آینده دور و نزدیک نفت

اقتصاد ایرانی: در شرایطی که برخی تحلیل ها افت قیمت نفت در بازارهای جهانی را عاملی برای کاهش قدرت چانه زنی ایران در مذاکرات هسته ای می دانند، اما در مقابل نظریاتی وجود دارد که براساس آن مذاکرات نه برمبنای قیمت نفت بلکه کاملا براساس قدرت دیپلماتیک ایران و ظرفیت های قابل توجه آن به خصوص در مدت یک سال گذشته استوار است. «یان برمر»، رئیس گروه اوراسیای رویترز معتقد است ایران در یک سال اخیر از منظر اقتصادی و سیاسی به ثبات رسیده که همین ثبات اثرگذاری افت بهای نفت را به حداقل رسانده است. این موضوع در مورد روسیه نیز صادق است؛ به طوری که براساس این تحلیل ها روسیه نیز از ظرفیت های جایگزین نفت همچون سرمایه های خارجی می تواند استفاده کند و اثرات منفی ناشی از کاهش بهای نفت را جبران کند. این در حالی است که در رابطه با قیمت نفت نیز دو چشم انداز کوتاه و بلندمدت مشاهده می شود که بر اساس آن باید گفت سطح تولید در کوتاه مدت به نظر نمی رسد با تغییرات چندانی روبه رو شود و به همین دلیل نوسانات افزایشی در قیمت نفت کمتر محتمل است، با این حال کاهش تولید نفت شیل و کاهش سرمایه گذاری ها در صنعت نفت در بلندمدت می توانند زمینه های رشد قیمتی را فراهم کنند.
به گزارش دنیای اقتصاد، بهای انواع نفت خام روز گذشته نیز مطابق حرکت های اخیری که در این بازار رصد می شود تا لحظه تنظیم این گزارش باز هم کاهشی ظاهر شد و نفت برنت که در حال سقوط به مرز ۸۰ دلار است دیروز هم با کاهش ۵۴ سنتی به ۸۱ دلار رسید. نفت خام سبک آمریکا نیز با ۶۵ سنت کاهش بین ۷۷ تا ۷۸ دلار نوسان کرد، اما اوپک در آخرین به روز رسانی سایت خود، قیمت سبد نفتی این سازمان را در روز سه شنبه، ۱۱ نوامبر، با ۷۱/۱ دلار کاهش نسبت به روز پیش از آن ۲۷/۷۷ دلار در هر بشکه اعلام کرد.
سیگنال هایی که در شرایط کنونی به بازار می رسد به گونه ای است که نشان از کاهش عرضه نفت در کوتاه مدت ندارد؛ در واقع کاهش مازاد عرضه موجود در بازار در شرایط کنونی دور از انتظار به نظر می رسد که این موضوع نشان می دهد فعلا نباید منتظر تغییرات شدیدی در قیمت نفت بود یا حداقل افزایش قابل ملاحظه ای در بهای طلای سیاه نخواهیم داشت. این در شرایطی است که اوضاع در بلند مدت قدری متفاوت است؛ شرایط بازار نفت در بلند مدت دارای ابهاماتی است و تا مشخص شدن نتایج نشست آتی اوپک و نیز میزان تاثیر کاهش قیمت نفت روی طرح های توسعه ای شیل اویل ها، نمی توان در بلند مدت پیش بینی دقیقی از روند قیمت نفت داشت.

