بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : يکشنبه 19 آذر 1391      22:39

بانک مرکزی همچنان فرمانده ارزی کشور است

آن هنگام که دلار و دیگر ارزها افسارگسیخته در بازار جولان می‌دادند و نوعی سردرگمی در بخش متولی آن دیده می‌شد و درست در زمانی که زمزمه ایجاد "بورس ارز" از سوی مدیران بازار سرمایه و مالی قوت گرفته بود به یک باره بانک مرکزی که در مضان اتهام سکوت و بعضا "بی‌تدبیری" بود پای در میدان ارزی گذاشت و با ایجاد "مرکز مبادلات ارزی" تاکید کرد که همچنان فرمان خودروی ارزی کشور در دستان این نهاد پولی است

صمد کریمی سخنگوی مرکزی مبادلات ارزی کشور

کریمی اینک و پس از 70 روز که از عمر مرکز مبادلات ارزی کشور می گذرد با موفق دانستن ایجاد آن دورنمایی روشن تر را برای بازار ارز در آینده ترسیم می کند. وی که نه به عنوان سخنگو مرکز بلکه نماینده بانک مرکزی تاکید دارد که هر چند در برهه ای این نهاد مهم پولی و ارزی کشور به دلایلی دچار غفلت شد اما همچنان "فرماندهی ارزی کشور" در دست بانک مرکزی است.

آقای کریمی مرکز مبادلات ارزی کشور از نیمه دوم سال جاری علیرغم چالش هایی که در بحث شوک های خارجی اقتصاد با آن مواجه بودیم راه اندازی شد تا سامانی به اوضاع ارزی کشور داده و از نوساناتی که با آن مواجه بودیم بکاهد، آیا مرکز در این راه موفق عمل کرد؟

مرکز مبادلات ارزی کشور با چالش هایی که عمدتا در بحث محدودیت های نقل و انتقالات وجوه و مشکلاتی که در خصوص تراز تجاری کشور بود ایجاد شده و با یک طرح مشخص وارد بازار ارز شد، نقطه نهایی مرکز مبادلات ارزی بازار بین بانکی است که در تمام دنیا وجود دارد، بازار بین بانکی شبانه روزی است و حجم مبادلاتش روزانه حدود چهار هزار میلیارد دلار یا چهار تریلیون دلار است.

مهمترین هدف از راه اندازی مرکز مبادلات چه بود؟

تامین نیازهای خانواده تولید از جمله این اهداف است؛ از تاریخ ششم بهمن ماه 1390 ارز گروه کالایی اولویت یک و دو کماکان به نرخ مرجع تامین می شود ولی با مذاکراتی که با وزارت صنعت و معدن انجام شد و با توجه به موضوع اهمیت حمایت دولت از بخش تولید با ایجاد جریان با ثبات برای واردات مواد اولیه، کالاهای واسطه ای و سرمایه ای، گروه کالاهایی اولویت های سه تا هفت نیز به این لیست افزوده شد و اخیرا هم گروه هشت بعد از غربالگری به بانک مرکزی اعلام شد که در لیست دریافت کنندگان ارز به نرخ مبادله ای قرار گیرند بنابراین می توان گفت که به هدف اولیه از ایجاد مرکزمبادلات ارزی دست یافتیم.

فلسفه وجودی مرکز مبادلات ارزی چه بود؟

از نیمه دوم سال 89 شاهد نوسانات نرخ ارز در کشور هستیم ولی این نوسانات در نیمه نخست سال جاری خیلی شدید بود که مرکز مبادلات ارزی توانست نوسانات نرخ ارز راکنترل و مدیریت کند به طوری که براساس شاخص های مرکزی و پراکندگی آماری میانگین نرخ دلار طی این مدت حدود 25 هزار ریال شده و ما توانستیم نوسانات نرخ ارز را کنترل کنیم.

از زمان آغاز به کار مرکز مبادلات نرخ ارز در شبکه صرافی های مجاز چه میزان کاهش داشته است؟

در حال حاضر شاهد همگرایی بین نرخ بازار غیر رسمی و نرخ بازار بین بانکی هستیم، از زمان آغاز به کار مرکز مبادلات ارزی بیش از هزار تومان نرخ ارز در شبکه صرافی های مجاز کاهش و به نرخ مبادله ای نزدیک شده که این هدف دوم ایجاد مرکز مبادلات ارزی بود.

