بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : شنبه 6 دى 1393      11:0

طرح شفافیت در بازار ارز

اقتصاد ایرانی: سازوکار اطلاع رسانی درباره قیمت گذاری در بازار ارز کشور چندی است به یکی از چالش های اصلی سیاست گذاری های ارزی تبدیل شده است. در حالی که نظام تعیین و اعلام قیمت در کشورهای توسعه یافته از شفافیت برخوردار است، متغیرهای چنین نظامی در ایران از اصالت و هویت مشخص بهره مند نیستند. این گزارش در تحلیلی به این راهکار رسیده که سیاست گذار باید با به رسمیت شناختن بازار آزاد، پیامدهای رفتارهای سفته بازانه و صوری را به حداقل برساند. شکل گرفتن بازار متشکل ارزی می تواند بزرگ ترین یاریگر ایجاد شفافیت باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد، بررسی ها حاکی از آن است که پس از پایان مذاکرات هسته ای نقش بازیگران غیررسمی در بازار ارز پررنگ تر از قبل شد و در برخی از برهه های زمانی، تحت تاثیر فعالیت این گروه قیمت دلار با نوسانات زیادی مواجه شد. «اعلام برخی نرخ های آتی و بالاتر از قیمت جاری بازار»، در کنار «انجام معاملات معدود در ساعات پایانی روز و پس از تعطیلی مراکز رسمی فروش» از جمله راه هایی بود که این بازیگران برای جهت دهی به بازار ارز انجام می دادند. این روند در حالی است که نبود یک نهاد متشکل و با هویت، برای کنترل بازار ارز، میدان را برای نمایش بازیگران غیر رسمی بازگذاشته است. تشکیل یک مرکز جامع برای خرید و فروش ارز و اعلام نرخ توسط یک پایگاه اطلاع رسانی رسمی دو راهکار اساسی برای سامان بخشی به بازار ارز و کاهش دامنه تاثیرگذاری فعالان غیر رسمی بازار است. در واقع وجود نهاد متشکل رسمی که در آن نرخ ارز به صورت شفاف از طرف عرضه کنندگان و متقاضیان ارز تعیین شود، دامنه تاثیرگذاری و تعیین نرخ از سوی نوسان گیران ارزی را کاهش خواهد داد.

 
لزوم توجه دوباره به بازار آزاد 
یکی از اهداف مهم دولت یازدهم در آغاز فعالیتش بازگرداندن آرامش به بازار ارز و کاهش دامنه نوسانات قیمتی دلار بود. پس از گذشت حدودا 3 ماه از شروع کار این دولت، این هدف تا حدودی محقق شد و از پاییز سال گذشته، قیمت دلار در دامنه های قیمتی مشخص قرار گرفت و فضای بازار دلار آرام شد، این روند در ماه های گذشته نیز تداوم داشت به نحوی که حدود ۴ ماه پیش رئیس دفتر رئیس جمهور، از به رسمیت شناختن معاملات با نرخ ارز آزاد خبر داد. موضعی که نشان دهنده تغییر سیاست و نگاه دولت به بازار آزاد ارزی بود که زمانی از آن به عنوان «بازار سیاه» یاد می شد. محمد نهاوندیان در مرداد سال جاری عنوان کرد: «خرید و فروش با نرخ آزاد ارز غیر قانونی نیست و معاملات با نرخ ارز آزاد معتبر است.» این سخنان در حالی منتشر شد که وی در بخش دیگری از صحبت های خود تاکید کرد که «سیاست معتبر بودن نرخ آزاد ارز یک سیاست موقت است و سیاست اصلی دولت حرکت آرام و تدریجی به سمت تک نرخی شدن نرخ ارز است». تقریبا در همین زمان بود که رئیس کل بانک مرکزی اجرای سیاست یکسان سازی را منوط به فراهم شدن پیش نیازهای لازم دانست و برخی از مسوولان این نهاد عنوان کردند که مهم ترین پیش نیاز لازم مربوط به «نتایج مذاکرات هسته ای و گشایش های احتمالی پس از آن» است. به بیان دیگر، روز های آرام و کم نوسان خوش بینی به آینده سیاست های ارزی را افزایش داده بود، روندی که در روز های بعد تغییر کرد. پس از تمدید مذاکرات در تاریخ سوم آذرماه و افزایش قیمت دلار، فاصله بین نرخ رسمی و غیر رسمی افزایش قابل توجهی داشته که این امر اجرای سیاست یکسان سازی را با چالش مواجه خواهد کرد. پس از پایان مذاکرات بهای دلار طی یک ماه بیش از ۹ درصد رشد کرد و از ۳۲۵۰ تومان به ۳۵۵۰ تومان رسید. با این رشد فاصله نرخ رسمی و غیررسمی نیز تا بیش از ۸۰۰ تومان بالا رفت. این فاصله در حالی شکل گرفت که تا پیش از تمدید مذاکرات فاصله دو نرخ نزدیک به ۵۰۰ تومان بود. در کنار عواملی مانند کاهش قیمت نفت، ریزش شاخص بازار سهام و عدم تحقق خوش بینی برخی فعالان اقتصادی نسبت به نتایج مذاکرات هسته ای، یکی دیگر از عوامل اصلی افزایش قیمت دلار و بالارفتن دامنه نوسانات، تحرکات بازیگران غیررسمی و نوسان گیری آنها از برخی اخبار روانی بوده است. تحرکات فعالان رسمی در حالی است که فعالیت نهاد سیاست گذار در زمین بازی بسیار کمرنگ بوده است. بنابراین به نظر می رسد شرط لازم برای تحقق سیاست های ارزی آتی، این موضوع است که نهادهای ذی صلاح، با ایجاد یک تشکل با هویت رسمی و مشخص، عنان بازار ارز را در کف گیرند و حضور فعالان غیر رسمی را محدود سازند.

