عملیات متفاوت ضدرکود

اقتصاد ایرانی: «روزی که دست دولت بی محابا در کیسه بانک مرکزی باشد، روز قشنگی است؛ اما فردایش، فردای سیاهی خواهد بود و کمتر دستی است که به این کیسه رفته باشد و نسوخته باشد.» این جملات، شاه بیت سخنان حسن روحانی، در همایشی بود که به منظور تشریح «سیاست های دولت برای خروج از رکود اقتصادی» برگزار شد. همایشی که روحانی در آن به صراحت گفت: «معتقد نیستیم که پایه پولی بالا رود تا در سایه آن تقاضا و حرکت تولید و خروج از رکود رقم بخورد»، بلکه قصد داریم با افزایش تقاضا از مسیر «صادرات غیرنفتی»، از «دور باطل ایجاد رونق با تورم جدید» و در ادامه «کاهش قدرت خرید و رکود» جلوگیری کنیم.

 به گزارش دنیای اقتصاد، روحانی در این زمینه به «رشد 80 درصدی پایه پولی» در دولت سابق اشاره کرد که به تورم های 30 و 40 درصدی در دو سال اخیر انجامید. او با بیان اینکه «جامعه ای با تورم ۴۵ درصدی، هیچ امید و روزنه ای ندارد که آینده روشن تری را ببیند»، تاکید کرد: در شرایط تورم بالا، «سرمایه گذار ثباتی نمی بیند و نمی تواند فردایش را پیش بینی کند و جرات سرمایه گذاری را از دست می دهد». به گفته روحانی، «برای خروج از رکود نیاز به لکوموتیوهایی به عنوان پیشران داریم که زنجیره پشت سر خود را بکشند و حرکت ایجاد کنند.»

رئیس جمهور در جمع نخبگان اقتصادی کشور تشریح کرد
همه برنامه های دولت برای خروج از رکود
همایش تبیین سیاست های اقتصادی دولت برای خروج از رکود، روز گذشته با سخنرانی رئیس جمهور در محل سالن اجلاس سران برگزار شد. حسن روحانی در این همایش به مثابه یک اقتصاددان ظاهر شد و اصول اقتصادی دولت خود را تشریح کرد. اصولی که به شهادت اقتصاددانان حاضر در این همایش بر علم اقتصاد تطبیق دارد. این اقتصاددانان در ارزیابی سخنان رئیس جمهور اعلام کردند که برای اولین بار است عالی ترین مقام اجرایی جمهوری اسلامی اقتصاد را به خوبی درک کرده و می داند که روی چه باید ها و نبایدهای اقتصادی باید پافشاری کند.
روحانی در این همایش به بیان راهبردهای دولت برای خروج از رکود طی سال های 93 و 94 پرداخت و سخنرانی خود را در دو بخش مطرح کرد. او در بخش نخست مشکلات کشور را برای جمع حاضر که مجموعه ای از دولتمردان، استادان دانشگاه، فعالان بخش خصوصی و نماینده رسانه های مختلف بودند، بازخوانی کرد.
او به بیان فهرستی از مشکلات پیش روی دولت یازدهم پرداخت و به حاضران گفت: «از فهرستی که برمی شمارم دو قصد دارم‎؛ هم می خواهم مشکلات را بگویم و هم از شما بخواهم که در این زمینه ها بیشتر فکر، کار و سرمایه گذاری کنید.»
رئیس جمهور مشکل اول را کمبود آب در کشور عنوان کرد و گفت: «در طول ۱۱ ماه گذشته نسبت به مساله تامین، صرفه جویی و مهار آب، تصمیماتی را اتخاذ و عملیاتی کردیم که بر این مبنا از امسال، سالانه حداقل ۲ میلیارد دلار برای مساله آب تامین اعتبار و هزینه خواهد شد.» روحانی آنگاه به مشکلات گوناگون در بخش محیط زیست پرداخت و گفت: «در زمینه محیط زیست احساس کردیم با معضلات بسیار بزرگی مواجه هستیم. از آلودگی هوای کلان شهرها و ورود ریزگردها گرفته تا خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها و ده ها معضل دیگر از جمله خشک شدن جنگل های عظیم و بزرگ در زاگرس.»
