بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : چهارشنبه 31 ارديبهشت 1393      20:12

گزارش سیف از سیر صعودی درآمدهای ارزی

رئیس کل بانک مرکزی ضمن تحلیل وضعیت بازار ارز، گفت: افزایش میزان صادرات نفت و گاز و نیز کاهش موانع در مسیر صادرات غیرنفتی کشور طی ماه‌های اخیر، ‌سبب شده مجموع درآمدهای ارزی کشور با سیر قابل تداومی، افزایش یابد.

رئیس کل بانک مرکزی به تبیین دیدگاه های بانک مرکزی در حوزه ارزی اقتصاد پرداخت.

 

به گزارش ایسنا، ولی اله سیف ضمن اشاره به بهبود شرایط ارزی بانک مرکزی، از مثبت بودن تصویر پیش بینی منابع و مصارف ارزی کشور در سال جاری خبر داد و اعلام کرد افزایش درآمدهای ارزی کشور، افق مناسبی را برای بهبود کامل قدرت مداخله بانک مرکزی در بازار ارز و تقویت ثبات این بازار فراهم کرده است.

 

مشروح این مصاحبه را با هم مرور می کنیم:

 

• در هفته های اخیر نوساناتی در بازار ارز کشور مشاهده شده است. تحلیل جنابعالی از دلایل ایجاد این نوسانات چیست؟

 

برای پاسخگوئی به این سئوال، باید یادآور شد که بازار غیررسمی ارز کشور در دوره خرداد لغایت دی ماه سال 1392 در مسیر اصلاح نرخ و تخلیه هیجانات قرار داشته است؛ به همین دلیل متوسط ماهانه نرخ برابری دلار در این بازار از 35037 ریال در فروردین 1392 به 29755 ریال در دی ماه کاهش یافت. بررسی های کارشناسی نشان می دهد اصلاح انتظارات عمومی در خصوص چشم انداز تعاملات بین المللی و قرار داشتن پرونده استفاده صلح آمیز کشور از انرژی هسته ای در مسیر رفع تنش و حل وفصل کامل، در منطقی شدن نرخ ارز و خروج تقاضای سفته بازی از این بازار نقش مهمی داشته است. اما بازار غیررسمی ارز از بهمن ماه سال گذشته به دلیل برخی عوامل محدودکننده عرضه یا تحریک کننده تقاضا، و نیز برخی اخبار و شایعات، دچار نوسان و افزایش نرخ شد. حتی در یک مرحله قطع کامل خوراک گاز شرکت های پتروشیمی (بیش از دو ماه) به دلیل سرما و برف شدید و بروز کمبود گاز مصرفی در شبکه خانگی، بر میزان تولید و صادرات اقلام شیمیائی و مواد پتروشیمی کشور تاثیر منفی جدی گذاشت و به تبع آن، عرضه ارز شرکت های مزبور به بازار در مقطع مذکور، به شدت کاهش یافت. تجدیدنظر در فهرست اقلام گروه های 9 و 10 اولویت کالایی و صدور مجوز ثبت سفارش برای برخی از آنها، تقاضای قابل ملاحظه ای را یکباره به بازار کم کشش ارز وارد نمود و سبب ساز افزایش نرخ ارز شد. البته برخی اخبار و انتظارات نامساعد نیز در افزایش نوسانات نرخ ارز در بازار غیررسمی بی اثر نبود.

