بیکاری اصلی ترین نگرانی اقتصاد ایران

اقتصاد ایرانی: معاون وزیرکار به تازگی اعلام کرده هر نفر شاغل هزینه ۳.۷ نفر را پرداخت می کند. این درحالی است که گزارش بانک مرکزی نشان می دهد تنها در ۵۷ درصد خانوارها، یک نفر هزینه کل خانوار را تامین می کند. اما بحث های آماری تنها به این اعداد منحصر نمی شود.

به گزارش خبرآنلاین، مدتی قبل مرکز آمار ایران هزینه هر خانوار شهری در فصل بهار را یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان اعلام کرده بود. درحالی که بانک مرکزی این رقم را برای سال ۹۲ و اسفند همان سال بیش از ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان تخمین زده بود. در حال حاضر نیز مرکزآمار نرخ تورم مهرماه را ۱۹.۱ درصد اعلام کرده است درحالی که آخرین رقم تورم اعلام شده توسط بانک مرکزی برای شهریور ماه ۲۰.۶ درصد بوده است. پیش از این هم مرکز آمار ایران نرخ بیکاری را ۹.۵ درصد اعلام کرده بود. این عدد از سوی محافل کارشناسی و حتی چهره های نزدیک به وزارت کار با تردیدهایی مواجه شده بود. با این حال رئیس مرکز آمار ایران با قاطعیت به دفاع از نرخ بیکاری اعلام شده پرداخت. در حال حاضر روند حرکتی اقتصاد ایران به سمت مثبت سوق پیدا کرده است ولی از شیوه نقل قول ها واظهانظرهای مدیران اقتصادی پیداست که مرجع مشخصی برای انتشار آمارهای دقیق اقتصادی وجود ندارد. تضادهای آماری در مورد اطلاعات اقتصادی پایه ای کشور وجود دارد ولی با این حال تحلیل ها نشان می دهد که اصلی ترین گرفتاری دولت در حوزه بازار کار رخ داده است.

نرخ های رسمی چه می گویند؟

در صورتی که فعالان اقتصادی یا تحلیلگران قصد بررسی وضعیت کلی اقتصاد ایران را داشته باشند، باید از میان بانک مرکزی یا مرکز آمار ایران یک نهاد را به عنوان مرجع انتخاب کنند. اما با این حال مرکز پژوهش های مجلس و سایت تازه تاسیس وزارت کار نیز می تواند به جمع نهادهای رسمی برای انتشار شاخص های اقتصادی افزوده شوند. با این وجود در صورتی که اطلاعات بانک مرکزی به عنوان پایه تحلیلی وضعیت اقتصادی ایران در نظر گرفته شود، جهت حرکت اقتصاد کشور را می توان مثبت ارزیابی کرد. گزارش بانک مرکزی تایید می کند پس از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها اندازه سفره ایرانی ها ۲۰ درصد کوچک شده است. اما در پایان سال ۹۲ وضعیت عمومی اقتصادی کشور به آستانه مطلوبی رسیده است. ولی همچنان بحران بزرگ بیکاری در کشور وجود دارد. آخرین گزارش رسمی نشان می دهد ایران ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بیکار دارد ولی نوبخت معاونت نظارت راهبردی ریاست جمهوری به تازگی خبر داده این رقم به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر رسیده است. رشد اقتصادی کلی کشور یک درصد اعلام شده است. در صورتی که به ازای هر یک درصد رشد اقتصادی ۱۰۰ هزار شغل جدید در اقتصاد ایران ایجاد شود، رقم بیکاران به عدد ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر می رسد.

 ۶  دهم درصد از جمعیت ایران را در حال حاضر افراد کمتر از یکسال، ۶.۴ درصد جمعیت را افراد یک تا پنج سال، ۶.۵ درصد جمعیت را افراد شش تا ده سال، ۶.۷ درصد جمعیت یازده تا پانزده سال، ۷.۸ درصد جمعیت را افراد شانزده تا بیست سال، ۲۱.۵ درصد جمعیت را افراد بیست و یک تا سی سال، ۱۵.۷ درصد جمعیت را افراد سی و یک تا چهل سال، ۱۳.۵ درصد جمعیت را افراد چهل تا پنجاه سال و ۲۱.۳ درصد جمعیت را افراد بالای پنجاه سال تشکیل می دهند. همین آمارها نشان می دهد جمعیت افراد زیر بیست و یکسال روند کاهشی پیدا کرده است ولی دو گروه جمعیتی سالمندان و افرادی که آمادگی ورود به بازار کار را دارند، روند افزایشی داشته است. در صورتی که دولت براساس برآوردهای مرکز پژوهش های مجلس تا پایان سال ۱۳۹۴ به رشد اقتصادی ۵ درصدی برسد، تنها ۴۰۰ هزار شغل جدید برای افراد خواهان ورود به بازار کار ایجاد می کند. اما در شرایطی که برآورد موسسه مطالعاتی اقتصاد ایران محقق شود تنها ۳۳۰ هزار شغل جدید به وجود می آید.