او خطاب به فعالان اقتصادی کشور گفت: «از شما هم خواهش می کنم هر موردی را که به محیط زیست مربوط می شود، به عنوان اولویت در سرمایه گذاری بدانیم و دولت حتما در این زمینه از کارآفرینان و سرمایه گذاران حمایت خواهد کرد.» رئیس دولت یازدهم هزینه های درمان را سومین مشکل دانست و گفت: «در مساله سلامت مردم با معضل بسیار بزرگی مواجه بودند، گاهی باید همه پس انداز زندگی شان را به خاطر یک عمل جراحی یا بستری شدن یکی، دو ماهه پرداخت کنند که برای این مساله هم چاره اندیشی کردیم و قدم های بسیار مهمی را برداشته است. امروز در بیمارستان های دولتی در شهرها، 5/7 درصد مخارج را بیمار پرداخت می کند که البته این میزان در روستاها ۵ درصد است. قدم بسیار مهمی برداشته ایم و مصمم هستیم این راه را ادامه دهیم و اعتبارات آن را برای امسال و سال های آینده تامین خواهیم کرد.»
رئیس جمهور سپس از «سیاست خارجی» و «اقتصاد»، به عنوان دو مساله مهم کشور نام برد که خود راسا در جلسات آن حضور می یابد.
او گفت: «بنده به عنوان رئیس جمهور هفته ای نبوده که مستقیما جلسه یا جلساتی درباره این دو مساله مهم نداشته باشم و مسائل کلان و مهم این دو بخش را مستقیما نظارت و اداره جلساتش را خود بر عهده گرفته ام.»
روحانی گفت: «در بحث اقتصاد با یک رکود تورمی بی سابقه در کشور مواجه بودیم و هستیم. اگر آمار و ارقام اقتصادی بانک مرکزی را از سال ۱۳۳۸ در نظر بگیریم، به استثنای سال های اولیه انقلاب، هیچ زمانی شرایط سال های 91 و 92 را نداشته ایم که رکودی ۲ سال پشت سر هم تداوم داشته باشد. رشد اقتصادی کشور بر اساس آمار بانک مرکزی در سال ۹۱، منفی 8/6 بوده و البته بنا بر آمارهای بانک مرکزی در سال ۹۲ به منفی 1/1 رسیده است.»
روحانی گفت: «این رکود توأم با تورم بالای ۳۰درصد بود که چنین شرایطی در تاریخ کشورمان کمتر سابقه داشته یا بی سابقه بوده است.»
رئیس جمهور با اشاره به وفور درآمدهای نفتی در سال های گذشته گفت: «دولت در سال ۸۵ تا ۹۰ دلارهای نفتی فراوانی در اختیار داشت که آن را بی حساب به بازار سرازیر کرد و سیل واردات و کاهش تولید را در پی داشت. بر این اساس در مدت چند سال، دو هزار واحد تولیدی تعطیل و ۵۰۰ هزار نفر در بخش صنعت بیکار شدند.» او گفت: «ممکن است برخی بگویند رکودی که در سال ۹۱ و ادامه اش در ۹۲ به وجود آمد، صرفا در سایه تحریم بوده است، اما حتی اگر تحریمی هم نبود ما در سال ۹۱ مشکل پیدا می کردیم و آثار آن سیاست ها، ظهور و بروز پیدا می کرد.»
روحانی تصریح کرد: «بسیاری از آنچه امروز کشور به عنوان مشکل اقتصادی، وارث آن است، ارثی تحمیلی بر ماست. در بحث تورم هم چنین است. اگر دست دولت بی محابا در کیسه بانک مرکزی باشد و هر لحظه تصمیم گرفت، به رئیس بانک مرکزی دستور دهد تا پایه پولی را افزایش دهد و مشکلات ریال را در هر کجا که می خواهد رفع کند، آن روزش، روز قشنگی است اما فردایش، فردای سیاهی خواهد بود.»
او گفت: «۴۰ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی گرفتند و مسکن مهر ساختند. بیش از ۸۰ درصد پایه پولی کشور را افزایش دادند. از آن روزی که این پول خلق شد، آثار تورم بالای ۴۰ درصد را به دنبال داشت.»

