پیش شرط هایی برای اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه ها

مهمترین اهداف تعدیل اقتصادی در هر کشوری مانند ایران تکیه بر مکانیزم بازار و ایجاد فضای رقابت است ، طبق پیشنهادات ارائه شده از سوی بانک جهانی، برای اجرای هدف تعدیل اقتصادی باید۶ مسئله شامل آزاد سازی قیمت‌ها، خصوصی سازی واقعی اقتصاد کشور درحد امکان، اصلاح قوانین در جهت حرکت آزاد سرمایه و نیروی کار، تغییر تکنولوژی به کار گرفته در صنعت، تلاش برای افزایش بهره وری عوامل تولید و درنهایت بهبود مدیریت و سیستم‌ مالی شرکت ها مدنظر قرار گیرد.

لزوم آزاد سازی قیمت انرژی  با در نظر گرفتن ۴ دیدگاه اقتصاد خرد و اقتصاد کلان، محیط زیست و اقتصاد سیاسی قابل بررسی است. در شرایط فعلی موانع و سئوالاتی در اجرای طرح هدفمند کردن یارانه وجود دارد. اول اینکه پارادایم اقتصادی دولت چگونه بوده و آیا دولت اساسا ” به اقتصاد رقابتی و مبانی اقتصاد بازار معتقد است؟ آیا دولت واقعا ” در راستای آزاد سازی قدم برداشته و آیا حقوق و آزادی‌های فردی را به رسمیت می‌شناسد؟

آرزوی همه ما اصلاح قیمت‌ها است اما باید دید در شرایط فعلی عوامل موجود اجازه اجرای این هدف را می‌دهد و آیا زمان برای اجرای آن مناسب بوده و همه متغیرهای لازم برای پیاده سازی آن آماده است یا خیر؟

با توجه به تصویب درآمد۲۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت از اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها چگونه می‌توان قیمت‌های انرژی را آزاد کرد اما نرخ ارز و پول آزاد نشود. این درحالی است که آزاد سازی قیمت حامل‌های انرژی در کوتاه مدت منجربه افزایش قیمت‌ها و تورم و فشار برای افزایش قیمت پول و ارز خواهد شد.

اصرار دولت بر تثبیت قیمت ارز و پول باعث خواهد شد از یک طرف تعدیل اقتصاد کشور امکان بیرونی نداشته باشد و از طرف دیگر به تخریب اقتصادی منجر شود.

اجرای این طرح هر چند در دو بازده زمانی میان و بلند مدت آثار مثبتی چون علامت دهی بهتر قیمت‌ها، شفافیت بیشتر نرخ ها در بازار، اصلاح قیمت‌های نسبی و کارآیی تخصیص منابع در بورس بجا خواهد گذاشت اما واقعیت این است که بورس اوراق بهادار هم اکنون پذیرای مشکلات اقتصادی متعددی مانند روشن نبودن پارادایم های اقتصادی دولت، عدم هماهنگی ارگان ها، عدم آمادگی افکار عمومی و عدم تحمل طبقه ضعیف مواجه است.با این اوصاف شرکت های بورسی با پیاده سازی طرح هدفمند کردن یارانه ها با افزایش ریسک و کاهش ارزش روز و قیمت سهام مواجه خواهند شد.چرا که با افزایش قیمت حامل های انرژی، قیمت کالاها و خدمات نیز افزایش خواهد یافت و منجر به رشد هزینه‌های تولید و کاهش سود آوری شرکت‌های حاضر در بورس خواهد شد.یک مطالعه موردی نشان می‌دهد طی سال های ۸۷ و ۸۸ سهم انرژی از کل هزینه‌ها ۱۷ درصد و به ترتیب ۴/۲ و ۴ میلیارد تومان بود اما برآوردها از افزایش ۸ میلیارد تومانی هزینه ها در سال اول اجرای هدفمند کردن یارانه ها حکایت دارد. این در حالی است که با اجرای هدفمند کردن یارانه ها هزینه تولید محصول سیمان ۱۸۸ درصد، میانگین هزینه صنعت و معدن ۴۴ درصد، حمل و نقل ۵۸ درصد و خودرو سازی ۱/۸ درصد رشد افزایش خواهند شد. ازطرف دیگر قیمت برق و آب ۵ و ۳ برابر خواهد شد.نرخ نفت گاز نیز ۲۸ برابر( ۴۷۰ تومان)، نفت کوره ۳۸ برابر(۳۷۰ تومان) و گاز طبیعی ۷ برابر(۶۰ تومان ) خواهد شد و قیمت بنزین نیز به ۵۵۰ تومان می رسد.

به این ترتیب افزایش هزینه کاهش در آمد شرکت‌های بورسی منجر به بیشتر شدن کاهش سود و ارزش روز و قیمت سهام خواهد شد.دراین میان مسئله جدی دیگری که در صنایع بورسی بروز خواهد کرد مشکل سرمایه در گردش خواهد بود. چرا که در شرایط فعلی نظام اعتبارات و گردش سرمایه بسته است و این موضوع بر بورس و شرکت‌های حاضر در آن تاثیر اساسی به جا خواهد گذاشت.