بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : چهارشنبه 22 آذر 1391      11:5
گزارش سخنرانی دکتر رضا داوری اردکانی در دانشگاه اقتصاد دانشگاه تهران

شرافت حلقه مفقوده امروز ماست

باید به فکر وحدت نظر و عمل بود. جدایی این دو، ریا و دروغ را در جامعه افزایش می‌دهد و این بسیار خطرناک است

اقتصاد ایرانی:  سرانجام نشست الگوی اسلامی پیشرفت که تا کنون چندین بار لغو شده بود با حضور دکتر داوری اردکانی در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد.

دکتر رضا داوری اردکانی، در نشست جدایی «الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت» علم و عمل در دنیای جدید را باعث ترویج دروغ و ریا در جامعه دانست.

سومین نشست از دومین سلسله نشست های الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت، با موضوع «بررسی نسبت علم و عمل» در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد و دکتر رضا داوری اردکانی، استاد پیشکسوت دانشگاه و رئیس فرهنگستان علوم، در این نشست به سخنرانی پرداخت.

او نخست، درباره سابقه علمی خود صمیمانه با دانشجویان و استادان دانشگاه سخن گفت و با بیان این که آدم باهوشی نیستم، تصریح کرد: از آن دسته انسان هایی نیستم که همه مفاهیم را زود می گیرند، بنابراین برای رسیدن به جایی که هم اکنون هستم، ناچار بودم تلاش زیادی بکنم.

داوری همچنین گفت: کار من دانشجویی است و در زندگی هرگز تعطیلات نداشته ام. در فرهنگستان علوم نیز در حال به این در و آن در زدن نیستم. این کار را بلد نیستم و فقط به جای دوستان امضا می کنم.

این استاد دانشگاه، سپس به روش تدریس خود برای حاضران پرداخت و گفت: نمی توانم مرتب و منظم چیزی را شرح دهم. در این جلسه نیز مرا از بیان مطالب منسجم معذور بدانید. همیشه از جایی شروع می کنم و نمی دانم بحث به کجا می رود. این روش ممکن است برخی را سرگردان کند ولی به برخی دیگر ایده های تازه برای تفکر می دهد. به نظر بنده تفکر مهم ترین چیز است؛ حتی از اندوختن دانش بسیار مهم تر است.

داوری اردکانی پس از تشریح این مقدمات، درباره بررسی نسبت میان علم و عمل از بعد اخلاقی گفت: بیشتر متفکران لزوم همبستگی میان این دو مفهوم را از دید اخلاقی و تاثیرات آن بررسی می کنند اما چون من اهل نصیحت نیستم از این بخش می گذرم. اخلاق غایت ندارد؛ زیرا غایت این دنیا انسان است. کتاب های مهم فلاسفه در باب اخلاق، نظیر کتاب کانت و ارسطو نیز، اخلاق را برای اهالی زمین ننوشته اند.

او، در ادامه علم و عمل را از زاویه دید ذوقی و عرفانی بررسی کرد و توضیح داد: یونانی ها می گفتند، سه گروه از مردم برای مسابقات قهرمانی به المپ می روند. اولین گروه پهلوانان هستند که برای مبارزه می روند، گروه دوم دستفروشان هستند و در نهایت، تماشاچیان در المپ حاضر می شوند. یونانی ها شرف را به گروه سوم می دادند، زیرا معتقد بودند این دسته تنها کسانی هستند که بدون در نظر گرفتن منافع خود به تماشای رقابت های المپ می روند.

او تاکید کرد: این نظر قومی است که به پهلوانان خود مقال الوهیت می دادند و از این نظر بسیار مهم است که تماشاچیان را صاحب شرف می دانستند. این موضوع مهم است که بدانیم، بر خلاف آن چه در جامعه ما می گذرد، بی غرض بودن شرط شرافت است. این ناظر به نفع نبودن چیزی است که در دنیای جدید باید به آن پرداخت و درباره اش بحث کرد. این که برای ذوق شخصی و بدون هیچ توقعی به کسب دانش بپردازیم آیا خوب است یا نه؟

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، ادامه داد: نصیحت نمی کنم که بی مصلحت زندگی کنید، ولی در پرداختن مدام به زندگی چیزهایی هست که نمی توانیم از ستایش مدام آن بگذریم. ما تجلی این اندیشه یونانی را به خوبی در شعر سعدی می بینیم، جایی که گفت: «تنگ چشمان نظر به بستان کنند/ ما تماشاگران بستانیم/ هرچه گفتیم جزحکایت دوست/در همه عمر از آن پشیمانیم» شاید سعدی حتی کامل تر گفته باشد. این جا باغبانی داریم که جمع تماشا و نگهبانی و بهره مندی است. او هم از باغ لذت می برد و هم مراقب آبادانی آن است. اوست که امکان انتفاع و لذت را به دیگران هم می دهد. نقش باغبان در این میان کامل به نظر می رسد.