علاوه بر آنها، برخی عوامل برونزا هم در راستای افزایش نرخ ارز در بازار داخلی عمل کرده است. از مهم ترین عوامل موثر دراین حوزه، می باید به افزایش قیمت جهانی طلا در واکنش به تحولات سیاسی اوکراین و افزایش نگرانی ها از سرمایه گذاری در سایر ابزارهای دارایی در سطح جهان اشاره نمود. بر اساس داده های بین المللی، متوسط بهای جهانی هر اونس طلا از 1233 دلار در دی ماه به 1344 دلار در اسفندماه 1392 افزایش داشت. با توجه به ارتباط متقابل مشاهده شده میان بهای جهانی طلا و قیمت داخلی دلار، بخشی از نوسانات نرخ ارز در چندماه اخیر، متاثر از تحولات برونزای بازار جهانی طلاست. لیکن باید توجه داشت دامنه نوسان ها در بازار ارز که طی سه ماه اخیر تا حدودی محسوس بوده، لزوماً توسط عوامل بنیادین اقتصاد حمایت نمی شود. برآورد می گردد در صورت عدم بروز این وقایع، نرخ ارز که در حال حاضر در محدوده 33000-32500 ریال برای هر دلار در حال نوسان است، می باید در سطحی کمتر و در حوالی 31000 ریال قرار می گرفت. براین اساس، با تغییر شرایط و اصلاح انتظارات، اصلاح و کاهش نرخ ارز در بازار امری کاملاً طبیعی است.

 

• اما به نظر می رسد برخی از این عوامل افزایش دهنده نرخ ارز هم اکنون موضوعیت ندارند؛ مثلاً صادرات و عرضه ارز شرکت های پتروشیمی به روال سابق خود بازگشته و قیمت جهانی طلا طی هفته های اخیر، در حوالی 1300 دلار در هر اونس پایدار بوده است.

بله، این نکته صحیح است. نه تنها میزان صادرات شرکت های پتروشیمی به روال خود بازگشته، بلکه شواهدی از افزایش صادرات دیگر اقلام غیرنفتی نیز مشاهده می شود. با کاهش عمق رکود اقتصادی و نیز گشایش های اخیر با رفع محدودیت های ناشی از تحریم ، انتظار می رود میزان صادرات غیرنفتی در ماه های آتی شتاب بیشتری نیز به خود بگیرد و تراز بازرگانی گمرکی بدون نفت کشور، به سمت تعادل و ثبات بیشتر بهبود یابد. افزایش میزان صادرات روزانه نفت خام از حدود 1 میلیون بشکه به 1.5 میلیون بشکه نیز بر توان عرضه ارز افزوده و انتظار می رود این روند مثبت افزایش درآمدها و منابع ارزی در ماه های آتی، ادامه یابد.

بدین ترتیب، عوامل بنیادین موثر بر سطح نرخ ارز، همگی موید آن است که نوسانات افزایشی اخیر در بازار ارز پایدار نخواهند بود.

• مهم ترین دلایل این جمع بندی چیست؟

در تحلیل نوسانات نرخ ارز باید به بازه زمانی توجه داشت. برخی از نوسانات روزانه در بازار ارز صرفاً ریشه در انتظارات، شایعات و عوامل تکنیکی داشته و توسط عوامل بنیادین حمایت نمی شوند. اینگونه نوسانات نمیتواند پایدار باشد و پس از مدت کوتاهی تعدیل خواهند شد. در نتیجه اگر فعالین صرفاً بر اساس اینگونه عوامل وارد بازار ارز شده باشند، زیان خواهند دید.

در بعد سیاستگذاری، اصلاح رویکرد های دولت در اتخاذ سیاست های اقتصادی و تقید به رعایت اصل توازن و انضباط بودجه ای و انضباط پولی سبب شده زمینه های ایجاد ثبات پایدار در بازار ارز از طریق کاهش تورم ماهانه و بهبود انتظارات تورمی فراهم گردد.