 بازار نفت در کوتاه مدت؛ تداوم رکود 
بر اساس سیگنال هایی که در بازار نفت وجود دارد، این کالا شاهد افت و خیز قابل توجهی نخواهد بود، چراکه نشانه های واقعی از کاهش عرضه نفت در بازار موجود نیست. بر اساس آخرین گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا در حال حاضر حدود دو میلیون بشکه مازاد عرضه در بازار وجود دارد. این مقدار نفت اضافی به مرور بر اثر افزایش تولید برخی اعضای اوپک و تولید نفت آمریکا به وجود آمده است. در حالی که گمانه‎زنی های متفاوتی از نشست آتی اوپک و تصمیم اعضای این سازمان به کاهش سطح تولید اوپک وجود دارد، بازار شاهد نشانه ای واقعی که تصمیم به کاهش سطح تولید اوپک را تایید کند، نیست، چرا که طی چند روز اخیر گفته هایی از برخی اعضای این سازمان منتشر شده که نشان دهنده عدم نگرانی این اعضا از کاهش قیمت ها و عدم کاهش سطح تولید این سازمان است.علاوه بر اظهارات امیر قطر و وزیر نفت کویت، روز گذشته وزیر نفت امارات نیز اعلام کرد این کشور نگرانی از بابت کاهش قیمت نفت ندارد. وی با بیان اینکه سرمایه گذارانی که در بلند مدت در صنعت نفت سرمایه گذاری کرده اند از کاهش های کنونی قیمت نگران نیستند، گفت: در حال حاضر خروج برخی سرمایه گذاران از این صنعت جای نگرانی دارد و ممکن است در آینده روی توسعه این صنعت اثر گذار باشد. احتمال دارد در چند سال آینده مشکلاتی به وجود آید چرا که به مرور فرصت های سرمایه گذاری رو به کاهش خواهد گذاشت. به گفته سهیل بن محمد مزروعی این اولین بار نیست که دنیا شاهد سقوط قیمت نفت است. وی در ادامه افزود: اگر سیر نزولی کاهش قیمت نفت ادامه داشته باشد ممکن است روی تولید برخی نفت ها که هزینه تولید بالایی دارند اثر بگذارد، اما در کوتاه مدت این افت قیمت در مقدار عرضه نفت تاثیر چندانی نخواهد داشت و در این نوسانات قیمتی جای نگرانی نیست و ما نیز از این کاهش قیمت نگران نیستیم. وی درخصوص نشست آتی اوپک و تصمیم اعضا به کاهش سطح تولید این سازمان گفت: فقط یک کشور درباره کاهش تولید اوپک تصمیم نمی گیرد و باید منتظر باشیم تا ببینیم در این نشست اعضا به چه اجماعی می رسند.
این اظهارات مزروعی در حالی بیان می شود که بیژن زنگنه روز سه شنبه، ۲۰ آبان در دیداری با امیر کویت ضمن تسلیم پیام رئیس جمهوری کشورمان به وی درخصوص تحولات بازار نفت با شیخ صباح گفت وگو کرد. گفته می شود زنگنه در این دیدار به طور جداگانه با علی العمیر، وزیر نفت کویت نیز دیدار و گفت‎و گو کرده است. این در حالی است که زنگنه روز دوشنبه نیز دیداری با امیر قطر داشت. به نظر می رسد ایران در حال رایزنی برای جذب نظرات موافق کاهش تولید اوپک است که این کاهش تولید ممکن است عربستان را به عنوان عضو خاطی اوپک نشانه رود که بیش از سهمیه تعیین شده خود نفت تولید می کند.

قیمت نفت در بلند مدت بر می گردد؟ 
اما در بلند مدت سیگنال هایی که می رسد قدری مبهم هستند. یکی از این سیگنال ها کاهش سطح تولید اوپک است که تا نشست این سازمان در این خصوص نمی توان نظر قطعی داد. دیگری کاهش سطح تولید نفت شیل و سنگ های ماسه ای است. رویترز طی گزارشی اعلام کرد رایزنی میان اعضای اوپک برای کاهش تولید، بدون سر و صدا شدت گرفته است اما در صورت عدم حصول توافق برای کاهش، میزان تولید به سقف سهمیه بازگردانده خواهد شد که در این صورت باز هم ۵۰۰ هزار بشکه کاهش می یابد. رویترز به نقل از نمایندگانی از اوپک نوشت، درحالی که گفت و گو در میان اعضای این سازمان در مورد نیاز به کاهش تولید به منظور حمایت از درآمدهای نفتی، بدون سر و صدا شدت گرفته است احتمالا در آستانه مهم ترین نشست سال، یعنی نشست اوپک، تغییری اندک در این سازمان صورت خواهد گرفت. رویترز بدون ذکر نام از قول یکی از نمایندگان عضو اوپک نوشت: این نشست، نشستی جدی و دشوار خواهد بود. در صورتی که اجماعی برای کاهش سقف تولید اوپک صورت نگیرد، ممکن است برای بازگرداندن میزان تولید به سقف سهمیه توافق شود.
