پیشنهاد جایگزین برای یارانه صنعت

اقتصاد ایرانی: سهم تولید از هدفمندی یارانه ها در لایحه بودجه سال ۹۴ کل کشور ۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان تعیین شد. جزئیات لایحه بودجه سال آینده در حالی منتشر شده که کل منابع و مصارف هدفمندی یارانه در تبصره ۲۱ لایحه بودجه سال ۹۴ مانند سال گذشته ۴۸ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. یکی از مصارف اعتبار پیش بینی این است که تا مبلغ ۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان در اجرای ماده ۸ قانون هدفمند کردن یارانه ها برای کمک به بخش تولید، بهبود حمل و نقل عمومی و بهینه سازی مصرف انرژی در واحدهای تولیدی، خدماتی و مسکونی و جلوگیری از آلودگی محیط زیست هزینه شود.
به گزارش دنیای اقتصاد، بر اساس ماده ۸ قانون هدفمندی یارانه ها، دولت مکلف است ۳۰ درصد خالص وجوه حاصل از اجرای این قانون را برای پرداخت کمک های بلاعوض، یا یارانه سود تسهیلات یا وجوه اداره شده برای اجرای موارد زیر هزینه کند: ۱- بهینه سازی مصرف انرژی در واحدهای تولیدی، خدماتی و مسکونی و تشویق به صرفه جویی و رعایت الگوی مصرف که از سوی دستگاه های اجرایی ذی ربط معرفی می شود، ۲- اصلاح ساختار فناوری واحدهای تولیدی در جهت افزایش بهره وری انرژی، آب و توسعه تولید برق از منابع تجدیدپذیر، ۳- جبران بخشی از زیان شرکت های ارائه دهنده خدمات آب و فاضلاب، برق، گاز طبیعی و فرآورده های نفتی و شهرداری ها و دهیاری ها ناشی از اجرای این قانون، ۴- گسترش و بهبود حمل ونقل عمومی در چارچوب قانون توسعه حمل ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت، ۵- حمایت از تولیدکنندگان بخش کشاورزی و صنعتی، ۶- حمایت از تولید نان صنعتی، ۷- حمایت از توسعه صادرات غیرنفتی و ۸ – توسعه خدمات الکترونیکی تعاملی با هدف حذف یا کاهش رفت و آمدهای غیرضرور. 

 سیر نزولی سهم تولید از یارانه ها
کانال حمایت دولت از بخش تولید در راستای اجرای قانون هدفمندی یارانه ها در حالی است که بر اساس قانون بودجه امسال ۱۰ هزار میلیارد تومان اعتبار از محل افزایش قیمت حامل های انرژی برای بخش تولید (صنعت، خدمات، کشاورزی و حمل ونقل) در نظر گرفته شد که پیش بینی ها حاکی از این بود که سهم صنعت از این میزان ۴ تا ۵ هزار میلیارد تومان باشد. 
با این وجود، بر اساس جدیدترین اطلاعاتی که معاونت توسعه مدیریت و منابع وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده با گذشت ۸ ماه و نیم از سال جاری، از ۵ هزار میلیارد تومان یارانه صنعت، در نهایت با پرداخت هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان موافقت شده که قرار است بعد از تامین این اعتبار، پرداخت آن نیز به صورت چندمرحله ای و در قالب یارانه سود تسهیلات صورت گیرد، البته پیش بینی ها حاکی از این است که اگر درآمدها محقق نشود، این اعتبار نیز به طور کامل تخصیص نیابد. 
سهم هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی اعلام شده برای یارانه بخش صنعت در حالی است که پیش از این مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت از اعتبار ۳ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومانی خبر داده بودند که قرار بود از سوی دولت برای صنایع به منظور جبران آثار اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها اختصاص یابد؛ سهمی که گفته می شد در جهت حمایت از صنایع انرژی بر خواهد بود. با این حال، با وجود اعلام اعتبارهای مختلف در قالب سهم تولید از یارانه ها هنوز زمان و روند تخصیص این منابع مشخص نیست. 

