تراز تجاری منفی در مناطق آزاد

اقتصاد ایرانی: نخستین و مهم ترین هدفی که براساس آن مفهوم «مناطق آزاد» پایه ریزی شد، افزایش صادرات و صادرات مجدد بود؛ اما براساس گفته های دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، در سال های اخیر مناطق آزاد به جای قطب های صادراتی، تبدیل به دروازه های واردات شده اند. همین موضوع موجب شده اکبر ترکان بارها و بارها بر «آزاد شدن» مناطق آزاد کشور تاکید داشته باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد، مقررات زدایی از مناطق آزاد موضوعی است که به گفته این نماینده دولت، می تواند ابهام زدایی کرده و به بهبود فضای کسب وکار کمک کند. اکبر ترکان پیش از این اعلام کرده بود که برای اتصال مناطق آزاد کشور به مناطق تجاری دنیا برنامه هایی در دست اجرا است که همه آنها نیازمند یک «پورت» است. وی در این باره توضیح داد: اتصال مناطق آزاد به چرخه صنعت آزاد، ابزارهای نامحسوس دیگری نیز نیاز دارد که هنوز نمی دانیم باید چه کنیم و چطور به دنیا متصل شویم. این در حالی است که براساس آمار منتشرشده ازسوی شورای عالی مناطق آزاد، میزان صادرات قطعی شامل کالای حاصل از تولید از هفت منطقه آزاد در سال 92 به وزن 410 هزار و 988 تن بوده که معادل 44/0درصد از کل صادرات کشور در سال گذشته است. براساس گزارش شورای عالی مناطق آزاد، ارزش صادرات قطعی از این مناطق در سال گذشته، 132 میلیون دلار معادل 3 هزار و 39 میلیارد ریال بوده است؛ این در حالی است که میزان واردات در این مناطق رقم 3میلیارد و 198میلیون دلار را پشت سر گذاشته است.

صادرات فراموش شده
هر چند که نخستین و مهم ترین هدف ایجاد مناطق آزاد کمک به افزایش صادرات و صادرات مجدد بود، اما به دلیل اینکه از ابتدای تاسیس، اجرای زیرساخت های مناطق به خودشان واگذار شد، مناطق آزاد به دالان های وارداتی تبدیل شدند تا بتوانند هزینه های مورد نیازشان را تامین کنند. بر این اساس در سال گذشته، میزان سرمایه گذاری های انجام شده از منابع داخلی در مناطق آزاد 52 هزار و 732 میلیارد ریال بوده و سرمایه گذاری های خارجی نیز حدود 31 میلیون دلار ارزیابی شده است. ارزش صادرات قطعی 410 هزار و 988 تن کالای حاصل از تولید در این مناطق، 132 میلیون دلار اعلام شده که بیشترین صادرات از منطقه انزلی با رقم 46 میلیون دلار بوده و از مناطق آزاد اروند و ماکو هیچ صادراتی انجام نشده است. همچنین ارزش صادرات 755 هزار و 988 تن کالای داخلی که با استفاده از امکانات منطقه آزاد و توسط گمرک ایران به خارج از کشور ارسال می شود درمجموع 14 هزار و 462 میلیارد ریال معادل 409 میلیون دلار اعلام شده است. در صادرات کالاهای داخلی مناطق کیش، قشم، چابهار و ماکو هیچ مشارکتی نداشتند و بیشترین صادرات از منطقه اروند به ارزش 377 میلیون دلار و کمترین مقدار از بندر انزلی به ارزش 170 هزار دلار اعلام شده است.
صادرات 41 هزار و 189 تن کالای حاصل از تولید به سرزمین اصلی به ارزش 124 میلیون دلار معادل 2 هزار و 337 میلیارد ریال اعلام شده است. در میان مناطق آزاد هفت گانه، کیش و ارس با 53 میلیون دلار در صدر صادرات کالا حاصل از تولید به سرزمین اصلی بوده اند و انزلی با صادرات یازده میلیون دلار، چابهار با صادرات 6 میلیون دلار و قشم با صادرات یک میلیون دلار در رتبه های بعدی قرار گرفته اند؛ البته لازم به توضیح است که از مناطق دیگر صادراتی در این حوزه صورت نگرفته است. سهم صادرات مجدد به عنوان موضوع فراموش شده در مناطق آزاد نیز در این آمار 51 میلیون دلار معادل 690 میلیارد ریال اعلام شده است؛ این در حالی است که در سال گذشته تنها 20 هزار و 794 تن کالا از مناطق آزاد صادرات مجدد شده است.

واردات 5/4 برابر صادرات
واردات در سه بخش ازطریق منطقه به سرزمین اصلی، واردات مواد اولیه و همچنین کالاهایی که برای مصارف غیر از عملیات تولید و پردازش وارد محدوده منطقه می شوند مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، 2 میلیون و 124 هزار و 668 تن کالا از طریق منطقه به سرزمین اصلی به ارزش یک میلیارد و 782 میلیون دلار معادل 41 هزار و 302 میلیارد ریال وارد شده است. رتبه اول واردات را ازنظر ارزش دلاری منطقه اروند با رقم 745میلیون دلار به خود اختصاص داده و کمترین واردات از منطقه ماکو انجام شده است.
ارزش واردات مواد اولیه جهت مصرف در واحدهای تولیدی منطقه نیز 215 میلیون دلار معادل 2 هزار و 708 میلیارد ریال عنوان شده که برای واردات 118 هزار و 311 تن کالا بوده است. ارزش واردات سایر کالاها به منطقه شامل کالاهایی که برای مصارف غیر از عملیات تولید و پردازش وارد محدوده منطقه می شود نیز یک میلیارد و 201 میلیون دلار معادل 38 هزار و 794 میلیارد ریال اعلام شده است. بر این اساس، 325 هزار و 307 تن کالا به این ترتیب وارد مناطق آزاد شده که کیش با واردات 425 میلیون دلاری، در رتبه نخست و قشم با واردات 410 میلیون دلاری، در رتبه دوم قرار داشته است. بر این اساس مجموع صادرات و صادرات مجدد انجام شده از مناطق آزاد کشور در سال 92، حدود 716 میلیون دلار اعلام شده و واردات کالا در همین مدت، 3 میلیارد و 198 میلیون دلار بوده است. بنابراین واردات در مناطق آزاد حدود 5/4 برابر مجموع صادرات و صادرات مجدد بوده و سهم آن از کل واردات کشور در سال گذشته حدود 26/6 درصد بوده است؛ این در حالی است که سهم صادرات از مناطق آزاد در همین مدت 72/1 درصد از کل صادرات کشور بوده است.