دعوا در اوکراین بر سر گاز است

اقتصاد ایرانی: در بسیاری از نقاط جهان، در گذشته و امروز، هیدروکربن ها نقش بسیار مهمی بازی کرده اند. تازه ترین ایفای نقش هیدروکربن ها در دنیای کنونی را می توان در بحران اوکراین مشاهده کرد.

اسلوویانسک شهری در منطقه دونتسک اوکراین است. جایی که منابع عظیمی از گاز شیل وجود دارد و اوکراین قصد داشت با استفاده از آن وابستگی خود را به انرژی روسیه کاهش دهد. این مساله، به همراه اقدام اخیر روسیه جهت الحاق کریمه این نکته را به ذهن متبادر می کند که روسیه و شورشیان طرفدار این کشور مناطقی را هدف گرفته اند که تاسیسات بالادستی گاز اوکراین در آن جا قرار دارد.

یوری کورولچک، رئیس سازمان تحقیقات انرژی در کیف معتقد است با توجه به تنش میان روسیه و اوکراین به احتمال زیاد پروژه های گازی شیل متوقف خواهد شد و در این شرایط روسیه با باقی ماندن در جایگاه تنها دارنده منابع گاز، برنده بازی خواهد بود.

اوکراین برای دهه های متوالی به واردات گاز طبیعی از روسیه محتاج بود و این به مسکو اجازه می داد که در سیاست خارجی کیف تاثیر بگذارد. اوکراین در سال 2013، 20 میلیارد متر مکعب گاز تولید کرده، در حالی که 24 میلیارد متر مکعب گاز از روسیه و نزدیک 2 میلیارد متر مکعب از اروپا وارد کرده است.

به گزارش وزارت اطلاعات انرژی ایالات متحده، اوکراین بعد از لهستان، فرانسه و نروژ، با در اختیار داشتن 1.2 تریلیون متر مکعب، چهارمین دارنده منابع گاز شیل در اروپا به حساب می آید. پیش از بحران اخیر انتظار می رفت که اوکراین با استفاده از پروژه های گاز شبه جزیره کریمه، صادرات گاز شیل خود را به اروپا طی چهار یا پنج سال آغاز کند و به یک صادرکننده انرژی تا سال 2020 تبدیل شود. 

یکی از پروژه های صنایع بالادستی در زمینه گاز پروژه یوزیوسکا است که در میان دو منطقه شرقی اوکراین یعنی خارکیو و دونتسک قرار دارد. بر اساس گزارش دولت اوکراین انتظار می رود این منطقه، بیش از 4 تریلیون متر مکعب ذخیره گاز شیل داشته باشد. شرکت شل در این زمینه یک موافقتنامه تولید مشترک با دولت اوکراین در ژانویه 2013 امضا کرد که بر اساس آن تا 10 میلیارد دلار در این منطقه سرمایه گذاری انجام گیرد. در سناریوی خوش بینانه یوزیوسکا به تنهایی می تواند تا سال 2030، 20 میلیارد متر مکعب در سال گاز تولید کند که این رقم به اندازه کل تولید گاز اوکراین در حال حاضر است. جنگ در اسلویانسک میان جدایی طلبان طرفدار روسیه، به طور واضح بر سر ذخایر یوزیوسکا است و ناآرامی در این منطقه بهره برداری از این پروژه را حداقل 2 تا 3 سال به تاخیر انداخته است. در همین راستا در منطقه لوهانسک و دونتسک رفراندوم برگزار شده است و هر دو منطقه اعلام استقلال کرده و نسبت به الحاق به روسیه تمایل نشان داده اند. چنین وضعیتی برخی تحلیل گران را بر آن داشته تا علت اصلی ناآرامی در منطقه دونتسک را خواست روسیه برای از بین بردن نطفه تولید گاز در اوکراین بدانند.

پاول گوبارف، رهبر خودخوانده جدایی طلبان طرفدار روسیه در دونتسک، در مصاحبه ای با تلویزیون 24روسیه در 19 می گفته است که یکی از اصلی ترین دلایل ادامه جنگ این است که کیف اصرار دارد که به توسعه صنعت گاز در خاک اوکراین ادامه دهد. در این میان، همه اقدامات در خصوص ذخایر یوزیوسکا به حال تعلیق در آمده است. شرکت شل با اعلام این مساله در وبسایت خود اضافه کرده است که اقدامات تنها درصورتی می تواند آغاز شود که یک ارزیابی تکمیلی در مورد آثار احتمالی زیست محیطی و اجتماعی پروژه انجام گیرد. این در حالی است که دولت اوکراین اشتیاق زیادی برای شروع بهره برداری از منابع گاز خود دارد و به دنبال این است که به شرکت شل اطمینان دهد دولت اوکراین به این پروژه متعهد است.

اما تقابل روسیه و اوکراین بر سر شبه جزیره کریمه، شرکت شل را بر آن داشته است که حداقل از یکی از مهم ترین پروژه های بالادستی به نام اسکیفسک در دریای سیاه خارج شود. شرکت شل از کنسرسیوم مشترک بین شرکت نفت رومانی و اوکراین به ریاست اکسون موبیل نیز خارج شده است.

تحلیل گران صنعت نفت معتقدند تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه شرکت کرنومورنفتگاز کریمه، پروژه اسکیفسک را به شدت دچار مشکل می کند. این پروژه قرار بود سالانه 8 تا 10 میلیارد متر مکعب گاز تولید کند. سرنوشت مشابهی در انتظار پروژه فروسک در شبه جزیره کریمه است که می بایستی سالانه 3 میلیارد متر مکعب گاز تولید کند. تنها پروژه گازی اوکراین که احتمالا به حیات خود ادامه خواهد داد در اولسکا و در مرز لهستان قرار دارد. شرکت شورون در این زمینه قراردادی با دولت اوکراین در نوامبر 2013 امضا کرده است که بر اساس آن با سرمایه گذاری 10 میلیارد دلار، سالانه 10 میلیارد متر مکعب گاز استخراج خواهد کرد.

منبع: platts

*مطالب ترجمه شده صرفا منعکس کننده مطالب نشریات دیگر است و لزوما دیدگاه اقتصاد ایرانی نیست.