برنامه ویژه برای مرکز تهران

اقتصاد ایرانی: اجرای فاز اول طرح «ایجاد محدوده مرکزی در تهران» که اوایل امسال از سوی شهرداری اعلام شده بود، در پرترددترین منطقه در دل پایتخت، آغاز شد.

طرح «محدوده مرکزی» تجربه برخی شهرهای بزرگ دنیا است که در راستای آن، کاربری نقاط مرکزی شهر از شکل غالب تجاری و اداری یا مسکونی، به فعالیت های «تفریحی و گردشگری» تغییر پیدا می کند.

هدفی که شهرداری تهران قرار است از این تغییرکاربری در مرکز پایتخت، دنبال کند، رفع حس «شب مردگی» در مناطقی است که هم اکنون کار و فعالیت در این نقاط، سایر ظرفیت های شهری آنجا را تحت الشعاع قرار داده و مانع از آن شده که ساکنان تهران از کاربری های تفریحی موجود در این مناطق بهره ببرند.

آن طور که معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران اعلام کرده، از جمله تغییرات عمده ای که با اجرای طرح «محدوده مرکزی» در مناطقی از پایتخت اتفاق می افتد، عبارت است از کاهش تردد خودروهای شخصی در این مناطق، افزایش مسیرهای پیاده رو ی و همچنین برقراری امکانات گردشگری و محیط های تفریحی.

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران از اجرای آزمایشی طرح «محدوده مرکزی شهر» در منطقه 12 تهران خبر داد و گفت: این طرح در مناطقی از شهر که دارای بافت تاریخی و گردشگری هستند اجرایی خواهد شد.

به گزارش دنیای اقتصاد، طرح «محدوده مرکزی شهر» طرحی است که از ابتدای سال جاری به عنوان طرح جدید مدیریت شهری عنوان شده است و طی آن مدیریت شهری بنا دارد ساختار مناطقی از پایتخت را در قالب احداث مراکز تفریحی-گردشگری ساماندهی کند.

طرح «محدوده مرکزی» به عنوان یکی از طرح های موضوعی شهر تهران مطرح شده است که علاوه بر حفظ نماهای تاریخی قدیمی محدوده اجرای طرح، در جهت ایجاد مراکز تفریحی و گردشگری برای گذران اوقات فراغت پایتخت نشینان اجرایی خواهد شد.

براساس تجربه های جهانی در این طرح، محدوده مرکزی شهر باید تمیز، سالم و امن باشد و با ساخت پیاده راه و افزایش حمل ونقل عمومی، کاهش تردد خودروهای شخصی را در این محدوده به دنبال داشته باشد.

این مراکز همین طور مراکزی برای گذران اوقات فراغت محسوب می شود که محدوده مرکزی شهر را از شب مردگی دور می کند و با ایجاد یکسری مراکز تفریحی همچون رستوران ، سینما و... به محلی برای تفریح و سرگرمی مردم شهر تبدیل خواهد شد.

به گفته مدیران شهری بارزترین اثربخشی اجرای طرح «محدوده مرکزی» بهبود محیط زندگی مردم خصوصا در محلات کم برخوردار و محروم است.

  سه مزیت طرح

علیرضا نادری معاون شهردار تهران با ارائه جزئیات بیشتری در مورد طرح downtown یا «محدوده مرکزی شهر» اظهار کرد: برخی از مناطق 22گانه شهر تهران در عین آنکه عمدتا دارای کاربری تجاری و اداری هستند، بافت تاریخی و گردشگری شهر را نیز در دل خود جای داده اند اما با این حال ویژگی این بافت ها برای بخش عمده ای از شهروندان ناشناخته مانده است.

او با اشاره به محدوده «بازار تهران» به عنوان یکی از این مناطق افزود: ناشناخته بودن این محله ها سبب می شود تا شاهد شب مردگی در این مناطق باشیم اما اجرای طرح محدوده مرکزی در چنین مناطقی سه نتیجه مهم در پی دارد.

نادری سه مزیت مهم برای اجرای این طرح در کلانشهر تهران برشمرد و توضیح داد: اول اینکه «شب مردگی» در این مناطق از بین می رود و دوم اینکه از امکانات این مناطق علاوه بر روز، در ساعات غیر اداری نیز استفاده خواهد شد. سومین مزیت این طرح، شناخته شدن بافت تاریخی مناطق قدیمی شهر برای جذب توریست و گردشگر است.

 او با بیان اینکه طرح «محدوده مرکزی شهر» در بسیاری از کشورهای دنیا تجربه شده است گفت: در همه جای دنیا «محدوده مرکزی شهر» گران ترین نقطه شهر است؛ این در حالی است که در شهر تهران بهترین امکانات در نقاط شمالی شهر قرار دارند و مناطق مرکزی شهر همچون بازار تهران در معرض تخریب است که این خود تهدیدی برای شهر محسوب می شود.

معاون شهردار تهران جایگزینی رویکرد «انسان محور» به «ماشین محور» را یکی از شاخصه های اصلی این طرح عنوان کرد و گفت: بنا داریم در محدوده مرکزی شهر با احیای بافت های تاریخی از ورود خودروهای شخصی جلوگیری کنیم و پیاده راه سازی را مد نظر قرار دهیم.