درباره روش تعیین نرخ ارز در مرکز توضیح می دهید؟

نرخ ارز به عنوان یک ابزار سیاست پولی است که در این نرخ اطلاعات ذی قیمت و با ارزشی نهفته که بر تمام بازارهای چهارگانه اقتصاد کشور یعنی بازار سرمایه، پول، کالا و خدمات و بازار طلا تاثیرگذار است؛ نرخ ارز باید به گونه ای تعیین شود تا بانک مرکزی بتواند به بیشتر اهداف مورد نظر خود برسد.

اما اگر نرخ ارز را بسیار کم تعیین کنیم باعث تشدید واردات به آن کشور شده و تولید داخلی آسیب می بیند و از سوی دیگر اگر نرخ ارزخیلی بالا تعیین شود منجر به کاهش قدرت خرید می شود، بنابراین می توان گفت نرخ ارز اطلاعات بسیار گرانبهایی را برای تصمیم سازان، فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان و مصرف کنندگان قرار می دهد.

آقای کریمی الگوهای تعیین نرخ ارز در دنیا به چه صورتی است ؟

نرخ ارز بر ترازنامه خانوارها، صاحبان کسب و کار، بانک ها و دولت بسیار موثر است و از این نظر بانک های مرکزی از الگوهای تعیین نرخ ارز که در دنیا چهار الگو است تبعیت می کنند که این الگوها شامل نظریه برابری قدرت خرید در تعیین نرخ ارز، تراز تجاری نسبت به تعیین نرخ ارز، روش پولی جهت تعیین نرخ ارز و الگوی چهارم روش پرتفوی است.

کشور ما از کدام الگو تبعیت می کند؟

کشور ما باید نظریه برابری قدرت خرید، تراز حساب جاری و همچنین روش پولی را در تعیین نرخ ارز در نظر بگیرد، در روش پولی باید رشد نقدینگی، تورم و رشد اقتصادی را در نظر گرفت که بانک مرکزی با کنار هم قرار دادن همه این ها ملاحظات دیگری مثل بحث حمایت از تولید، حفظ ارزش پول ملی و حمایت از صادرات را در نظر می گیرد و در این چارچوب عمل می کند.

با این توضیحات می توان نتیجه گرفت که بانک مرکزی در تعیین نرخ ارز از الگوی پنجمی تبعیت می کند؟

در واقع الگوی بینابین به ما کمک می کند که نرخ ارز را به گونه ای تعیین کنیم که به تولیدکنندگان این اطمینان داده شود که نوسانات نرخ ارز توسط بانک مرکزی کنترل و مدیریت می شود و بانک مرکزی به عنوان یک سازمان تخصصی باید به گونه ای برنامه ریزی کند که ثبات در بازار ارز ایجاد شود.

در سال 81 که یکسان سازی نرخ ارز انجام شد، متغیرهای کلان اقتصادی نیز این سناریو را تقویت می کرد که نرخ ارز باید همسو و همگرا با سایر متغیرهای کلان اقتصادی به صورت پویا تغییر کند.

اما دهه 80 تراز تجاری ما کاملا مثبت بوده و افزایش قیمت نفت، ذخایر بانک مرکزی را تقویت کرده بود، در آن شرایط با توجه به سیاست های کلان اقتصادی و همچنین بحثی که در مورد هدفمندی یارانه ها مطرح بود، سیاست گذار پولی به دنبال آن بود که آثار تورمی بیشتری ناشی از نرخ ارز به اقتصاد وارد نشده و علیرغم روند متغیرهای کلان اقتصادی و هدفمندی یارانه ها بتواند نرخ ارز را در دامنه ای کنترل و مدیریت کند که فشار چندانی را بر روی بودجه خانوارها، شرکت ها و دولت وارد نکند.