دکتر رضا داوری اردکانی، پس از پرداختن به اخلاق و عرفان، موضوع را از دید فلسفی بررسی کرد و گفت: ما می توانیم در فلسفه، تعریف دقیقی از دو گزاره «نظر» و «عمل» ارائه دهیم. اما این که این تعریف درست تا چه اندازه مشکل را حل کند جای سوال دارد.

او تصریح کرد: ما دنیا را از دریچه دید اروپا می شناسیم و به همین دلیل با وجود این که دانش در هند و چین و ایران نیز وجود داشته است، امروز از یونان صحبت می کنیم. اقتصاد علمی است که در قرن 17و 18 ابداع شده است. اما یونانی ها با اختراع منطق، برای اولین بار علم را از عمل جدا کردند. گرچه نظر و عمل در کنار هم معنا پیدا می کند اما، جدایی آن توسط سقراط و افلاطون و ارسطو یک اتهام نیست. اگر برداشت اتهام آمیز از آن شود همین جا حرفم را پس می گیرم. متفکر یک چیزی را مطرح می کند اما گفته عمل نیست.

مولف کتاب «فلسفه در بحران»، ادامه داد: اگر تاریخ ارسطو را حفظ کرده است، به خاطر اثرگذاری او بوده است. اثر او قدرت حفظ داشته و مفید بوده؛ برای همین باقی مانده است. در آن دوره از دانش، نظر از عمل جدا شده بود. گرچه با توجه به دانش موجود این قضیه قابل دفاع نیست اما افلاطون معتقد بود کسانی که بدی می کنند بدی را نمی شناسند و کسانی که خوبی می کنند خوبی را می شناسند.

او ادامه داد: این به دو تلقی متفاوت از علم منجر می شود. گرچه به همه علوم قابل تعمیم نیست اما، بعضی علوم در جان و دل می زنند و برخی به تن و در جیب و کتاب جای می گیرد. نخستین نوع دانش، صاحب انسان است. شهودی است و او را با خود به هرکجا بخواهد می برد. علم دوم علمی است که انسان صاحب آن است و می تواند از آن استفاده و یا حتی سو استفاده کند.

رضا داوری اردکانی در ادامه گفت: ما متاسفانه به علم از نوع نخست اهمیتی نمی دهیم. کتابی می خواهیم که به ما اطلاعات بدهد. دوست داریم برویم با این اطلاعات را پیش دوستان نمایش بدهیم. ما کتابی که به ما اندیشیدن یاد بدهد را نمی خوانیم چون سودی برایمان ندارد.

وی افزود: افلاطون هم می گوید، از این دو، یکی علم به ایده و مثال است و دیگری علم به دانستن معمولی. با همین دیدگاه، سیاست از اقتصاد جدا می شد. اگر نخواهم بگویم سیاست با مفهوم امروزی آن تفاوت جوهری داشته است، اما به کلی متفاوت بوده است. سیاست فضیلت بوده و ساکنان مدینه در خارج از خانه وظیفه داشتند به آن بپردازند. در صورتی اکونومی یا علم تدبیر منزل، مربوط به پشت درهای خانه بوده و ارزش نداشته است. برای همین آزادی به علم داده می شده و کسانی که کار نمی کردند آزاد ترین انسان ها محسوب می شدند، چون از فعالیت خود انتفاعی نداشتند.

او با تاکید بر این نکته که سیاست در دوره ما یعنی اقتصاد و دیگر هیچ، توضیح داد: سوال این جاست که آیا آن چه در قرن های اخیر در غرب محقق شد، در این جا نیز می شود. علم جدید به عهده گرفت که جهان را تسخیر کند، اما ما در کشور خودمان این مسئولیت را به عهده نگرفتیم. صرف یاد گرفتن روش، مشکلی را حل نمی کند.

داوری اردکانی تصریح کرد: کسی که پژوهش می کند متودولوژی پاس نکرده است، آن را در عمل آموخته است. مشکل ما در کشور، نداشتن علم نیست بلکه جدایی علم و تکنولوژی است. این دو موازی هم حرکت می کنند. در جهان توسعه نیافته ما دانشمند داریم اما تکنولوژی نداریم. آن ها هرکجا بروند دانشمندان بزرگی هستند اما حضورشان در کشور توسعه نیافته، که هم علم را می خرد و هم تکنولوژی را، چه فایده ای دارد؟

او ادامه داد: در علم عصر جدید، مهم تمتع و بهره برداری بود. بشر تمتع است. این را هم مارکس می گوید و هم فروید. در آغاز عصر جدید خیلی چیزها یافت شد  وعمل بعضی چیزها هم از دست رفت. بشر تحقیر شده خود را باز یافت و عزت نفس گرفت.

استاد فلسفه دانشگاه، در ادامه با بیان این که «ما انبار علم نیستیم»، تاکید کرد: مساله عمل و نظر از این جهت مهم است که بدانیم چه چیز را برای چه چیز می خوانیم. باید با سوال به سراغ علم برویم تا علم ما با عمل ما متناسب باشد.

دکتر رضا داوری اردکانی، در پایان گفت: باید به فکر وحدت نظر و عمل بود. جدایی این دو، ریا و دروغ را در جامعه افزایش می دهد و این بسیار خطرناک است.

 


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir