خارج شدن دلار از بازار برای تحصیل دانشجویان
اقتصاد ایرانی: در کافه های دانشجویی، بوفه، فضای سبز دانشگاه ها و بیشتر جمعهای دانشجویی، همیشه صدای بحث افرادی به گوش می رسد که دنبال مهاجرت به خارج از کشور برای ادامه تحصیل هستند و از ابتدای سال تحصیلی برای سال آینده ی خود برنامه می ریزند و این مسئله تنها مربوط به نخبگان علمی نمی شود. بعضی با نگرانی معدل متوالی دوره ای خود را برای بورسیه گرفتن محاسبه می کنند، بعضی ها از اقوامی که در خارج از کشور دارند و امکانات شان برای ادامه تحصیل حرف میزنند، و بعضی نیز به اتکای پول خانواده در نیازمندی های همشهری دنبال مؤسساتی می گردند که با مجوز وزارت علوم آنها را به کشورهای اروپایی و آمریکایی می فرستند. حدود ۲۰۰ موسسه دارای مجوز و ۳۰ موسسه غیرمجاز را وزارت علوم به طور رسمی معرفی کرده است که میان آنها بازار اعزام دانشجو به قبرس از همه جا داغ تر است. حق الزحمه مؤسسات برای انجام کارهای پذیرش دانشجویان از ۲ میلیون تا ۱۰ میلیون برای مقاطع مختلف در نوسان است که آن را به دلار یا یورو دریافت می کنند. در دانشگاه های قبرس هزینه زندگی دانشجویی ماهانه ۱۰۰۰ دلار محاسبه شده و شهریه دانشگاه ها نیز سالانه بین ۳۰۰۰ تا ۱۶۰۰۰ دلار متغیر است.
به گزارش خبرآنلاین، اگرچه در آگهی های بسیاری اعزام دانشجو به آمریکا وعده داده شده، اما افرادی که کارشناس مؤسسه معرفی می شوند، برای منصرف کردن متقاضیان از آمریکا و متمایل کردن آنها به کشورهای اروپایی تلاش می کنند. یکی از این کارشناسان به متقاضی دوره دکترا می گوید: «در این دوره برای آمریکا شهریه سالیانه بین ۲۰ تا ۳۰ هزار دلار متغیر است. ضمن اینکه ویزا گرفتن برای آنجا سخت است. شما در ابتدای قرارداد باید ۵۰ درصد حق الزحمه موسسه را بپردازید و پس از اینکه نامه پذیرش تان را گرفتید ۵۰ درصد بعدی را. البته هزینه های ویزا، ارسال نامه، تأییدیه ای آن و ... تماماً پای خودتان است. در آخر هم ممکن است موفق نشوید. اما پذیرش اسپانیا تضمینی است، ضمن اینکه تحصیل در آنجا پژوهش محور است و شما امکان کار کردن هم دارید.» با وجود سختیهای کار، نتایج بررسی سالانه نام نویسی های بین المللی دانشگاه های آمریکا نشان می دهد که در سال ۲۰۱۳ بیش از ۱۶ هزار دانشجوی ایرانی در این کشور مشغول به تحصیل بودند که این رقم نسبت به سال قبل ۲۵ درصد افزایش داشته است. قمصری، معاون آموزشی دانشگاه تهران در رابطه با آمار دانشجویانی که درخواست کارنامه انگلیسی می دهند گفته بود: «در سال ۹۲، کارنامه های تحصیلی در دو نوبت ارائه شدند. در حدود ۱۹۷۷ دانشجو شخصا به واحد صدور مراجعه کرده و ۴۶۷۴ نفر نیز تقاضا داده و نامه ها از سوی دانشگاه تهران برای دانشگاه های مقصد فرستاده شده است. در سال ۹۳ و در چند ماهه اخیر نیز در حدود ۵۰۰ نفر مستقیم به واحد صدور مراجعه کرده و حدود ۲۰۰ نفر نیز درخواست ارسال نامه به دانشگاه های مبدا را ارائه داده اند که در چهار ماهه اول سال جاری رقمی در حدود ۷۰۰ نامه به ثبت رسیده است.»
بر اساس آمار نایینی، معاون بورس و دانشجویان خارج سازمان امور دانشجویان، حدود ۶۰ هزار نفر در حال حاضر در دانشگاههای خارج از کشور با هزینه شخصی تحصیل می کنند. این آمار مربوط به دانشجویانی است که در سامانه نشا ثبت نام کرده اند و باز هم از تعداد دقیق آنها آماری در دست نیست. اما آمار صندوق بین المللی پول نشان می دهد در سال ۲۰۰۹ ایران به لحاظ مهاجرت نخبگان، در میان ۹۱ کشور در حال توسعه و توسعه نیافته مقام اول را داشته است. به عقیده کارشناسان اینگونه آمارها بیانگر است که اگرچه چند سال پیش دانشجویان به سودای دلار ۱۰۰۰ تومانی از کشور خارج می شدند اما مشکلات ارزی نیز سبب کاهش تعداد آنها نشده، و هنوز هم عده زیادی به دنبال تحصیل و ادامه ای زندگی در کشورهای خارجی به هر قیمت ممکن هستند.
فرآینده انتقال ارز برای این دانشجویان، موجب شده تا دلارهای بسیاری از مرز خارج شود. به توجه عدم بازگشت این دانشجویان پس از تحصیل به ایران سالیانه بخشی از دلارهای موجود در بازار توسط خانواده های این گروه خریداری می شود.