• بر این اساس، بانک مرکزی چه تصویری از وضعیت بازار ارز در سال جاری دارد؟

محاسبات بانک مرکزی نشان می دهد متغیرهای عمده در بخش خارجی اقتصاد فرصت کافی برای تعدیل حسب تغییر شرایط محیطی را داشته اند. به نظر می رسد رفتار متغیرها به گونه ای اصلاح شده که بازار ارز کشور هم اکنون با اتکاء به امکانات پایدار در حال حرکت است. صحت این تحلیل را می توان در حصول تدریجی توازن نسبی در تراز بازرگانی گمرکی (بدون نفت) کشور مشاهده نمود. پیش بینی منابع و مصارف ارزی کشور نیز این جمع بندی را تائید می کند. به عبارت دیگر، با روند افزایشی که صادرات غیرنفتی به خود گرفته و با بهبودی که در جریان درآمدهای نفتی و دسترسی به منابع ارزی در سال 1393 مشاهده می گردد، انتظار می رود که تصویر حساب جاری و ترازپرداختهای کشور رو به بهبود باشد و فشار بر بازار ارز، در حال اصلاح و کاهش است.

• آیا منظور این است که بانک مرکزی براین عقیده است که شرایط شکل گیری تلاطم جدید و جهش پایدار نرخ در بازار ارز فراهم نیست؟

دقیقاً همین طور است. با توجه به تغییر پذیری شرایط اقتصادی کشور، در ترسیم چشم انداز متغیرهای کلان باید وزن بیشتری به تحولات آتی بازارها و نیز متغیرهای بنیادی داد. ارزیابی ها نشان می دهد جریان عرضه ارز در اقتصاد در حال تقویت است؛ و این روند مستمراً بهبود خواهد یافت.

افزایش میزان صادرات نفت و گاز و نیز کاهش موانع در مسیر صادرات غیرنفتی کشور طی ماه های اخیر، سبب شده مجموع درآمدهای ارزی کشور با سیر قابل تداومی، افزایش یابد. صادرات در نتیجه ثبات نسبی بازار ارز و کاهش نسبی تورم، در حال افزایش است و بنگاه های تولیدی و تجاری نیز افزایش تولید و فعال نمودن ظرفیت های موجود را دنبال می کنند. به تبع آرامش نسبی ایجاد شده در اقتصاد، واردات گمرکی در حال افزایش است که با توجه به سهم مسلط مواد اولیه و اقلام واسطه ای در آن، می توان به آثار مساعد آن بر نرخ رشد اقتصادی و کاهش فشارهای تورمی خوش بین بود. اگرچه باید مراقبت ویژه ای در کنترل حجم و ارزش واردات غیرضروری صورت گیرد تا تولید داخلی بتواند با تحرک و پویائی، بخشی از مزیت های از دست رفته خود طی سال های قبل را بازیابد.

در کنار آن، عملیاتی شدن بخش های مالی و بانکی تفاهم ژنو، امکان بهره گیری از منابع مذکور برای پوشش نیازهای وارداتی کشور را به نحو محسوسی افزایش داده است. این عوامل گشایش قابل توجهی در روابط کارگزاری بین المللی بانک مرکزی و بانک های کشور ایجاد کرده و برخی از مجاری نقل و انتقال ارز را مجدداً فعال نموده است. در نتیجه، بانک مرکزی آمادگی دارد نسبت به تامین ارز مورد نیاز برای واردات کالاهای اساسی و دارو به صورت نامحدود اقدام کند و حسب نیاز دستگاه های متولی، فرآیند تخصیص و تامین ارز را با سرعت و سهولت بیشتری پوشش می دهد.

علاوه برآن، همانگونه که در اطلاعیه رسمی بانک مرکزی نیز اعلام شد، این بانک با افزایش پوشش نیازهای ارزی واردات مواد اولیه و اقلام واسطه ای مورد نیاز کارخانجات تولیدی و نیز قطعات خودرو در قالب مرکز مبادله ارزی، نسبت به کاهش میزان بار تامین ارز در بازار غیررسمی اقدام نموده است. این اقدام نه تنها موجب کاهش هزینه تمام شده تولیدات داخلی و بهبود درجه رقابت پذیری آنها می شود، بلکه به واسطه آنکه بانک مرکزی تامین نیازهای ارزی تولید را به نرخ رسمی تضمین کرده و برعهده گرفته است، موجب کاهش ریسک های ارزی فعالیت های مولد شده است. انتظار می رود آثار مثبت این افزایش پوشش ارزی به مرور زمان، بیشتر نمایان گردد و برنامه ریزی برای سرمایه گذاری و تولید را به نحو معنی داری تسهیل نماید.