  دولت مظلوم
رئیس جمهور در ادامه دولت یازدهم را دولتی مظلوم دانست و گفت: «از دولت مظلوم تر، ملت نجیب و شریف ایران هستندکه بار سنگینی را در زندگی روزمره خود و خانواده تحمل کردند.» روحانی پس از بیان مشکلاتی که دولت در طول یک سال گذشته با آن مواجه بوده است به راهکارهای در نظر گرفته شده برای حل این مشکلات پرداخت و گفت: « قادریم مشکلات را یکی پس از دیگری حل کنیم. البته دنیای سیاست نه عصای موسی دارد و نه معجزه و نه از سوی دیگر درهای آن برای همیشه بسته است. باید همفکری و تدبیر کنیم و معضلات اقتصادی را یکی بعد از دیگری حل کنیم و موانع را از پیش پا برداریم.»
روحانی افزود: «در طول یکسال گذشته تورم ماهانه کشور به طور متوسط 14/1درصد بوده است. در بحث تورم قدم جدی برداشته ایم. از همان آغاز به مردم شریف مان قول دادیم که در پایان سال ۹۲ تورم را به ۳۵ درصد خواهیم رساند که البته تورم این سال از این رقم هم کمتر شد. همان وقت به مردم قول دادیم که تورم سال ۹۳ به ۲۵ درصد خواهد رسید. امروز خوشحالم که اعلام کنم، طبق محاسبات و پیش بینی ها، به ویژه بر اساس بررسی های دو ماه اخیر، در پایان سال ۹۳ نرخ تورم به مراتب کمتر از ۲۵درصد خواهد بود که رقم دقیقش را در آینده اعلام خواهم کرد.»
او گفت: «دولت هایی بوده اند که تورم را برای یک یا دو سال مهار کردند و بعد مهار آن از دستشان خارج شده است. این دولت هم اگر حواسش جمع نباشد، از این آسیب مصون نیست. دولت مصمم به مهار مستمر تورم است تا روزی که تورم را به سطح یک رقمی برساند. امید و برنامه ریزی دولت بر این است که در سال ۹۵ کشور شاهد تورم یک رقمی باشد.»
روحانی با اشاره به نامه های وارده به دولت از سوی اقتصاددانان در چند ماه گذشته افزود: «در این نامه ها نوشته اند که یکی از اشتباهات دولت یازدهم آن است که همه توان خود را بر مهار تورم متمرکز کرده، در حالی که رکود به مراتب خطرناک تر از تورم است. اصل این حرف درست است. رکود خطرناک تر از تورم است، اما در جامعه ای که تورم نقطه به نقطه ۴۵ درصد است و هیچ امیدی و روزنه ای به آینده ای روشن نیست، کدام سرمایه گذار است که جرأت سرمایه گذاری داشته باشد. سرمایه گذاری که ثبات را نمی بیند و هزینه فردای کالایش را نمی تواند پیش بینی کند، خیلی کار سختی پیش رو دارد، ضمن اینکه فشار تورمی بر مردم و جامعه بسیار شدید بود.»
او گفت: «اگر تورم مهار نشود، قدرت خرید از کجا می آید؟ این جنسی که می خواهید تولید کنید به چه کسی می خواهید بفروشید. پس ناچار شدیم ضمن اینکه می دانستیم مساله رکود بسیار مهم است، شروع کار از مهار تورم باشد، امروز هم می خواهم اعلام کنم سیاست مهار تورم دولت در کنار سیاست های خروج از رکود ادامه خواهد داشت و نسبت به پایه پولی نیز همچنان دقت و توجه خواهیم داشت تا رشد آن محدود و کنترل شده باشد.»
رئیس جمهور افزود: «البته معمولا بحث خروج از رکود که پیش می آید می گویند شما باید تقاضا را تحریک کنید، چرا که تا تقاضا تحریک نشود، تولید حرکت نمی کند و تحریک تقاضا وابسته به سیاست های انبساطی است. می گویند باید اجازه دهید بانک ها به راحتی تسهیلات را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهند. تا اینجایش خیلی ممکن است دعوا نباشد، اما بانک ها از کجا بیاورند؟»

  به افزایش پایه پولی معتقد نیستم
او گفت: «معتقد نیستم پایه پولی بالا برود تا در سایه آن تقاضا ایجاد شود و در سایه تقاضا، تولید حرکت کند تا از رکود خارج شویم. باید حواسمان در این زمینه بسیار جمع باشد. باید تقاضا را تحریک کنیم، اما چرا نمی آییم صادرات غیرنفتی را فعال تر کنیم تا این تقاضا تحریک شود؟ اگر بخواهیم با ایجاد تورم نو، در سایه بالا بردن پایه پولی به رونق برسیم، همزمان تورم و قیمت ها بالا می رود و قدرت خرید پایین می آید. این دور باطلی است که کشور را دوباره هم به تورم و هم به رکود بر می گرداند، اما اگر تقاضا را از طریق صادرات غیرنفتی تحریک کنید، آن وقت دیگر مشکل پایه پولی نخواهید داشت.»
