بی ثباتی اصلی ترین بحران اقتصاد ایران است

اقتصاد ایرانی: مهدی کرباسیان اعتقاد دارد، ثبات بازار ارز در روزهای دشوار اقتصاد ایران یکی از مهمترین الویت های اقتصادی دولت باید باشد. دیدگاه های او در مورد آینده نرخ ارز را می خوانید:

آقای دکتر به نظر شما اقدام فوری برای بازگشت ثبات به بازار ارز چیست؟

در مقطعی که تحریم ها هر روز سخت تر و پیچیده تر میشود باید با ایجاد ثبات در مقررات، آیین نامه ها و دستور عمل ها، همچنین تصمیم گیریها و برنامه ریزی عقلانی و منطقی مسئولان اقتصادی راهکارهای مناسبی بکار گرفت تا از این بحران با کمترین خسارت عبور کرد. لذا باید بپذیریم که عدم ثبات مقرارت، آیین نامه ها و حتی قوانین به نفع اقتصاد کشور نیست و هیجانی که در جامعه ایجاد می کند موجب می شود تا تصمیمات آنی و خلق الساعه گرفته شود که اینها جدا از اینکه نفعی به اقتصاد کشور نمی رساند بلکه موجب زیان

هم میشود. مشخصا باید گفت که نماد بارز و عملی آنرا در موضوع نرخ گذاری و سیاست گذاری ارزی در آذر ماه سال گذشته مشاهده کردیم. قیمت ارز دولتی 1060تومان و بازار آزاد 1080 تومان بود بعد با یک جهش به 1400 رسید بدنبال آن با اعلام بانک مرکزی ارزمرجع به 1226 تومان می رسد با ایجاد نوسانات شدید در بازار نرخ ارز تا بالای 3700 تومان هم می رسد که در حال حاضر ارز بازار حدود 3000 توان باقی مانده و ارز مرجع هم به 2500 تومان افزایش یافت.

که از این نوسانات و افزایش نرخ ارز دو معنا مبتادر می شود:

1- در حقیقت ارزش پول ملی بیش از صد در صد در مقابل ارزهای خارجی کاهش داشته است.

2- نکته اساسی عدم شفاف بودن و عدم ثبات سیاست های پولی و سیاست گذاری های ارزی است این مسئله بزرگترین مشکل نیز بشمار می رود.

تقریبا تحریم خارجی یک مسئله و تحریم داخلی خود نیز مسئله ای دیگر تا نوسانات و هیجانات ارز افزایش یابد.گرچه تحریم بعد از انقلاب اسلامی همیشه وجود داشته اما هیچ گاه شبیه وضعیت فعلی نبوده است در حال حاضر کسانیکه در حوزه اقتصاد کار می کنند دچار سردرگمی شده اند. هرچند تحریم در شرایط فعلی بسیار جدی تر، سخت تر و خشن تر شده است اما به نظر میرسد که این عدم ثبات رویه ها موجب گرفتاری مضاعف شده است. اتاق بازرگانی بعنوان مجلس بخش خصوصی در حوزه ارز سردرگم و عدم اطلاع از تصمیم گیری ها موجب شده که بخش خصوصی را میخواهند راهنمایی کنند خود دچار سردرگمی هستند.

با تصمیمات منطقی به موقع و با کارشناسان اقتصادی متخصص و کسانیکه 30 سال تحریم را تجربه کرده اند مشورت کنند من نمی دانم مشورت کردن چه ضرری به مسئولین فعلی وارد می کند؟!!

آقای دکتر کرباسیان به نظر شما نوسان ارز بیشتر ناشی از تحریم است یا سوء مدیریت ؟

واقعیتی که وجود دارد این است که در حسابداری یک ستون بستانکار (درآمد) و یک ستون بدهکار (هزینه) وجود دارد که باید ببینیم درآمد ارزی ما از کجاست؟

1-    درآمد حاصل از فروش نفت و گاز

2-     اقلام غیر نفتی و وابسته به نفت مانند پتروشیمی و ...

3-    درآمدهای ارزی یا وام هایی که از سازمان ها و بانک های بین المللی یا سرمایه گذاری که به هر صورت داخل کشور می شوند.

