بانک ها به مردم وام نمی دهند

فهمیه اکبری صحت: طرح بنگاههای زود بازده، صندوق مهر امام رضا، طرح مشاغل خانگی، وام های مشارکتی و...همه از جمله تسهیلاتی هستند که بانک ها در چند سال اخیر بخش اعظمی از منابع خود را به آن اختصاص داده اند. به گفته رئیس کل بانک مرکزی بیش از 110 درصد منابع بانکها به تسهیلات  بانکی اختصاص یافته است.آخرین آمار اعلام شده از سوی شبکه بانکی هم خبر از   اختصاص  104 درصد منابع  بانکها به عنوان تسهیلات  می دهد . به بیان دیگر بانک ها علاوه بر تخصیص 100 درصد منابع خود به تسهیلات‏، به میزان 4 درصد نیز از منابع در اختیار بانک مرکزی قرض و صرف اعطای تسهیلات کرده اند. این جریان  پیامدی جز کمبود نقدینگی و منابع در شعبه های بزرگ و کوچک بانکها نداشته .مشاهدات میدانی حاکی از آن است که دریافت هرگونه وام و تسهیلات بانکی   در ماههای اخیر حتی درمبالغ اندک هم  کار دشواری شده است.

لیزینگ پارسیان  به تنهایی در میان انواع  تسهیلات تعمیر ساختمان،تامین سرمایه،احداث ساختمان،جعاله و سایر تسهیلات بانکی مشتریان را همراهی می کند.

شماره مکرر به باجه پرازدحام جملاتی است که تکرار آن   متقاضیان تسهیلات و خدمات بانکی را نزد کارمندان شعبه می خواند. مردی میان سال با لحنی آرام پشت باجه تسهیلات  بانکی نشسته .می گوید:«در شرایط کنونی فقط وام خرید خودرو از طریق لیزینگ پارسیان امکان پذیر است. شعبه توانایی پرداخت وام دیگری ندارد»

با کمی پرس و جو و سوال و جواب، اضافه می کند:«تا پایان سال دریافت وام ممکن نیست. بعد از تکمیل فرم ها و داشتن تمامی شرایط مانند ضامن معتبر،شرایط سنی و حقوقی و...  درصف متقاضیان قرار می گیرید.»

با تاکید خاصی ادامه می دهد:«چیزی از منابع مالی باقی نمانده.تمامی منابع در سال جاری به  تسهیلات اختصاص یافته. می گویند بانک پارسیان در سال جاری 96درصد منابع خود را وام داده است.»

بر اساس آمار اعلام شده از سوی شبکه بانکی درپایان 3 ماهه منتهی به 31/3/1391 سپرده های بانک پارسیان 263949 میلیارد ریال، تسهیلات پرداختی بانک طی سه ماه اول 91 حدود 224881 میلیارد ریال و حقوق صاحبان سهام 21933 میلیارد ریال بوده است. 12درصد ذخایر قانونی پارسیان 31674 میلیارد ریال بوده و می توانسته 232275 میلیارد ریال وام دهد که با پرداخت تسهیلات 224881 میلیارد ریالی، حدود 96 درصد منابع پس از کسر ذخایر قانونی بانک مرکزی وام پرداخت کرده  است.

بانک صادرات با تخصیص 83 درصد از منابع خود به وام و تسهیلات بانکی  تا پایان سال 91 توانایی یاری متقاضیان تسهیلات بانکی را ندارد.

حوالی خیابان ولیعصر  در یکی از شعب بانک صادرات پشت باجه شماره 5   این شعبه، مردی با موهای جو گندمی و کمی عصبانی به عنوان  مسئول تسهیلات بانکی  نشسته است. در اولین جمله می گوید:« وام نمی­دهیم برو با معاون شعبه صحبت کن .»

پشت میز شلوغ و سرتا پا کاغذ معاون شعبه پرونده های بزرگ و کوچک متقاضیان وام و تسهیلات بانکی انبار شده است. با لبخندی می گوید:«وام جعاله،مشارکتی،خرید جهیزیه،مهر امام رضا و... نداریم.»

دستش را برای دریافت برگه تقاضا جلو می آورد و می گوید:«اوضاع نا به سامان تر از این حرفهاست. فشار اقتصادی کمر همه را خم کرده.تقاضای وام در یک سال اخیر تقریبا سه برابر شده است اما بانک توانایی پرداخت ندارد.طبق آمار بانک صادرات 83 درصد منابع خود را به وام های خرد و کلان تخصیص داده است.»

در 3 ماه اول 91  تسهیلات اعطایی بانک صادرات 322428 میلیارد ریال بوده  که در مقابل مجموع سپرده های بانک صادرات 440913 میلیارد ریال شامل 166339 میلیارد ریال سپرده های دیداری، قرض الحسنه و 274574 میلیارد ریال سپرده های مدت داربوده است .

بانک اقتصاد نوین در نیمه دوم سال 91 وام های اقساطی را حذف و وام های  با بازپرداخت یکجا را جایگزین این تسهیلات کرده است.