او افزود: «امروز زمینه برای صادرات مهیا است و این روزها بیشتر هم شده است. دولت باید تسهیلات لازم و بانک ها باید تضمین های لازم را برای صادرات غیرنفتی فراهم کنند. این راه را باید باز کنیم تا تقاضا تحریک شده و حرکت شروع شود. من به وزیر محترم اقتصاد و رئیس کل محترم بانک مرکزی می گویم که باید موانع صادرات غیر نفتی را برداریم و مشکلات آنها را حل کنیم تا راه این صادرات تسهیل شود. این یک حرکت در زمینه تولید خواهد بود که رئیس جمهور شخصا این مساله را دنبال خواهد کرد، تا راه های خروج از رکود را که یکی از آنها تسهیل در صادرات غیرنفتی است، آماده کنیم.»
او در ادامه به رابطه بانک ها و بنگاه ها پرداخت و به طنز گفت: «اگر بتوانیم مشکل بانک را حل کنیم، مشکل این عالم را هم ظاهرا می شود حل کرد! بانک ها امروز با مشکلات زیادی مواجه اند. این مساله را از خودمان یعنی از دولت شروع کنیم: اول اینکه دولت به بانک ها بدهکار است و دوم اینکه این بانک ها هم به بانک مرکزی بدهکارند. باید این مساله را طوری حل و فصل کنیم تا دولت بدهی بانک ها را پرداخت کند و بانک ها هم بتوانند بدهی خود را به بانک مرکزی بپردازند. ضمن اینکه بانک ها سود کلانی به بانک مرکزی پرداخت می کنند که با بازپرداخت این بدهی ها آن سود حذف شده و بانک ها نفس راحتی می کشند.»
او با اشاره به اینکه بانک ها اموال مازادی دارند که باید به فروش برسانند، گفت: «بانک ها باید اموال مازادشان را به فروش برسانند تا با آن فروشی که انجام می دهند، نقدینگی بالا برود و بتوانند تسهیلات بدهند و کار خودشان را انجام بدهند. بانک های ما کار غیر بانکی می کنند، اگر بانک ها کار بانکی کنند مسائل حل می شود. بانک ها خودشان شده اند بنگاهدار، هر پولی هم که به دست می آورند به بنگاه خودشان می برند. بانک باید از بنگاهداری خارج شود چون که این کار خلاف اصول بانکداری است. بانک باید فقط واسطه باشد و پول های مردم را جمع کند تا با عنوان تسهیلات و با نرخ عادلانه، نه با نرخ کمرشکن خدمات ارائه کند. حالا که تورم قدم به قدم در حال پایین آمدن است و تا پایان سال به رقم خوبی خواهد رسید و سال بعد هم این کاهش ادامه پیدا خواهد کرد، شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی هم باید به صحنه بیایند و سود تسهیلات بانکی را عادلانه کنند البته نه بر مبنای زمانی که تورم ۴۰ درصد یا ۳۵ درصد بود.»