 تقسیم بندی صنایع در مصرف انرژی
در این میان، با اعلام رقم جدید یارانه بخش تولید در لایحه بودجه سال ۹۴، برخی از فعالان صنعتی با واکاوی سهم تولید از محل اجرای قانون هدفمندی یارانه ها، به تقسیم بندی صنایع در مصرف انرژی اشاره کرده و اعلام می کنند: در حال حاضر برخی از صنایع از حامل های انرژی به عنوان سوخت استفاده می کنند، در حالی که برخی دیگر از واحدهای صنعتی از آن به عنوان مواد اولیه و خوراک تولید استفاده می کنند.
 در این میان، بهتر است که یارانه پرداختی به واحدهای تولیدی به صورت نقدی نباشد و دولت در جهت پرداخت یارانه برای تکمیل زیرساخت های صنعت و تولید کشور حرکت کند.
 اطلاعات پایه منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران (در سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۰) در مورد واحدهای صنعتی بالای ۱۰ نفر کارکن و بیشتر نیز نشان می دهد که بیشترین مصرف انرژی مربوط به رشته فعالیت های تولید «سیمان، آهک و گچ»، «تولید مواد پلاستیکی ساخت لاستیک مصنوعی» و «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» است؛ به طوری که در این مدت ۱۸ درصد از انرژی مصرف شده به «سیمان، آهک و گچ» اختصاص داشته و سهم تولید «مواد پلاستیکی ساخت لاستیک مصنوعی» نیز ۸/۱۵ درصد بوده و «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» نیز سهمی ۵/۱۵ درصدی در مصرف انرژی به خود اختصاص داده اند.
براساس آمار اعلام شده بالاترین هزینه انرژی پرداخت شده در سال ۱۳۹۰ مربوط به رشته فعالیت های «تولید محصولات اولیه آهن و فولاد» با سهم ۱۸ درصد، «تولید سیمان، آهک و گچ» ۱۷ درصد و «تولید فرآورده های نفتی تصفیه شده» ۹ درصد است.
بالاترین سهم انرژی ستانده در سال ۱۳۹۰ نیز مربوط به رشته فعالیت «تولید آجر»، «تولید سیمان، آهک و گچ» و «تولید محصولات اساسی آلومینیومی» است. «تولید آجر» در این مدت ۲۹ درصد از سهم انرژی ستانده را (ارزش ستانده ( Output Value) مجموع ارزش کالاها و خدمات تولید شده در یک کارگاه به منظور عرضه به خارج از کارگاه و ارزش کالاها و خدمات تولید شده به منظور مصرف در همان کارگاه است.) به خود اختصاص داده است.
 از سوی دیگر، «تولید سیمان، آهک و گچ» در این بخش سهمی ۲۰ درصدی را به خود اختصاص دادند و سهم «تولید محصولات اساسی آلومینیومی» نیز برابر با ۱۶ درصد است. در سال ۱۳۸۹ و قبل از اجرای قانون هدفمندی یارانه ها، این سهم ها در سه رشته فعالیت ذکر شده به ترتیب برابر با ۵/۱۵، ۴/۱۰، و ۲/۱۰ درصد بود.
حال با توجه به سهم ۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی تولید از محل اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها در سال ۹۴، فعالان صنعتی معتقدند در طول یک زمانبندی مشخص و نیز تامین منابع مورد نیاز برای بازسازی و نوسازی واحدهای صنعتی، می توان به اثرات چشمگیری در کاهش شدت انرژی بخش صنعت دست پیدا کرد. گروه دیگری از فعالان صنعتی نیز معتقدند دولت به جای آنکه روی تخصیص یارانه به بخش صنعت کشور متمرکز شود، باید رقم پرداخت بیمه های اجتماعی و مالیات را برای کارآفرینان و تولیدکنندگان کاهش دهد.