او با تاکید بر اینکه در این طرح تملک املاک محدوده مرکزی شهر انجام نمی شود، اظهار کرد: در این طرح فقط از امکانات محدوده های واقع در طرح استفاده می شود. به عنوان مثال اگر ساختمانی اداری، دارای پارک یا فضای سبز است که با پایان وقت اداری امکان استفاده از آن وجود ندارد، برای استفاده احیا می شود. یا اینکه در این طرح تمامی رستوران های مطرح شهر که در مرکز قرار دارند و امکان استفاده از آنها برای اقشاری از جامعه به دلیل دوری مسافت وجود ندارد، در یک منطقه متمرکز می شوند.

  منطقه 12، نقطه شروع طرح

معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران به اجرای آزمایشی طرح در منطقه 12 پایتخت اشاره و تصریح کرد: در این منطقه 168 نقطه تاریخی شناسایی شده است که با احیای آنها و ایجاد پیاده راه سعی در حفظ فضاهای تاریخی این منطقه شده است. همین طور با تغییر کاربری بازار تهران از «عمده فروشی» به «خرده فروشی» جاذبه گردشگری و تفریحی در این منطقه را افزایش خواهیم داد.

او اضافه کرد: علاوه بر این رفت و آمد شهروندان به این منطقه از طریق وسایل نقلیه عمومی صورت خواهد گرفت و شکل غالب حمل و نقل از حالت استفاده از خودروهای شخصی به شیوه حمل و نقل عمومی یا پیاده روی تغییر می کند.

نادری در توضیح اقدامات مدیریت شهری برای حفظ بافت و هویت تاریخی شهر تهران از چاپ «نقشه های گیتاشناسی محلات تهران» در قالب یک کتاب خبر داد و گفت: در این کتاب نقاط تاریخی و گردشگری شهر منطقه به منطقه شرح داده شده و پیشینه تاریخی و فرهنگی هر یک توضیح داده شده است.

  حذف پارکینگ از محدوده مرکزی

معاون شهردار تهران به موضوع پارکینگ در طرح «محدوده مرکزی شهر» اشاره کرد و افزود: در هیچ کشوری در زمان اجرای طرح محدوده مرکزی ساخت پارکینگ عمومی در دستور کار قرار نگرفته است حتی در مناطقی از دنیا در صورتی که پارکینگ های عمومی در این مناطق وجود داشته، به نوعی آنها را غیر قابل استفاده کرده اند.

او در توضیح علت حذف پارکینگ ها از محدوده مرکزی شهر گفت: در محدوده مرکزی شهر پارکینگ وجود ندارد چرا که با ساخت پارکینگ سفر با خودروهای شخصی را تبلیغ می کنیم و به این ترتیب کمکی به رفع آلودگی هوا نخواهد شد.

 این در حالی است که یکی از اهداف ایجاد محدوده مرکزی شهر کاهش آلودگی هوا در مناطق مرکزی است.

او تاکید کرد: شهروندان نباید با خودروهای شخصی به downtown سفر کنند. برای دستیابی به این هدف یا باید پارکینگ های این محدوده تعطیل شوند یا آنکه بهای استفاده از این پارکینگ ها به قدری افزایش یابد که مزیت استفاده از خودروهای شخصی از بین برود.

نادری در پایان اظهار کرد: برای اجرای این مدل باید در آینده ای نزدیک در محدوده مرکزی شهر در فاصله های کوتاه 300 متری ایستگاه وسایل نقلیه عمومی قرار دهیم تا سفر با خودرو شخصی در ناخودآگاه شهروندان هزینه بر و زمانبر شود.

  جلوگیری از تردد خودرو در مرکز

محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران نیز درباره جزئیات طرح «محدوده مرکزی» به «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: مدیریت شهری معتقد است با توجه به اینکه بافت های تاریخی و میراث فرهنگی شهر در محدوده مرکزی تهران متمرکز است و به نوعی پیشینه تاریخی شهر محسوب می شوند برای شهروندان و حتی گردشگران جاذبه هایی دارد. علاوه بر این هسته اولیه شهر تهران در محدوده مرکزی شهر شکل گرفته و بخش زیادی از خاطرات مردم این شهر به این محدوده تعلق  دارد.

سالاری با بیان اینکه، در راستای حفظ این محدوده باید تجدیدنظر جدی صورت گیرد افزود: طرح محدوده مرکزی نیز با نگاهی به این رویکرد عنوان شده است و براساس این طرح در محدوده هایی از مرکز شهر تهران جهت آرام سازی تردد، اجازه ورود و خروج خودروهای شخصی داده نمی شود تا نهایتا در یک فرآیند تدریجی به پیاده راه تبدیل شود. از سوی دیگر، خالی شدن مناطق مرکزی شهر از سکنه و تبدیل آنها به واحدهای تجاری و خدماتی تهدیدی برای این مناطق محسوب می شود چون عملا شب مردگی در این مناطق به وجود می آید.

وی تصریح کرد: هر مکانی هم که از حضور مردم خالی باشد و مردم حضوری در آنجا نداشته باشند، محلی برای بروز آسیب های اجتماعی خواهد شد.

اما در این طرح، پیش بینی ایجاد امکانات رفاهی و تفریحی در محدوده های مرکزی شده است تا با حضور مردم زمینه بروز آسیب های اجتماعی از بین برود؛ حتی با ایجاد بازارهای فصلی یا دائمی می توان مردم را به حضور در آنجا ترغیب کرد.