در امتداد همان خیابان و در صف بانکهای دولتی و خصوصی، شعبه تازه تاسیس  بانک اقتصاد نوین، خالی از مراجعین بانکی در آرامش کاملی به سر می­برد در بدو ورود نیازی به انتظار طولانی برای مراجعه به باجه مربوطه نیست. خانمی به نسبت جوان و بسیار خوش برخورد مسئول واحد تسهیلات بانکی است. با طمعنینه خاصی می گوید«در حال حاضر وام زیر 15 میلون نداریم. »

با جستجویی در سیستم کامپیوتری خود می گوید« وام های 15 میلیون تومانی هم با شرایط خاص و نرخ بهره 27 درصدی به مشتریان اعطاء می شود. »

بر اساس آمار منتشر شده از سوی شبکه بانکی، بانک اقتصاد نوین در سال 1390 بیش از 150960  میلیاردریال سپرده دریافت کرد. 12 درصد ذخایر قانونی بانک اقتصاد نوین 18115 میلیارد ریال بود و می توانست 132845 میلیارد ریال وام پرداخت نماید در حالی که با پرداخت 122390 میلیاردریال تسهیلات، حدود 92 درصد منابع خود پس از کسرذخایر قانونی را وام پرداخت کرده است.

طرح مشاغل خانگی، بنگاههای زود بازده و صندوق مهر امام رضا تسهیلاتی هستند که 94درصد منابع بانک ملت را بلعیده است. نگرانی از انحراف تسهیلات بنگاه های زودبازده زمانی به دغدغه ای مهم برای ناظران صحنه اقتصادی کشور بدل شد که نقش تسهیلات پرداختی به طرح های زودبازده در معوقات بانکی هر روز پر رنگ تر از روز گذشته می شد.

در یکی از خیابانهای فرعی حوالی میدان ولیعصر شعبه ای نسبتا کوچک با اندک کارمندان خود سعی در القای حس تغییردر خدمات بانکی به مشتریان خود دارد. شعبه ای سرتاسر مشتری که صف انتظار را به یک ساعت  رسانده. خبری  از مسئول تسهیلات بانکی نیست.متقاضیان وام و تسهیلات بانکی به معاون شعبه و گاهی مدیر شعبه معرفی می شوند.

معاون شعبه که آخرین سال کاری خود را می­گذراند با گلایه از طرح مشاغل خانگی و بنگاههای زود بازده می گوید«تصمیم مدیر شعبه حذف این نوع تسهیلات از سیستم خدماتی در 6 ماه پایانی سال است.»

صورتش را به سمت پرونده هایی که در کمد کناری خود انباشته شده برگردانده و می گوید:« اینها پرونده های معوقات بانکی شعبه است.80 درصد آنها شامل دریافت کنندگان مهر امام رضا و مشاغل خانگی هستند. جعاله و بنگاههای زود بازده جای خود.»

فرم تقاضای وام را در بایگانی گذاشته و ادامه می دهد«منتظر تماس نباشید. خبری از تامین منابع شعبه نیست. حدود 6 ماه باید در صف انتظار دریافت وام بمانید. البته این موضوع  به میزان رفعت مدیر شعبه و ناحیه بستگی دارد.»    
بانک ملت در3 ماه اول  سال 91  حدود 27471 میلیارد ریال سود انباشته داشته و با تسهیلات اعطایی 497656 میلیارد ریال و 598831 میلیارد ریال سپرده جذب کرده است. 12درصد ذخایر قانونی 71859 میلیارد ریال بوده که می توانسته 526971 میلیارد ریال وام دهد که با پرداخت 497656میلیارد ریال، حدود 94 درصد منابع خود را تسهیلات پرداخت کرده است.

درشعبه یکی از قدیمی ترین بانک های کشور  که به بانک ملی ایران مشهور است مردی میان سال در حال ورق زدن پرونده های تسهیلات بانکی است. با نگاه به هر صفحه از این پرونده ها سری به نشانه اعتراض تکان می دهدو می گوید«در حال حاضر خبری از پرداخت تسهیلات ازدواج و یا جعاله نیست لطفا پس از پر کردن فرم تقاضا محل را ترک کنید.»

با لحنی خشن و عصبانی می پرسد«تمام شرایط دریافت وام را دارید؟ قرار است شما هم مانند سایر مراجعین پرونده معوقات بانکی را قطور تر کنید؟»

در حالیکه فرم تقاضای وام را در لیست انتظار قرار می دهد می گوید«3 ماه است که مجوز پرداخت تسهیلات  لغو شده و مدیر ناحیه اعطای هر گونه تسهیلات بانکی را ممنوع اعلام کرده است. بالای 80 درصد وام های پرداخت شده به تسهیلات ازدواج بدون بازپرداخت مانده است.»

با نشان داده تحویل دار بخش قرض الحسنه می گوید« منابع مالی که ته کشیده خبری هم از قرض الحسنه نیست. چگونه انتظار دریافت وام دارید؟»

منبع: هفته نامه آسمان