اما بعد از نیمه دوم سال 89 شرایط تغییر کرده و ما وارد عصر جدیدی در تاریخ اقتصادی ایران می شویم که طبیعتا حفظ ذخایر ارزی کشور و بحث تولید اولویت بیشتری پیدا کرد و ما باید به سمتی می رفتیم که بتوانیم ذخایر ارزی خودمان را بهتر مدیریت کنیم بنابراین تصمیم گرفته شد شرکت های مشمول ماده 27 قانون بودجه سال جاری از جمله شرکت نفت سهم خودشان را در مرکز مبادلات ارزی کشورعرضه کنند و از سوی دیگر آن سهمی که مربوط به صندوق توسعه ملی بود در این بازار عرضه شود.

می توان گفت شرایط جدید ایجاد شده به عنوان کاتالیزوری است که زودتر وارد این دوران شده و مرکز مبادلات ارزی کشور ایجاد شود چون اگر همان روند قبل از نیمه دوم سال 89 وجود داشت شاید دیرتر وارد این مرحله می شدیم.

آیا ورود به این دوران و نوسانات شدید ارزی و ایجاد مرکز مبادلات ارزی براساس سیاست های اقتصادی بود یا مولفه های دیگری در آن دخالت داشتند؟

شرایط محیطی بعد از نیمه دوم سال 89 به شدت تغییر کرد و به طور کلی شاهد تغییر شرایط محیطی اقتصاد داخلی و خارجی بودیم و همه این ها منجر به این موضوع شد.

آیا ثابت نگه داشتن نرخ ارز در یک مدت طولانی امکان پذیر است؟

ثابت نگه داشتن نرخ ارز و سود کالا و خدمات برای یک دوره طولانی امکان پذیر است ولی آثار سوء خود را در اقتصاد کشورها خواهد گذاشت.

ولی در حال حاضر باید ثباتی که در بازار ارز کشور ایجاد شده را ادامه دهیم و بانک مرکزی به عنوان سیاست گذار پولی وارزی باید نرخ ارز را در دامنه مشخص با یک درجه اعتماد بالا کنترل و مدیریت کند که این توانمندی را نیز دارد ضمن این که این نرخ به تراز تجاری هم کمک می کند.

اما تعدیل قیمت راهکاری است که در جاهایی که بانک مرکزی نمی تواند فقط با تقویت جانب عرضه بازار ارز را کنترل و مدیریت کنند باید اجازه داد قیمت در بازار تعدیل شود و براساس قیمت واقعی که شکل می گیرد تقاضا کاهش یافته و در نهایت، نرخ آرام آرام به نرخ تعادلی نزدیک می شود.

به اعتقاد شما نرخ ارز در بازار غیر رسمی به نرخی مورد نظر شما نزدیک شده است؟

بله، نرخ ارز در بازار غیر رسمی به نرخی که به نظر ما نرخ تعادلی است نزدیک شده و در حال حاضر و با توجه به برنامه هایی که در نظر گرفته شده و متغیرهای کلان اقتصادی پیش بینی می شود اگر در این چارچوب حرکت کنیم با فرض این که متغیرها خیلی تغییر نکند در آینده شاهد ثبات بیشتری در بازار ارز کشور خواهیم بود. اما همگرایی نرخ ارز در شبکه صرافی های مجاز با نرخ مرکز مبادلات وابسته به پوشش تقاضاهای بیشتر توسط سیستم بانکی است.

نرخ تعادلی چه نرخی است ؟ و آیا به این نرخ رسیده ایم؟

نرخ تعادلی نرخی است که در بازار ارز ثبات ایجاد می کند یعنی نرخی است که در آن تقاضاها توسط عرضه هایی که صورت می گیرد پوشش داده می شود ضمن این که خود نرخ تعادلی منجر به ایجاد ثبات در بازارهای دیگر هم می شود.

معتقدیم نرخی که در مرکز مبادلات ارزی دردامنه مشخص و با یک درجه اعتماد بالا کنترل و مدیریت می شود همان نرخ تعادلی است که می خواهد سیگنال های مثبت را به کل اقتصاد کشور بدهد.