  چگونگی تامین مالی بنگاه ها
او سپس به نحوه تامین مالی بنگاه ها پرداخت و افزود: «اگر همه بنگاه های کوچک، بزرگ و متوسط بخواهند برای تامین مالی سراغ بانک ها بروند، بانک قادر به تامین همه این درخواست ها نیست، در حالی که بازار سرمایه یک توانمندی دارد و برنامه دولت فعال کردن این توانمندی است. در ستاد اقتصادی این بحث را کردیم و در مصوبات مان برای خروج از رکود به آن توجه داریم. دولت باید این سیاست را دنبال کند و وزیر اقتصاد به جد به دنبال آن باشد که تامین مالی بنگاه های بزرگ متکی به بازار سرمایه شود و بانک ها باید تامین مالی بنگاه های کوچک و متوسط را بر عهده بگیرند. اگر بتوانم در عمل این تقسیم بندی را انجام دهیم، بخشی از بار را از دوش بانک ها بر می داریم و در این زمینه می توانیم به بنگاه های کوچک و متوسط که با وجود بنگاه های بزرگ دست شان از منابع و تسهیلات بانکی کوتاه می ماند کمک کنیم تا فعال تر شوند.» رئیس جمهور افزود: «دولت در این مصوبات پیش بینی کرده که چون بانک ها به هر حال توانمندی محدودی دارند و تقاضای تسهیلات زیاد است، اولویت با بنگاه هایی است که در شرایط سخت سال های اخیر توانستند خوب کار کنند. قرار نیست به آن بنگاه هایی که کارشان خوب نبوده جایزه ای اعطا کنیم. آن دسته از بنگاه هایی که خوب کار کردند و تراز شان این را نشان می دهد، باید در اولویت قرار بگیرند.» رئیس جمهور به ادامه ثبات در فضای اقتصادی کشور نیز اشاره کرد و گفت: «دولت گاهی برای کارآفرینان و بنگاه ها مشکل آفرین بوده است. فعالان اقتصادی صبح که از خواب بیدار می شدند، رادیو یا تلویزیون را روشن می کردند تا ببینند بانک مرکزی دستورالعمل جدیدش چگونه است یا سخن جدید وزیر اقتصاد چیست؟ هر روز یک بیانیه و هر روز یک اعلامیه، هر روز یک نرخ. گاهی دولت خودش مشکل آفرین بوده است، اما همه تلاش ما در این یک سال این بوده که دیگر برای شما مشکل ایجاد نکنیم. اگر در زمینه اقتصاد حرفی می زنیم، حساب شده و هماهنگ باشد. ثباتی که در یک سال گذشته در بازار مشاهده می کنیم، انضباطی که در سیاست ها در بخش مالی و پولی مشاهده می کنیم و روند امید بخشی که در این یک سال می بینیم، همه به این دلیل است که دولت با مشورت و حساب شده قدم بر می دارد.» او گفت: «باید باور کنیم که تسهیلات را در اختیار بخش خصوصی بگذاریم و موانع را از پیش پای آنها برداریم؛ والله بالله بخش خصوصی اقتصاد را بهتر می فهمد و می داند کجا باید سرمایه گذاری کند. بگذاریم اینها سرمایه گذاری کنند، کار کنند و ما مشکلات آنها را حل کنیم. بنابراین تلاش ما بر این است که مشکلات و موانع را برداریم و اگر به وفور دلار نفتی رسیدیم، شما یادمان بیندازید که خطای قبلی ها را تکرار نکنیم. شرایطی بوده که در عرض یک سال و اندی ۲۱ میلیارد دلار (ارز) به صورت اسکناس آمد در بازار های مختلف و در خیابان های مختلف تهران فروخته شد، کجا رفت این پول ها و چه شد و چی آمد و چقدر بیرون رفت. حالا با خداست و این دولت هم باید حواسش جمع باشد به آن روزی که به وفور دلار نفتی می رسیم.» او گفت: «برای رفع تحریم قدم های بزرگی را برداشتیم و تحریم را تضعیف کردیم، پایه های تحریم را لرزان کردیم و شرایط تحریم ها در هر موقعیتی که قرار بگیریم، به وضع گذشته بر نخواهد گشت. در مذاکرات هسته ای با دنیا هم جدی هستیم هم مصمم، اما در عین حال دنیا هم باید بداند فرصتی که ملت ایران در اختیار آنها گذاشته فرصتی بی انتها نیست.»

  رفع تحریم ها به نفع همه است
رئیس جمهور تصریح کرد: «برنامه های اقتصادی خود را بر مبنای شرایط فعلی طراحی کردیم به این دلیل که به هیچ عنوان متکی به بحث تحریم ها و رفع آن نباشیم، اما در عین حال چون توافق به نفع همه است و چون ادامه تحریم به ضرر همه و رفع تحریم به نفع همه است و حتی به یک معنا به ثبات و امنیت کل منطقه کمک خواهد کرد، اراده ما هم جدی است. امیدواریم طرف مقابل هم این اراده جدی را داشته باشد تا در زمان مقرر بتوانیم مسائل را به حل و فصل نهایی برسانیم.»