حال منابع ارزی از محل درآمدهای نفتی کشور بدلیل تحریم نفت کش ها، بیمه نبودن کشتی ها و عدم خرید اروپا و شرکت های اروپایی از نفت ما و در نهایت عدم تأمین مواد لازم که هم به کاهش تولید منجر می شود و هم به کاهش صادرات، به عبارتی وابستگی اقتصاد کشور به فروش نفت در این برهه زمانی

باعث به وجود آمدن یک سری مشکلات و نوسانات قیمت ارز شده است. باید گفت شانس بزرگی که دولت در این چند سال آورده بالا رفتن قیمت جهانی نفت از 20 دلار به 100دلار و بالاتر بوده است که اگر چنین نبود مشکلات بسیار شدیدتر از زمان حاضر بود. با توجه به اینکه تحریم های اقتصادی باعث کاهش مبادلات

مالی ایران با برخی کشورها شده است، بنابراین جریان منابع ارزی کشور و درآمدهای ارزی کشور کاهش یافت. در حال حاضر مهمتر از تأمین درآمد مسئله جابجایی و انتقال این درآمدهاست.

صادرات غیر نفتی نیز به تبع نفت کاهش مییابد. در ادامه به وضعیت سرمایه گذاری های خارجی اشاره کردند که درآمد حاصل از سرمایه گذاری خارجی کشور  ناچیز است این امر بدلیل ارتباطات سیاسی بین المللی کشور و تشدید تحریم کشورهای غربی و در حوزه شرق هم کشوری مثل چین بیشتر از عملش حرف میزند. اطلاعاتی که سازمان سرمایه گذاریهای خارجی می دهند که معمولا درآمد حاصل از پروژهای مصوب را اعلام می کنند در حالیکه باید ارزهای وارد شده به کشور را مورد محاسبه قرار دهند نه اینکه پروژهای مصوب را اعلام کنند . به هر صورت منابع ارز سرمایه گذاری خارجی  کمرنگ است. در نهایت عدم ثبات مقررات داخلی دامنگیر این عوامل می شود و ستون درآمدها کاهش پیدا می کند

و زمانیکه درآمدهای ارزی کاهش پیدا کند و اقتصاد مملکت با کمبود ارز و بحران اقتصادی مواجه می شود.

بنابراین بالا رفتن قیمت ارز و عدم ثبات آن صرفاً ناشی از حوزه تحریم ها نیست بلکه ضعف تصمیم گیری ها و مدیریت ها و عدم شفاف بودن با مردم و بعضی تصمیمات ناصحیح بر شدت مشکلات اقتصادی افزوده است.

به نظر شما امکان برگشت به نظام تک نرخی  مهیاست یا مجبور است همچنان با چند نرخی بودن ادامه بدهد؟

بدلیل دور بودن از گردونه تصمیمات اقتصادی همچنین محدود بودن اطلاعات که در حد مصاحبه ها و بعضاً تحلیل های اقتصادی مسئولین است  اطلاعات دقیقی راجع به میزان ذخایر ارزی، نحوه جابجایی پول،  اینکه در کجاها ذخایر ارزی داریم و چه میزان حجم پشتوانه طلای ماست در دسترس نیست. این در حالیست که اطلاعات دقیق در درون دولت وجود دارد. اما با این اطلاعات ناقصی که الان در محافل اقتصادی وجود دارد، در وضعیت فعلی تک نرخی بودن ارز به چه قیمت؟ اگر قرار باشد که نرخ ارز رها شود و بازار معین کند قطعاً به نفع اقتصاد مملکت ما نیست برای اینکه تنش های سیاسی بین المللی موجب بالا و پایین شدن بیش از حد قیمت ارز که در نهایت فشار اقتصادی جدی به مردم و مصرف کننده ها وارد می شود. لذا سیاست های ارزی را نمی توان از سیاست های دیگر جدا کرد چرا که اثر گذار است.

بزرگترین مشکل عدم ثبات نرخ ارز چیست؟

در حال حاضر بزرگترین مشکل عدم شفاف بودن مسئولین اقتصادی با فعالان اقتصادی است و اینکه برای اقتصاد کشور متأسفانه سیاسی ها تصمیم می گیرند نه اقتصادی ها و بدتر اینکه سیاسی ها به حرفهای اقتصادی ها توجه چندانی ندارند. مشکل اصلی اقتصاد ما در سیاست های داخلی و بین المللی کشور ماست اما این مسئله خودش را در حوزه ارز نشان می دهد.

در وضعیت فعلی تک نرخی بودن ارز درست نیست به این معنا که بازار تعیین کننده نرخ ارز باشد چرا که هیجانات و تنش ها روز به روز بیشتر می شود که باعث بی ثباتی بازار است و از این مسئله تنها رانت خوارها و کسانیکه در حوزه اقتصادی فعالیت سالم ندارند منفعت می برند. به اظهارات خود خاتمه دادند.