همین جا تاکید می کنم که به هیچ عنوان بانک مرکزی به دنبال نوسانات شدید نرخ ارز در بازار کشور نیست ولی به عوامل موثر بر نرخ ارز نگاه می کند؛ اگر این عوامل اجازه دهد که بتوانیم به سمت تقویت بیشتر پول ملی برویم به آن سمت حرکت خواهیم کرد و طبیعتا در جایی که فکر کنیم افزایش های محدود در نرخ ارز می تواند به اقتصاد ملی و تراز تجاری ما کمک کرده و افزایش بهره وری را در اقتصاد شاهد باشیم به آن سمت حرکت می کنیم.

استراتژی بانک مرکزی در این زمینه چیست؟

استراتژی بانک مرکزی در این رابطه مشخص نیست و براساس متغیرهای بیرونی شکل می گیرد، فعلا برآورد ما از دو ماه فعالیت مرکز مبادلات ارزی این است که توانستیم نوسانات نرخ ارز را کنترل کنیم.

اما یکی از اهداف دیگری که به آن رسیدیم این است که فرایند تبدیل دارایی ها توسط خانوارها و صاحبان کسب و کار (سپرده، اوراق، مشارکت و چه سایر دارایی ها) به ارز به شدت کاهش پیدا کرده و این هدف دیگری بود که تحقق یافت.

درباه دیگر فازهای راه اندازی مرکز مبادلات ارزی توضیح می دهید؟

مرکز مبادلات ارزی سه فاز داشته که در فاز اول بانک ملت و کشاورزی در مرکز حضور داشتند و در فاز دوم همه بانک ها به مرکزآمدند که همان بازار بین بانکی تحت مدیریت بانک مرکزی شکل گرفت که در این فاز مشتریان مستقیما به مرکز آمده و تقاضای ثبت سفارش را ارائه می کردند اما در فاز سوم همه مشتریان به شعب ارزی بانک ها هدایت شدند.

بانک مرکزی به دنبال تقویت مرکز مبادلات ارزی است، میزان تقاضای ارز بعنوان دارایی بسیار بالاست که باید با توسعه ابزارهای مالی و تنوع بخشی در ابزارهای مالی و همچنین سایر سیاست های پولی، مالی، تجاری و ... به این سمت حرکت کنیم که تقاضا برای ارز به عنوان گزینه سرمایه گذاری به شدت در کشور کاهش پیدا کند چون این برای اقتصاد کشور سم محسوب می شود.

باید گفت، در تاریخ اقتصاد ایران برای اولین بار است که بانک های کشور در کنار بانک مرکزی، وزارت صنعت، واردکنندگان و صادرکنندگان هستند و بخش خدمات را نیز به نوعی در مرکز پوشش می دهیم که این اتفاق خوبی است و باز خورد سیاست ها در مرکز مبادلات به سرعت خود را نشان می دهد و به عنوان پنجره واحد محسوب می شود.

اما در آینده شاهد کاملا الکترونیکی شدن این بازار هستیم و این که بانک ها با بانک مرکزی بتوانند در حوزه های دیگری به یکدیگر کمک کنند که برنامه ها به موقع در این زمینه اطلاع رسانی خواهد شد.

آیا برآوردی از وضعیت سپرده های بانکی در یک ماه اخیردارید؟

طی یک ماه ثبات بیشتری را در بخش سپرده های بانک ها شاهدیم که این نشان می دهد آن منابعی که به این منظور از بانک ها خارج و به دارایی ارزی تبدیل شده دیگر اتفاق نمی افتد ضمن این که ما پیش بینی می کنیم در آینده اگر بتوانیم بر روی بخش ارزی و ابزارهای جدید مالی که جزو برنامه های ما است طراحی های لازم را انجام دهیم آن بخشی هم که به ارز تبدیل شده به سیستم باز خواهد گشت.

در دوره ای تبدیل دارایی ها به شدت اتفاق افتاده منتهی پیامی که به سرمایه گذاران در بازار باید داد این است که بازار آزاد ریسک بسیار بالایی داشته و آثار سوئی دارد و می تواند صدمات جدی به سرمایه گذاران در این بخش وارد کند، ما به عنوان بانک مرکزی باید تلاش کنیم که وجوه پس اندازها را هدایت کنیم که برنامه هایی نیز در بخش ارزی در حال بررسی است که در آینده اطلاع رسانی خواهیم کرد.

