رونق صنعتی پایدار یا گذرا؟

اقتصاد ایرانی: رشد تولید محصولات منتخب صنعتی در 11 ماه فعالیت دولت را اگرچه می توان به عبور این بخش از رکود تعبیر کرد، اما پایدار یا گذرا بودن رشد به وجود آمده در این بخش هنوز در هاله ای از ابهام قرار دارد. به گفته برخی از کارشناسان، اجرای طرح های اورژانسی از سوی دولت موجب شد تا در مدت زمان مورد بررسی بنگاه های بزرگ بتوانند رشد تولید را تجربه کنند؛ اما وضعیت بنگاه های کوچک تولیدی همچنان نامشخص است.

به گزارش دنیای اقتصاد، آمار اعلام شده از فعالیت 11 ماهه دولت تا تیرماه سال 1393 اگرچه بیانگر رشد تولید 21 محصول منتخب از مجموع 36 محصول صنعتی است، اما سوالی که با رشد تولید در اکثر محصولات مطرح می شود این است که آیا می توان رشد به وجود آمده را به خروج از رکود نسبت داد؟ به گفته برخی از فعالان اقتصادی رشد ایجاد شده در ماه های گذشته در اصل جبران افت تولید در سال های اخیر است و هنوز با رشد در بخش صنعت فاصله داریم. مشکلات به وجود آمده برسر راه تولید باعث شد این بخش با افت چشمگیر تولید مواجه شود؛ به طوری که ظرفیت برخی از واحدهای تولیدی به کمتر از 40 درصد رسید و برخی دیگر نیز عطای تولید را به لقایش بخشیدند.
مشکلاتی که باعث شد دولت یازدهم طرح های اورژانسی را برای خروج از این بحران در دستور کار قرار دهد. طرح هایی که باعث شد بخش صنعت بتواند تا حدودی افت تولید را جبران کند و بازگشت رونق به این بخش را به همراه داشته باشد. اما آنچه مسلم است هنوز تولید تا خروج از رکود راه طولانی در پی دارد و باید منتظر اجرای کامل طرح های اورژانسی بود تا شرایط برای خروج کامل این بخش از رکود فراهم شود.
از جمله اقداماتی که برای عبور بخش صنعت از رکود صورت گرفته می توان به بهبود فضای کسب وکار، مصوبه 35 ماده ای رفع موانع تولید از سوی هیات وزیران، مصوبه بهبود شاخص های کسب وکار و شرایط صدور مجوزهای کسب وکار، تهیه پیش نویس های مرتبط در قانون بهبود مستمر فضای کسب وکار، لغو یا اصلاح چندین مورد از مصوبات دولت قبلی و چندین مورد از مصوبات ستاد تدابیر ویژه اقتصادی، اصلاح برخی از ضوابط، دستورالعمل ها و فرآیندهای مهم حوزه تولید و تجارت از قبیل اصلاح فرآیند ثبت سفارش و برنامه ریزی برای حذف آن، اصلاح مراحل صدور جواز تاسیس و پروانه بهره برداری اشاره کرد. رفع برخی ممنوعیت ها و محدودیت های صادراتی و کاهش یا حذف عوارض صادراتی برخی کالاها و حذف نیاز به دریافت مجوزهای موردی، حذف جرایم افزایش میزان بهره برداری از معادن، حذف ایران کد و طرح شبنم از فرآیند تجاری و بازرگانی کشور، اصلاح برخی ردیف های تعرفه ای و طبقه بندی گروه های کالایی در جهت مدیریت تقاضای ارز، افزایش مدت اعتبار ثبت سفارش از 3 به 6 ماه، پیگیری لغو تعهد ارزی از صادرات غیرنفتی و تداوم معافیت مالیاتی برای صادرات از دیگر اقدامات صورت گرفته در ماه های اخیر است که می توان رشد تولید را به آن نسبت داد.
براساس آخرین آمار اعلام شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در مدت زمان مورد بررسی علاوه بر 21 محصول از مجموع 36 محصول که رشد تولید را تجربه کردند 15 محصول نیز افت تولید را تجربه کردند. از مهم ترین محصولاتی که در این مدت رشد تولید را تجربه کردند می توان به انواع «خودرو سواری»، «فولاد خام»، «یخچال و فریزر»، «ال ای دی» و «ال سی دی» و «تجهیزات صنعتی» اشاره کرد و «کولر آبی»، «الیاف آکریلیک»، «کامیون کشنده» و... نیز در این مدت با بیشترین کاهش تولید مواجه بوده اند.