نکته تاثیرگذار و تعیین کننده دیگر این است که نرخ تورم با شتاب مناسبی در حال کاهش است؛ به گونه ای که میانگین دوازده ماهه شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (نرخ تورم) از حداکثر مقدار 40.4درصدی در مهرماه 1392 به 32.5درصد در فروردین 1393 کاهش یافته و تغییرات نقطه به نقطه شاخص نیز از حداکثر 45.1 درصد در خردادماه 92 به 17.4درصد در فروردین رسیده است. دستاوردهای مذکور از طریق کاهش انتظارات تورمی و نااطمینانی های ناشی از آن بر تولید، قابلیت اتکاء بر برنامه ریزی های تولیدی را بهبود می بخشد. پیش بینی پذیر شدن نرخ ارز نیز عامل مثبت موثر دیگری برای کاهش موانع تولید است. ضمن اینکه این عوامل در کنار یکدیگر، موجب کاهش انگیزه های نگهداری ارز در حساب های خارجی شخصی می شود و جریان عرضه ارز به اقتصاد از بابت ورود ارز صادرات غیردولتی نیز تقویت می گردد؛ یعنی با کاهش انتظارات بدبینانه در اقتصاد، فضا برای معرفی و فروش ارز حاصل از صادرات نیز بیش از گذشته، در حال بهبود است و انتظار داریم بخش بیشتری از درآمدهای صادرات غیرنفتی به بازار ارز عرضه شود. نیل به چنین هدفی بدون اتخاذ روش های سلبی و پرهزینه مثل الزام پیمان سپاری ارزی- دستاورد قابل ملاحظه ای برای اقتصاد خواهد بود.

• اما در برخی از سایت های خبری و یا تحلیل های برخی از کارشناسان، بانک مرکزی متهم می شود که از سطح خاصی از نرخ ارز حمایت ویژه ای می کند و مانع کاهش نرخ است! و یا آنکه از افزایش نرخ ارز سود می برد!

بله. متاسفانه چنین سوءبرداشتی وجود دارد. بارها توضیح داده شده که به دلیل تاثیرگذاری قابل توجه نرخ ارز بر کلیه متغیرهای اقتصادی؛ به ویژه نرخ تورم، بانک مرکزی از ثبات و آرامش این بازار و نیز پیش بینی پذیر بودن نرخ ارز برای فعالین اقتصادی حمایت می کند. در این راستا، هر سطحی از نرخ برابری که در هر برههای از زمان توسط متغیرهای بنیادین موثر در تعیین نرخ ارز، حمایت شود، سطح پایدار آن خواهد بود. بنابراین، بانک مرکزی به عدد و رقم خاصی دلبسته نیست و مضاف برآن، از نوسان نرخ ارز سودی نمی کند. بر اساس نص صریح قانون بودجه، بانک مرکزی ارز دولت را با «نرخ روز ارز» خریداری کرده و معادل ریالی آن را به حساب های خزانه واریز می کند. افزایش نرخ ارز در بازار غیررسمی نیز ارتباطی با درآمدهای بانک مرکزی و خزانه کشور ندارد.