اما باید بگویم که ابزارهایی که بر روی سپرده های ارزی طراحی خواهد شد به جذب منابع بیشتر دارندگان دارایی ارزی به سیستم بانکی کشور کمک خواهد کرد.

آقای کریمی به نظر می رسد که مرکز مبادله ارزی هنوز نتوانسته نقش محوری خود را ایفا کند چرا که این روزها سازمان ها دستگاه های غیر پولی در مصوبه ها و بخشنامه هایی در کار مرکز دخالت می کنند، دلیل این امر چیست؟

متولی سیاست های پولی و ارزی کشور بانک مرکزی است، بانک مرکزی طبیعتا در زمینه های مختلف کارگروه ها و کمیته هایی دارد که در آن وزرای مختلف حضور دارند و خوشبختانه هماهنگی لازم با وزارتخانه های مربوطه به ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت، امور اقتصادی و دارایی ونمایندگان مجلس وجود دارد و ایجاد مرکز هم در چنین چارچوبی بوده است.

به عنوان مثال گمرک در بخشنامه ای ممنوعیت ورود کالا با ارز آزاد را اعلام کرده و به فاصله یک روز بعد از انتشار این خبر بخشنامه اش را اصلاح و اعلام کرد که ممنوعیت واردات کالا با ارز آزاد برداشته شد؟!

ما به عنوان بانک مرکزی به دنبال تعامل هستیم ولی بعضی مواقع بخش نامه هایی بیرون می آید و در مورد این موضوع مشاوره لازم با بانک مرکزی صورت نگرفت و بانک مرکزی نظرات خاص خود را داشت و به اعتقاد من طبیعتا اگر تعاملات افزایش یابد هم افزایی بیشتری ایجاد می شود.

اما حمایت مجلس و دولت می تواند راه را برای بانک مرکزی کشور هموار کند و جلسات هفتگی با ریاست کل بانک مرکزی ونمایندگان دولت و مجلس برگزار می شود و در آن مسائل مختلف اقتصادی از جمله مسائل ارزی گزارش می شود و نظرات نمایندگان دولت و مجلس گرفته می شود و ما برای عملکرد خودمان و سیاست های آتی خودمان از آن نهایت استفاده را می کنیم.

به نظر می رسد مرکز مبادلات بیشتر مجری برنامه های دیگر وزارتخانه ها و دستگاه ها است؟ با این نظر موافقید؟

فرمانده ارزی کشور بانک مرکزی بوده و هست، مرکز مبادلات ارزی کشور با بانک مرکزی به اهداف خود از راه اندازی مرکز مبادلات رسیده است ولی بانک مرکزی از سازمان های دیگر کمک می گیرد، به عنوان مثال از وزارت صنعت، معدن و تجارت برای غربالگری گروه های کالایی.

ما به عنوان بانک مرکزی معتقدیم اگر امکان تولید کالایی در داخل کشور وجود دارد لزومی ندارد ما وارداتی در آن کالا داشته باشیم و طبیعتا در مواردی که بحث اولویت های کلان اقتصادی مطرح است بانک مرکزی همکاری لازم را انجام می دهد که در آن چارچوب حرکت کند ولی موافق این قضیه نیستیم که فرماندهی از دست بانک مرکزی خارج شده است.

کشورمان در شرایط خاصی قرار دارد ودراین راستا کمیته های خاصی در نظر گرفته شده که در آن کمیته ها به نوعی به سیاست گذار پولی و ارزی کشور کمک می شود؛ این به مفهوم آن نیست که استقلال متولی سیاست های پولی خدشه دار شده چون ما در جاهایی نیاز داریم که با توجه به شرایط خاصی که وجود دارد تصمیمات خیلی سریعی بگیریم.

در مرکز مبادلات ارزی کشور نیز به همین گونه است و این مرکزبا قرار گرفتن بانک های کشور در کنار بانک مرکزی و زارت صنعت، معدن و تجارت و ورود صادرکنندگان و واردکنندگان به مرکز مبادلات ارزی کمک کرده تا بتوانیم مشکلات مردم را خیلی راحت تر حل کنیم که مصادیق آن هم خیلی زیاد است.