رونق به تولید کشور بازگشت
در این میان، سفر رئیس جمهور به مشهد با خبر خوش خروج از رکود همراه شد. حسن روحانی در صحن رضوی خطاب به مردم گفت: ما به شما وعده داده بودیم که بر رکود غالب خواهیم شد. در این خصوص نیز طرح لازم برای عبور از رکود را آماده کرده ایم و بخشی را که نیاز به قانون داشت، به مجلس تقدیم کرده ایم و در حال حاضر نیز اعلام می کنم خوشبختانه از رکود عبور کرده ایم. به گفته رئیس جمهور، محاسبات 3 ماهه اول سال 93 اعلام می کند که دولت از رکود عبور کرده است. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز با اشاره به سخنان رئیس جمهور در خصوص خروج اقتصاد از رکود در این خصوص به خبرگزاری مهر گفت: تاکید دولتمردان بر موضوع خروج از رکود، به بازگشت رونق به تولید کشور مطابق با آمارهای رسمی رشد این بخش برمی گردد.
حسین ابویی مهریزی با اشاره به صحبت رئیس جمهور درخصوص خروج کشور از رکود گفت: آمارهای تولید و رشد آنها طی ماه های گذشته حکایت از رونق تولید دارد و تاکید دولتمردان مبنی بر خروج از رکود نیز نشات گرفته از همین آمار است.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: دولت همچنان پیگیر اجرایی شدن بسته خروج از رکود است و در این رابطه بخشی از این بسته باید در دولت، بخشی در مجلس و بخشی از سوی وزارتخانه تصویب و اجرایی شود.
وی تصریح کرد: آمارهای تولید نشانگر رشد در برخی از بخش ها حتی تا 56 درصد است؛ به نحوی که تولید تلویزیون ال ای دی و ال سی دی 56 درصد و فولاد 9 درصد بوده است؛ به تناسب سایر بخش های تولید نیز رشدی از 2 درصد تا 24 درصد را تجربه می کنند.
به گفته ابویی مهریزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال نهایی کردن برنامه راهبرد توسعه صنعت، معدن و تجارت است و امیدواریم پس از اصلاحات نهایی، به زودی شاهد اجرای این برنامه باشیم. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت این برنامه را شامل 12 راهبرد اساسی برای توسعه صنایع و معادن و بخش تجارت خارجی کشور دانست و افزود: پس از نهایی شدن این استراتژی می تواند به عنوان شاهراه توسعه صنعتی کشور پیاده سازی شود.

تولید به فکر جبران مافات
نصرالله محمدحسین فلاح، عضو هیات مدیره کنفدراسیون صنعت در خصوص اینکه آیا رشد تولید در ماه های اخیر را می توان به معنی خروج کامل از رکود تعبیر کرد، گفت: آمارهای مربوط به بنگاه های بزرگ را نمی توان ملاک نظر قرار داد چرا که این بخش از سوی دولت حمایت می شود و از سوی دیگر طی چند ماه اخیر بنگاه های بزرگ با فروش اموال توانستند رشد اندک تولید را تجربه کنند که این امر را نمی توان به خروج از رکود تعبیر کرد.
این عضو هیات مدیره کنفدراسیون صنعت معتقد است برای اظهار نظر در خصوص خروج از رکود باید صنایع کوچک را مورد بررسی قرار داد و در این خصوص صنایعی که بنده از آنها اطلاع دارم مانند «قطعه سازی» به دلیل تحرکاتی که صنعت خودروسازی تجربه کرد، توانست رشد محدود و اندکی را تجربه کند اما این بخش نیز هنوز با وضعیت ایده آل فاصله دارد.
فلاح با بیان اینکه در ماه های اخیر شاهد توقف در روند کاهشی تولید بودیم، اظهار کرد: پس از یک دوره افت، توقف در کاهش تولید امری طبیعی است اما رسیدن به سال 1390 که رشد خوبی در اکثر بخش های تولیدی داشتیم، زمان بر است و در کوتاه مدت رسیدن به آن امکان پذیر نخواهد بود. با این شرایط می توان گفت برای عبور کامل از رکود به زمان نیاز است.
این عضو هیات مدیره کنفدراسیون صنعت با بیان اینکه روند کاهشی تولید متوقف شده است، گفت: تولید در سال های قبل ضربه خورده و در صورتی که هم اکنون نیز افت تولید متوقف شود، باز هم ما شاهد شیب مثبت خواهیم بود. از سوی دیگر با وجود اینکه بیشتر صنایع توانسته اند به ثبات برسند اما هنوز آمار رشد سال های قبل را مجددا تجربه نکرده اند.

خروج کامل رکود محقق نشده
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز معتقد است اگرچه پیشرفت هایی در اقتصاد کشور ایجاد شده اما این به معنای خروج کامل کشور از رکود نیست و کاهش قیمت ها در بازار چندان مشهود نیست.
محمد رجایی با اشاره به کارنامه اقتصادی دولت طی یک سال گذشته گفت: این واقعیت وجود دارد که نرخ تورم در یک سال گذشته کاهش یافته اما این به معنای کاهش قیمت ها در بازار نیست بلکه رشد قیمت ها وجود دارد و تنها روند آن کند شده است. این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در خصوص اظهارات مطرح شده از سوی رئیس جمهور مبنی بر خارج شدن کشور از رکود اقتصادی نیز اظهار کرد: اینکه گفته شود اقتصاد به طور نسبی از رکود خارج شده ممکن است صحیح باشد اما این نکته را نیز باید مد نظر قرار داد که اقتصاد به طور کامل از رکود خارج نشده و ما همچنان شاهد این رکود در اقتصاد کشور هستیم. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار کرد: صحبت های مسوولان و خروجی کار دولت بیانگر این مطلب است که وضعیت اقتصادی کشور بهبود یافته است.
هر چند که بسیاری از کارشناسان معتقدند دولت در پیشبرد اهداف خروج از رکود توانست موفق عمل کند اما رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی کوچک معتقد است خروج از رکود برای صنایع محسوس نیست.
محمدرضا در افشار هم در این خصوص گفت: اینکه گفته می شود اقتصاد کشور به اندازه یک درصد از رکود خارج شده است، برای بخش صنعت خیلی محسوس نیست و در صنعت لوازم خانگی نیز «در بر همان پاشنه قدیم می چرخد». به گفته رئیس هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی کوچک طی 10 سال اخیر با وجود افزایش جمعیت و تقاضای بازار، وضعیت تولید صنایع لوازم خانگی کوچک داخلی روندی کاهشی داشته و با وجود سرمایه گذاری زیادی که در نوآوری این شرکت ها صورت گرفته، فروش محصولات آنها با رکود همراه بوده است و بازار در اختیار محصولات خارجی قرار دارد. «افزایش قاچاق در بخش لوازم خانگی کوچک» عمده دلیلی است که وی رکود حاکم در بازار لوازم خانگی را به آن نسبت می دهد.