همچنین در حال حاضر ۱۱.۲ درصد جمعیت کشور را افراد بی سواد، ۱.۶ درصد جمعیت را افراد با سواد خواندن و نوشتن، ۲۱.۶ درصد جمعیت را افراد با تحصیلات ابتدایی و ۴۳.۴ درصد را افراد با تحصیلات راهنمایی و متوسطه، ۲۲.۲ درصد را افراد با تحصیلات دانشگاهی تشکیل می دهند. گزارش بانک مرکزی مشخص کرده که میزان افراد بیسواد طی یکسال گذشته افزایش یافته است.

بیشترین تعداد افراد شاغل بی سواد با سهمی معادل ۱.۵ درصد در بخش ساختمان، بیشترین تعداد افراد قادر به خواندن و نوشتن با سهمی معادل ۴ دهم درصد در بخش عمده فروشی، خرده فروشی و رستوران دارای، بیشترین تعداد افراد با تحصیلات ابتدای با سهمی معادل ۳.۵ درصد در هریک از دو بخش ساختمان و عمده فروشی و خرده فروشی و بیشترین تعداد افراد دارای تحصیلات راهنمایی و متوسطه با سهمی معادل ۱۳.۷ درصد در بخش عمده فروشی و خرده فروشی اشتغال دارند. بیشترین تعداد افراد شاغل دارای تحصیلات دانشگاهی نیز با سهمی معادل۱۳.۳  درصد در بخش خدمات عمومی، اجتماعی، و شخصی به کار اشتغال داشته اند.

تحقیقات بانک مرکزی نشان می دهد در بین افراد شش ساله و بیشتر خانوارها ۳۰.۶ درصد شاغل، ۴.۱ درصد بیکار، ۱۰.۴ درصد با درآمد بدون کار، ۲۳.۲ درصد محصل، ۲۷.۴ دصد خانه دار، ۴.۳ درصد متعلق به سایر گروه ها بوده اند. گزارش بانک مرکزی قید کرده طبق یافته های فوق سهم افراد شاغل و محصل در مقایسه با سال قبل کاهش و سهم افراد بیکار و با درآمد بدون کار افزایش یافته است.

اطلاعاتی که به تازگی مرکز آمار ایران منتشر کرده نیز تاحدودی همین جریان را تایید می کند. با این وجود آمارهای این نهاد رسمی نشان می دهد میزان بیکاری حداقل به میزان ۳۰۶ هزار نفر کاهش یافته است. با این حال به تعداد جمعیت در سن کار کشور ۵۵۱ هزار و ۱۲۹ نفر افزوده شده است. براین اساس تعداد جمعیت در سن کار کشور از ۶۳ میلیون و ۳۱۱ هزار و ۶۸۲ نفر در تابستان سال ۹۲ به ۶۳ میلیون و ۸۶۲ هزار و ۸۱۱ نفر افزایش یافته است. همچنین تعداد جمعیت غیرفعال کشور (گروه هایی که نه شاغل هستند و نه بیکار)، از ۳۸  میلیون و ۵۵۶ هزار و ۸۱۴ نفر در تابستان سال ۹۲ به ۴۰ میلیون و ۱۰۵ هزار و ۸۴۵ نفر در تابستان امسال افزایش یافته است.

طبق اعلام مرکز آمار ایران، تعداد بیکاران مطلق کشور در تابستان سال ۹۲ به میزان ۲ میلیون و ۵۶۳ هزار و ۶۲۴ نفر بوده که این تعداد در تابستان امسال به ۲ میلیون و ۲۵۷ هزار و ۱۹۴ نفر کاهش یافته است. با این وجود آخرین اطلاعات منتشر شده تایید می کند نرخ رشد اقتصادی فقط یک درصد رشد داشته است. در همین دوره زمانی تعداد مردان در سن کار کشور هم از ۳۱ میلیون و ۶۱۰ هزار و ۳۳۸ نفر تابستان ۹۲ به ۳۱ میلیون و ۹۰۹ هزار و ۳۴۷ نفر در تابستان امسال افزایش یافته است. در صورت ورود ۲۹۹ هزار نفر نیروی کار جدید به بازار کار همچنان تعداد بیکاران کشور روند صعودی پیدا می کند ولی اطلاعات آماری نشان داده که روند بیکاری کم شده است.

همچنین گزارش بانک مرکزی تایید می کند وضعیت معیشتی خانوارها با توجه به شرایط جاری آنها در خطر قرار دارد. ۲۴ درصد خانوارها بدون فرد شاغل،  ۵۷درصد داری یک نفرشاغل، ۱۵.۵ درصد دارای دو نفر شاغل و ۳.۵ درصد دارای سه نفر شاغل بوده اند. در مقایسه با سال ۱۳۹۱ درصد خانوارهای بدون فرد شاغل و یا سه نفر شاغل افزایش و درصد خانوارهای یک نفر شاغل با دو نفر شاغل کاهش داشته است.

در صورتی که این آمارها مبنای تحلیل وضعیت اقتصادی ایران قرار گیرد، بحران بزرگ دولت در بخش بازار کار نهفته است. انتشار اطلاعات جدید در مورد کسری بودجه خانوار نیز هرچند از بهبود وضعیت خبر می دهد ولی در مورد آینده اطمینان بخش نیست.