میزان درآمد از مالیات بر ارزش افزوده

این روزها در هر فروشگاه زنجیره ای که خرید انجام میشود، رقمی هم از مشتریان بابت مالیات بر ارزش افزوده گرفته می شود. میزان این مالیات در سالهای اول اجرای قانون چندان زیاد نبود اما اکنون این رقم به 8 درصد رسیده و به رقم قابل توجهی برای خریداران تبدیل شده است. مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیات از که در سالهای اخیر در ایران باب شده است و نرخ این مالیات در سال 93، به اندازه 8 درصد تعیین شده است. در بودجه سال 93، پیش بینی شده است که حدود 55 هزار و 600 میلیارد تومان درآمد مالیاتی برای دولت کسب شود که 25 هزار میلیارد تومان آن مربوط به درآمدهای ناشی از مالیات بر ارزش افزوده است.

تمام فعالان اقتصادی به خودی خود مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده نیستند و تنها مؤدیانی که در پنج فراخوان برای اجرای قانون مشخص شده اند و پس از تکمیل چرخه ثبت نام، برای آنان گواهی صادر شده، مجاز به دریافت مالیات بر ارزش افزوده و پرداخت آن به دولت هستند. صاحبان مشاغلی هم که مشمول نیستند، چنانچه مالیات بر ارزش افزوده دریافت کنند، متخلف محسوب می شوند و هر وجهی که بیش از قیمت رسمی کالا دریافت کنند، گرانفروشی به حساب می آید و سازمان تعزیرات حکومتی می تواند برابر مقررات با افراد خاطی برخورد کند. براساس ماده 121 قانون برنامه پنجم توسعه مقرر شده صاحبان مشاغل تا پایان سال دوم برنامه براساس اولویت ،ملزم به استفاده از سامانه های فروش شوند و براین اساس 10 صنف دیگری که فراخوان شده اند باید از ابتدای سال 1393 نسبت به نصب، راه اندازی و استفاده از صندوق مکانیزه فروش اقدام کنند.

مالیات بر ارزش افزوده ،مالیات غیرمستقیم است که مصرف کننده (خریدار) آن را به همراه بهای خرید اجناس و خدمات می پردازد و دریافت کننده (فروشنده) موظف است مقدار مالیات دریافتی را به خزانه دولت واریز کند. از آنجا که خود فروشنده هم ضمن خرید اولیه چنین مالیاتی را پرداخته، ولی مصرف کننده محسوب نمی شود، او حق دارد کل مالیات های ارزش افزوده پرداختی خود را از کل مالیات بر ارزش افزوده های دریافتی کسر کرده و مابه التفاوت را به دولت بپردازد. سابقه لایحه مالیات بر ارزش افزوده به سال 1366 می رسد اما اجرای این قانون از سال 1387 شروع شد.

در دی ماه سال 92 کمیسیون تلفیق مجلس که بودجه 93 را بررسی می کردند، نرخ مالیات بر ارزش افزوده را برای این سال، 2 درصد افزایش دادند طبق برنامه پنجم توسعه دولت مکلف شده است که هر سال یک درصد به مالیات بر ارزش افزوده اضافه کند اما نمایندگان مجلس پیشنهاد داده بودند که برای امسال، به دلیل مشکلات بخش بهداشت و درمان پیشنهاد شد که امسال دو درصد مالیات بر ارزش افزوده اضافه شود. اعضای کمیسیون تلفیق می گفتند که این افزایش موجب افزایش قیمت های کالا ها می شود ولی 3 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی دارد که در بخش بهداشت و درمان هزینه می شود. با این حال، چون این مصوبه مغایر قانون پنجم توسعه بود، به دو سوم آراء نیاز داشت که نمایندگان در جلسه کمیسیون تلفیق بیش از دو سوم به این مصوبه رای موافق دادند. در حقیقت، مالیات بر ارزش افزوده به اندازه 7 درصد محسوب شد و بنا شد که یک درصد اضافی به حوزه درمان اختصاص یابد.

نخستین تاثیر مثبت اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، جلوگیری از قاچاق کالاست؛ چرا که مطابق این قانون هر کالایی باید در دفاتر رسمی ثبت شود. دیگر تاثیر مثبت، این است که اجرای این قانون موجب مشخص شدن در آمد و در نتیجه جلوگیری از فرار مالیاتی می شود. دیگر مزیت این شیوه این است که دولت با اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، زودتر مالیات خود را دریافت می کند و مالیات مضاعف به مقدار زیادی از بین می رود. اما ماجرا به این سادگی نیست و اجرای مالیات بر ارزش افزوده در ایران همیشه منتقدان جدی داشته است. منتقدان می گویند که هنوز زیرساختهای لازم برای دریافتن میزان درآمدهای صنوف برای پرداخت این نوع مالیات در کشور فراهم نیست. برای این کار، باید تمام معاملات شناسنامه دار شوند تا با صدور فاکتور، نوع، مقدار، قیمت، تاریخ و محل فروش کالا مشخص شود؛ اما هم اکنون در کشورمان، تنها فرش و طلا با صدور شناسنامه یا همان فاکتور معامله می شوند که برای اجرای مالیات بر ارزش افزوده، این موضوع باید به سایر کالاها تعمیم داده شود. همچنین فراهم ساختن زیر ساخت ها در نظام بانکی برای اجرای این طرح نیز ضرورتی دیگر است که باید به آن توجه شود.

درآمد حاصل از مالیات بر ارزش افزوده هر سال، وضعیت بهتری داشته است؛ بنا به اعلام سازمان امور مالیاتی، در سال 92، مالیاتی بیشتر از میزان پیش بینی و به اندازه 104 درصد به تحقق رسید و نسبت به سال قبل از آن، 80 درصد رشد کرده بود. برای سال 93 نیز پیش بینی شده است که این مالیات دارای 84 درصد رشد نسبت به سال 92 باشد. بیش از 418 هزار نفر در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام شده اند که هر سال نیز افزایش یافته و از سال 91 تاکنون حدود 180 هزار مؤدی به این بخش افزوده شده است. اکنون 6 سال از اولین سال اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده گذشته است و طبق قانون، سال گذشته آخرین سال اجرای آزمایشی این قانون بود و دولت در تیر ماه گذشته این قانون را تا پایان سال 92 تمدید کرد تا لایحه جدیدی برای اجرای دایمی این قانون به مجلس ارایه شود. اجرای مالیات بر ارزش افزوده اول تیرماه سال 87 توسط رئیس جمهور  وقت ابلاغ شده بود.