• در این صورت، ویژگی های نرخ ارز مطلوب از نظر بانک مرکزی چیست؟

همانگونه که بارها گفته شده، بانک مرکزی به دنبال بازار ارز باثبات و پایدار است که بر مبنای تحولات متغیرهای بنیادین تنظیم شود. در این چارچوب، نوسانات محدود نرخ ارز نه تنها پذیرفتنی است، بلکه یکی از ابزارهای تخلیه عدم تعادل ها در سطح اقتصاد کلان است. لیکن دامنه این نوسانات باید به قدری کوچک باشد که موجب ارسال علایم صرفه دار شدن سفته بازی بر ارز نشود و تعادل دیگر بازارها و ثبات قیمت ها را مختل نکند. برای تضمین برقراری چنین شرایطی در بازار ارز، لازم است قدرت مداخله موثر بانک مرکزی به نحو مناسبی ترمیم یابد؛ که طی ماه های اخیر شاهد بهبود کمی و کیفی ذخایر خارجی این بانک بوده ایم.

بانک مرکزی معتقد است تعادل بازار ارز مثل هر بازار دیگری باید خوداتکاء باشد. در نتیجه لازم است با افزایش تنوع پذیری نظام های تولیدی و تجاری، منابع عرضه ارز نیز متنوع شود که البته با افزایش عواید ارزی ناشی از صادرات غیرنفتی، گام های مثبتی در این زمینه برداشته شده است. پیگیری این مسیر مثبت؛ یعنی بهبود همزمان درآمدهای ارزی دولت و بخش غیردولتی در اقتصاد، زمینه های خروج از آسیب پذیری های ناشی از عرضه انحصاری درآمدهای نفتی را فراهم می کند.

• برنامه های بانک مرکزی برای هدایت بهتر بازار ارز چیست؟

بانک مرکزی در راستای ایفای ماموریت و وظیفه قانونی خود مبنی بر حفظ ارزش پول ملی، مسئول و متکفل بازار ارز است. به همین دلیل، نوسانات روزانه این بازار را با دقت تمام رصد کرده و نسبت به نوسانات غیرمنطقی این بازار که ریشه در هیجانات، اخبار و انتظارات دارد، حساسیت نشان مداده و حتی در مواقع لزوم ممکن است مستقیماً در بازار ارز دخالت نماید. به منظور کنترل این نوسانات نامطلوب، بانک مرکزی در تلاش است حسب منابع ارزی آزاد شده و ترمیم قدرت مداخله موثر خود در بازار ارز، بر پوشش نیازهای ارزی کشور در مرکز مبادلات ارزی بیافزاید. در همین راستا، هزینه های تامین ارز در این مرکز تا حد قابل توجهی کاهش یافته و بر سرعت و سهولت امور افزوده شده است. بر اساس آخرین اطلاعات، متوسط طول دوره انتظار تامین ارز در مرکز مبادلات ارزی به صورت محسوس کاهش یافته و با تداوم بهبود در جریان ورودی منابع ارزی، برنامه ریزی شده که تخصیص و تامین ارز در بازار رسمی ارز کشور در آینده نزدیک، با حداقل زمان و هزینه صورت گیرد.

همچنین، اصلاح ترازنامه بانک مرکزی و متناسب سازی سهم اجزای آن به منظور بهبود قدرت مداخله موثر در بازار ارز و کاهش آسیب پذیری های اقتصاد در این حوزه، در دستورکار بانک مرکزی بوده و اقدامات مطلوبی نیز در این زمینه صورت گرفته است. در نتیجه، با تداوم رعایت انضباط مالی، شفافیت و قانون مندی در سیاست های مالی و بودجه ای دولت از یکسو، و تداوم سالم سازی درفضای اعمال سیاست های پولی و اعتباری در راستای مهار تورم و فراهم نمودن بسترهای خروج اقتصاد از رکود از سوی دیگر، انتظار طبیعی آن است که شاهد وضعیت پایدار و کم نوسانی در بازار ارز باشیم و سرنوشت وضعیت پایدار و با ثبات ارز عمدتاً تحت تاثیر عوامل بنیادین اقتصاد رقم زده شود. از این منظر، انتظار می رود به مرور از سهم عوامل غیراقتصادی و زودگذر در ایجاد وضعیت نوسانی در بازار ارز کاسته شود.

 


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir