ضرورت پیوستن هند به نظم چینی در حال ظهور در آسیا

اقتصاد ایرانی: یک نظم آسیایی درحال شکل گیری است و لازم است که کشورهای آسیای جنوب از جمله هند، بخشی از آن باشند.

بعد از شکل گیری گروه ۲۰ و سازمان همکاری اقتصادی آسیا پاسفیک، یک نظم جدید آشکار و با سبقه­ اقتصادی درحال شکل گیری است. اگرچه این نظم با عباراتی دیگر چون جاده ابریشم جدید و یا سیستم پان اورآسیایی خوانده می شود اما همه این اصطلاحات دال بر یک موضوع است و آن اینکه شبکه ای از روابط متقابل اقتصادی در حال شکل گیری است که مرکز آن در سراسر مناطق جنوبی و شرقی دریای چین است و کشورهایی چون چین ،ژاپن، کره جنوبی و تایوان را به یکدیگر متصل می کند.

این شبکه رفاه اقتصادی ایجاد شده، به وسیله­ پکن درحال گسترش به تمام اورآسیاست که به عنوان نوآوری، نام آن را جاده ابریشم جدید گذاشته اند. بر این اساس به نظر می رسد که این نظم آسیایی همان نظم چینی است که همه راه ها را به شانگ­های منتهی کرده است. البته علت این مسئله را باید در موقعیت سیاسی و اقتصادی چین جستجو کرد که با ایجاد یک مرکز بقیه کشورهای آسیایی را به یکدیگر متصل کرده و آنها را هدایت می کند.

علیرغم اینکه چین بیش از ۴۰ میلیارد دلار برای جاده هایی زمینی آسیای مرکزی و جاده زمینی روسیه به اروپا و نیز مسیر دریایی از جنوب شرق آسیا به خاورمیانه و آفریقا سرمایه گذاری کرده است اما خطر عدم پیوستن به این نظم نوین اقتصادی برای یکی از مناطق مهم و حیاتی در آسیا وجود دارد که آن منطقه، جنوب آسیا است. اهمیت این منطقه تا آنجاست که شاید نیاز باشد به عنوان مرکز این شبکه اقتصادی محسوب شود. بنابراین بهتر است که این منطقه همانند همسایگان خود در آسیای جنوب شرق و شرق آسیا با دیگر کشورهای این شبکه ادغام شود.

نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که همگرایی اقتصادی منطقه با کشورهای خارج از منطقه خیلی کم است. با این وجود هند و پاکستان بزرگترین شرکای تجاری چین هستند (با توجه به اینکه هند و پاکستان تجارت زیادی با یکدیگر دارند) البته بیشتر حجم این تجارت یک طرفه است و شامل سرمایه گذاری چین در امور زیربنایی این کشور نمی شود. همگرایی جنوب آسیا با نظم اقتصادی آسیا به سود همه­ کشورهای این منطقه است و به کشورهای فقیر از جمله نپال و افغانستان کمک زیادی می­کند.

کشورهای جنوب آسیا برای ممانعت از بازگشت به عقب و برای جلوگیری از کنار رفتن، به طور جدی به دنبال ادغام اقتصادی با تمام آسیا هستند. به همین منظور این کشورها باید تاکید بیشتری بر ارتباطات و تجارت با شرق آسیا داشته باشند در غیر این صورت جاده جدید ابریشم  فراتر از این منطقه نخواهد نرفت. در این راستا کشورهای جنوب آسیا هفته بعد در کاتماندو پایتخت نپال برای نشست های سالانه اتحادیه همکاری های منطقه ای جنوب آسیا (saarc) همدیگر را ملاقات خواهند کرد. آنها  باید به طور جدی­تر در مورد ادغام اقتصادی بیشتر و روابط تجاری نزدیک تر در سراسر آسیا با یکدیگر مباحثه کنند. آینده­ کشورهای جنوب آسیا به شدت به هند، به عنوان بزرگترین و پیشرفته ترین ملت رو به جلو به لحاظ اقتصادی، وابسته است. هند به طور فزاینده سودبری از سرمایه گذاری های خارجی، ادغام و معاملات اقتصادی در منطقه را شروع کرده و تحت رهبری نارندرا (نخست وزیر) در راستای نگاه به شرق، روابط اقتصادی و استراتژیک خود با جنوب شرق آسیا، ژاپن و حتی چین را بهبود بخشیده است. هند به عنوان دومین قدرت بزرگ آسیا در مورد ادغام با این منطقه با موضوعاتی مواجه است که کشورهای کوچک با آن مواجه نیستند. به لحاظ تئوریک، هند به عنوان یک قدرت بزرگ می­تواند امیدوار باشد که در آینده با چین رقابت کند و احتمالا نظم خود را ایجاد کند ولی در حال حاضر با فقدان قدرت مواجه است.

تفاوت میان تصور هند از خود و واقعیت امروز آسیا یک سردرگمی، نگرانی و رخوت برای مقامات دولتی هند ایجاد کرده است. علت این مسئله وجود تعارضی سخت حول این محور است که هند با اتکا بر خود نظم مورد نظرش را ایجاد کند و به یک ابرقدرت تبدل شود یا اینکه بخشی از سیستم اقتصادی تحت قلمرو چین باشد.

البته نکته ای که باید به آن اشاره کرد این است که برای هند انتخابات متعددی وجود داشته است. رهبران اولیه هند در منطقه آسیا نظمی با مدیریت هند و چین پیش بینی و ترسیم کرده بودند. با این حال هند آرمان و اهداف خود را از دست داد و معماری سیاسی-اقتصادی منطقه توسط چین و آمریکا شکل گرفت. هر چند کشورهای شرق آسیا، جنوب شرق و آسیای مرکزی به شدت تحت پوشش این سیستم قرار گرفته اند اما جزئی از آن نیستند. با این حال طرح­ و ابتکارات هند برای نظم سازی در این منطقه بیشتر به عنوان یک مکمل برای نظم چینی محسوب می شود تا اینکه جایگزین آن باشد. علاوه بر این، هر چند هند توسط کشورهایی مثل ویتنام و ژاپن در مورد توزان اقتصادی و سیاسی در مقابل چین مورد بازخواست قرار گرفته است، اما این واقعیت که نظم آسیایی شکل گرفته، تغییر نمی کند. با توجه به اینکه برای نظم سازی هند در منطقه آسیا دیر شده است، هیچ راهی جز ادغام و ورود به نظم برای این کشور وجود ندارد.

 این پدیده برای متفکران و رهبران هند و همچنین رسانه های این کشور حقیقتی تلخ است. هندی ها علاقه­مند هستند که روزی کشور آنها به یک ابر قدرت  تبدیل شود. در زمان حاضر شاید این یک باور کاملاً درست نباشد، اما کاملاً هم غلط نیست. در واقع پیوستن و ادغام هند به نظم آسیا یک نوع سرسپردگی و ادای دِین استراتژیک نیست. بر این اساس، این ادغام با بقیه­ کشورهای آسیا می تواند به نفع هند هم باشد. چون از این طریق راحت­تر می تواند جهت گیری ها را تحت تأثیر قرار دهد و آسیای جدید را به جای شکل دادن از خارج، از درون شکل دهد. مزیتی که ساختار و معماری موجود برای او دارد این است که بدون هزینه کردن و صرف منابع دیگر جایگزین های خود را خلق می کند.

البته به این معنا نیست که هند اهداف استراتژیک خود را کنار گذارد. هند می تواند یک قدرت بزرگ با سلاح­های هسته ای و ارتشی پهناور باقی بماند و سیاست خارجی مستقل، حتی به عنوان بخشی از نظم پان آسیایی را، داشته باشد. به عنوان مثال قبل از جنگ جهانی اول، بسیاری از اعضای نظم اروپایی رقبای سخت یکدیگر بودند. با این وجود؛ این کشورها روابط تجاری و سرمایه گذاری زیادی با یکدیگر داشتند و در جهت حفظ روابط دیپلماتیک مبتنی بر احترام تلاش می کردند. در همین آسیای امروز، روسیه با حفظ استقلال استراتژیک خود، با چین روابط تجاری عمیقی دارد. از طرف دیگر استرالیا با تأکید و حفظ تفاوت های فرهنگی­اش، روابط عمیق تجاری خود را با آسیا ادامه می دهد. یا به عنوان مثالی دیگر؛  ژاپن مانند هند بر سر مسائل قلمرویی و مرزی در تقابل با چین است و در اتحاد نظامی آمریکا قرار دارد اما با این وجود روابط گسترده تجاری را با چین حفظ کرده است و هر دو به لحاظ اقتصادی رشد کرده اند.

بنابراین زمان آن فرا رسیده است که هند و بقیه­ کشورهای آسیای جنوبی، نظم نوین آسیا را مورد شناسایی قرار بدهند و در مورد جایگاه خود در این نظم تفکر و تعمق کنند. بر این اساس چنانچه چنین فرآیند و انتخابی توسط اینها پذیرفته شود، بایستی تغییراتی در استراتژی های کوتاه مدت و بلند مدت خود اعمال کنند. در واقع راه حل برای اینکه این کشورها به عقب رانده نشوند، همگرایی و ورود بدون تأخیر به نظم نوین آسیا است. چون نظم نوین در حال ظهور است و آسیای جنوبی بخشی از این نظم است.  

منبع: دیپلمات