در دورانی که با نوسانات شدید ارزی مواجه بودیم به نظر می رسد بانک مرکزی می توانست زودتر وارد عمل شود نظر شما چیست؟

با شما موافقم که در دورانی ما نباید اجازه می دادیم نوسانات شدیدی در بازار ارز کشور ایجاد شود که خوشبختانه در نیمه دوم سال 91 طرح مشخص به اهداف خود رسیده ولی ما باید به گونه ای حرکت کنیم که به هیچ عنوان شوک عظیمی در بازار ارزی کشور ایجاد نشود.

بالاخره نگفتید که روش تعیین نرخ ارز در مرکز مبادلات ارزی کشور به چه صورتی است؟

توجه به متغیرهای کلان اقتصادی و نرخ های برابری در بازارهای بین المللی نرخ ارز تعیین می شود وبر روی نرخ هایی که استخراج می شود یکسری شاخص های مرکزی و پراکندگی آماری را استخراج می کنیم و هر چقدر ضریب تغییرات ما پایین تر باشد نشان می دهد که ثبات در بازار ارز بیشتر است.

شما به عنوان سخنگوی مرکز مبادلات ارزی پیش بینی خود را از وضعیت تراز تجاری کشور تا پایان سال عنوان می کنید؟

تراز تجاری کشور تا پایان سال جاری وضعیت خوبی دارد و می توان گفت تا پایان سال جاری ثباتی که در بازار ارزی کشور ایجاد شده تامین و ادامه خواهد داشت و ما به هیچ عنوان شاهد نوسانات شدید در بازار ارزی کشور تا پایان سال نخواهیم بود.

برای سال آینده برنامه ارزی خاصی دارید که با مشکل خاصی مواجه نشویم؟

از همین حالا برای سال 92 برنامه ریزی می کنیم که در سال 92 نیز براساس بازخورد سیاست های ارزی خودمان و همچنین سایر سیاست هایی که می تواند در بازار ارز کشور تاثیر گذار باشد و تحلیل نقاط ضعف، قوت، فرصت ها و تهدیدهایی که انجام می دهیم این اطمینان را به تمامی فعالان اقتصادی می دهیم که در آینده با فرض عدم تغییر خاص در متغیرهای غیر اقتصادی و شوک های خارجی شاهد ثبات در بازار ارز کشور خواهیم بود.

رویکرد بازار بین بانکی و بانک مرکزی گذر از اقتصاد نفت به اقتصاد بدون نفت است که این فواید بسیاری دارد، باید به مرور به سمت اقتصاد بدون نفت برویم، مرکزمبادلات ارزی کشور هم در این مسیر در حال حرکت است که این اقتصاد مترادف با اقتصاد مقاومتی است که آثار و تبعات شوک های خارجی بر اقتصاد ایران حداقل خواهد شد، شوک هایی که می تواند از طریق کشورهایی که عمدتا تحریم های یک جانبه ای علیه ما وضع کردند را حداقل کند که البته این موضوع زمان بر است.

در پایان خبر خوش ارزی دارید؟

می توانم از دو برابر شدن مانده ارزی خریداری شده در پایان آبان ماه سال جاری نسبت به پانزدهم آبان توسط بانک های عامل خبر دهم. این نشان می دهد در آینده ای نه چندان دور واردات مواد اولیه، کالاهای واسطه ای و سرمایه ای برای بخش های تولید و یا همان خانواده تولید که گروه کالایی سه تا هفت است، شتاب می گیرد و این همان هدف اولیه ای بود که مرکز مبادلات در پی آن بود.

ضمن این که مذاکرات ما با بانک ها نشان می دهد پول به بانک کارگزار خارجی توسط بانک های گشایش کننده که همان بانک های ایرانی هستند پرداخت شده و کالا در مسیر گمرک بوده و یا به بازار کالا و خدمات عرضه شده است. این موضوع هم از هدف های اولیه ما بود که دنبال می کردیم منتها در آینده با تقویت جانب عرضه از یک سو و مدیریت تقاضای ارز درصدد هستیم حمایت از بخش تولید را به طور معناداری افزایش دهیم


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir