به جز انرژی چه عواملی در تغییرات آب و هوایی دخیلند؟

اقتصاد ایرانی: در دوم ژوئن، باراک اوباما، رئیس جمهور امریکا، از یک طرح فراگیر برای مهار آلودگی کربن ناشی از نیروگاه های تولید نیرو با سوخت زغال سنگ خبر داد. این مهم ترین گامی است که دولت او برای توجه به تغییرات آب و هوایی برداشته است. اوباما با امضای این طرح نسبت به دیگر روسای جمهور در تاریخ امریکا، بزرگترین اقدام را برای مبارزه با گازهای گلخانه ای انجام داده است.

زغال سنگ ـ علاوه بر گاز طبیعی و نفت ـ یکی از مهم ترین عوامل ایجاد تغییرات آب و هوایی است اما عوامل دیگری هم وجود دارد که معمولا درباره آن ها سخن گفته نمی شود. جدول زیر از سایت آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده را ببینید.

در این جدول پنج عاملی که در تولید گازهای گلخانه ای از منابعی غیر از انرژی مشارکت دارند، مشاهده می شود. این پنج عامل به همراه هم، مسئول یک سوم تولید گازهای گلخانه ای در جهان هستند.

1.جنگل زدایی: تخریب و نابودی جنگل های جهان یکی از اصلی ترین منابع تولید دی اکسید کربن است که یک پنجم از کل تولید گازهای گلخانه ای در جهان را تشکیل می دهد. در اندونزی، نوار وسیعی از جنگل های استوایی برای تولید روغن نخل، که در روغن آشپزی و بستنی و لوازم آرایشی گرفته تا سوخت های زیستی مورد استفاده قرار می گیرد، قطع شده است. این گیاه مصارف متنوعی دارد اما وجود تقاضا برای این محصول، انگیزه ای قوی برای از بین بردن جنگل های اندونزی ایجاد کرده است. در برزیل مهم ترین عامل جنگل زدایی پرورش گاو است. جنگل زدایی در آمازون برای ایجاد گاوداری به تنهایی باعث 3.4 درصد از گازهای گلخانه ای در دنیا است.

2.متان ناشی از فضولات دامی: تاثیر دام بر تغییرات آب و هوایی به قطع درختان برای ایجاد دامپروری محدود نمی شود. گاو منبع قابل توجهی از متان است. بخش کشاورزی مسئول 14 تا 18 درصد از تولید گازهای گلخانه ای است که مقدار زیادی از این میزان ناشی از متان است. متان بیش از 20 برابر دی اکسید کربن ظرفیت تولید گازهای گلخانه ای دارد. 80 درصد متان کشاورزی از دام (کود حیوانی) ایجاد می شود.

3.کربن خاک: آزادسازی دی اکسید کربن از خاک یکی از منابع اصلی تولید گازهای گلخانه ای است که معمولا درباره آن صحبت نمی شود. وقتی که زمین های کشاورزی برای کشت محصولات زراعی شخم زده می شوند، دی اکسید کربنی که قبلا در خاک ذخیره شده، آزاد شده و وارد اتمسفر می شود. کشاورزی مدرن مستلزم شخم زنی عمیق خاک است و این به تنهایی باعث تولید 4.4 از گازهای گلخانه ای است.

4.محل دفن زباله و فاضلاب ها: یکی دیگر از منابع تولید گازهای گلخانه ای تحت عنوان محل های دفن زباله دسته بندی می شود. زباله ها در صورتی که دارای مواد آلی مانند باقیمانده مواد غذایی باشند، می توانند حجم عظیمی متان تولید کنند. تاسیسات تصفیه پساب نیز علاوه بر متان، دی اکسید نیتروژن تولید می کنند که یکی دیگر از گازهای گلخانه با عمر کوتاه اما قدرتمند به شمار می رود (تقریبا 100 برابر قوی تر از دی اکسید کربن). زباله ها و فاضلاب به همراه هم باعث تولید 3 درصد از تولید گازهای گلخانه در جهان هستند.

5.خاک یخ زده قطب ها: شاید هولناک ترین منبع تولید گازهای گلخانه ای، مقادیر عظیم دی اکسید کربن و متان ذخیره شده در خاک های یخ زده در عرض های بالای جغرافیایی باشد. خاک های یخ زده بیشتر در نیمکره شمالی یافت می شوند و طی سال یخ زده باقی می مانند. اما با افزایش دما، ممکن است بعضی از این مناطق طی ماه های تابستان گرم شود؛ طی پنجاه سال آینده، نیمکره شمالی احتمالا 20 تا 35 درصد خاک های یخ زده کنونی خود را از دست خواهد داد. بعضی دانشمندان معتقدند این یک فاجعه است ـ جهان گرم می شود، خاک های یخ زده آب می شوند و متان آزاد می کنند که خود باعث گرمای بیشتر و آزادسازی متان بیشتر خواهد شد. مدل های آب و هوایی کنونی چنین چرخه فاجعه باری را پیش بینی نمی کنند اما می گویند حتی در بدبینانه ترین طرح ها نیز ممکن است گرم شدن زمین دست کم گرفته شده باشد. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد روند گرم شدن زمین آغاز شده است اما دشواری اندازه گیری متان آزاد شده از خاک های یخ زده باعث می شود که اطلاعات برای قضاوت ناکافی باشد.