمیانه ای» که داشتیم در آمریکا به ما چپ چپ نگاه می کردند. ظریف در پاسخ به آخرین سئوال این روزنامه که پرسید شما دوست دارید سبک آمریکایی را در زندگی اتان در پیش گیرید، ابراز داشت: خیر. من از سبک زندگی ایرانی، خوشم می آید. زیرا حتی در آمریکا نیز رفتار ما اسلامی و ایرانی بود.