بر اساس آمار اوپک این سازمان در ماه سپتامبر بیش از ۳۰ میلیون و ۴۷۰ هزار بشکه نفت تولید کرده است. این در حالی است که بلومبرگ پیش بینی کرده اوپک در ماه اکتبر بیش از ۹۳۰/۳۰ میلیون بشکه نفت تولید کرده است، تا امروز آمار دقیقی از میزان تولید اوپک در ماه اکتبر منتشر نشده است. این مقدار مازاد بر سقف تولید به تدریج از شروع سال جاری میلادی با افزایش تولید لیبی در بازار به وجود آمده است. تولید نفت لیبی که قبل از شورش های داخلی این کشور به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده بود با حمله شورشیان به برخی میدان های نفتی و تصرف برخی از تاسیسات نفتی این کشور، به کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسید. در این بین عربستان با افزایش تولید خود کمبود نفت موجود را جبران کرد، اما با افزایش تولید نفت لیبی به بیش از ۸۰۰ هزار بشکه در روز طی چند ماه اخیر، عربستان تولید نفت خود را کاهش نداده است.
به گزارش رویترز، بر اساس آمار و ارقام میزان تولید، احتمال دارد حدود ۵۰۰ هزار بشکه نفت در روز از تولید نفت اوپک کاسته شود که این توافق، مصالحه ای میان موافقان و مخالفان کاهش رسمی خواهد بود.
«اد مورس»، تحلیلگر بازارهای نفت در نیویورک در این باره به رویترز گفت، به نظر می رسد که عربستان می خواهد تمایل قطعی از سوی دیگر تولیدکنندگان برای مشارکت در هرگونه کاهش تولید را ببیند. وی افزود: سفر اخیر علی النعیمی، وزیر نفت این کشور به مکزیک می تواند تلاشی برای جذب حمایت برای انجام کاهش تولید از سوی هر دو طرف (داخل و خارج اوپک) باشد. در همین حال یکی دیگر از نمایندگان اوپک که پیش از این کاهش را پیش بینی نمی کرد، اکنون از این مساله مطمئن نیست. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا احتمال اقدامی از سوی اوپک وجود دارد به رویترز گفت: پیش بینی این امر خیلی سخت است.
از سوی دیگر، بر اساس برخی آمار، کاهش قیمت نفت سرعت رشد نفت شیل را تحت تاثیر قرار می دهد. از هزینه تولید شیل ها آمار دقیقی در دست نیست. طبق آماری که فایننشیال تایمز منتشر کرده است تولید نفت شیل برای توجیه اقتصادی داشتن به قیمت هایی بین ۴۰ تا ۱۱۵ دلاری نفت نیاز دارد. این آمار نشان می دهد مشخص نیست کاهش کنونی قیمت نفت روی چند درصد از تولیدات نفت شیل تاثیر می گذارد چرا که هزینه تولید آنها بین ۴۰ تا ۱۱۵ دلار متغیر است. از طرفی بر اساس گزارش سازمان بین المللی انرژی، حدود ۲۵ درصد نفت های ماسه ای که عمدتا در کانادا استخراج می شود در قیمت های کنونی ریسک بالایی دارند و ممکن است از چرخه تولید خارج شوند.
در نتیجه برای اینکه نتیجه بگیریم در بلند مدت قیمت نفت چه تغییری می کند، باید منتظر آمار شفاف تری از هزینه تولید شیل اویل ها بود.