  حرکت به سوی بازار متشکل ارزی
در حال حاضر نحوه اطلاع رسانی در خصوص قیمت گذاری در بازار آزاد پس از برهم خوردن نظام یکسان ارزی به یکی از چالش های اصلی سیاست های ارزی تبدیل شده است.در حال حاضر قیمت گذاری در بازار ارز ایران بر اساس دو متغیر نرخ حواله درهم، قیمت فروش ارز در یک مرکز تجاری حوالی خیابان منوچهری و نرخ های آتی رد و بدل شده میان بازیگران بازار است. هر سه متغیر از اصالت و هویت مشخصی برخوردار نیستند و درجه تاثیر پذیری آن از نوسان گیران بالا است. «دنیای اقتصاد» با توجه به اینکه رفتارهای معاملاتی در بازار آزاد بیش از آنکه تحت عوامل واقعی باشد وابسته به رفتارهای سفته بازانه و صوری است به سیاست گذاران پیشنهاد می دهد مادامی که نظام یکسان ارزی احیا نشده است با به رسمیت شناختن بازار آزاد تلاش کنند به ساماندهی و شفاف سازی نظام قیمتی در این بازار بپردازند. از جمله مکانیزم هایی که می تواند به این شفافیت کمک کند حرکت به سوی بازار متشکل ارزی است. در این بازار بازیگران رسمی مانند صرافان شناسنامه دار و معتبر دست بالا را داشته باشند و زمینه ملاقات عرضه و تقاضا از این مسیر فراهم شود. قیمت ارز نیز می تواند بسته به میزان عرضه و تقاضای واقعی کشف شود. نرخ کشف شده از سوی سیاست گذار به رسمیت شناخته شود و اجازه داده شود نظام بانکی نیز با این نرخ به انجام معامله بپردازد. مشاهدات میدانی «دنیای اقتصاد» نشان می دهد که پس از پایان مذاکرات برخی از نوسان گیران و بازیگران غیررسمی در ساعات پایانی بازار که اکثر مراکز رسمی فروش تعطیل هستند، با انجام معاملات محدود و جوسازی قیمتی زمینه افزایش نرخ در روز بعد را فراهم کردند. نرخ معامله این بازیگران نیز روی اکثر سایت های اعلام نرخ ثبت و به عنوان جهت دهنده قیمت بازار عمل می کند. جالب این است که بعضی از این معاملات تا پاسی از شب ادامه دارد و جالب تر اینکه قیمت این معامله از طریق سایت ها یا برخی نرم افزارهای اعلام نرخ اطلاع رسانی می شود. افرادی که این معاملات را انجام می دهند، متقاضی واقعی ارز نیستند و تنها سعی دارند از تغییرات به وجود آمده در نرخ ارز کسب سود کنند.

 
مکانیزم های ساختاربخشی به بازار ارز 
یکی از فعالیت هایی که نرخ دلار را تحت تاثیر قرار می دهد، انجام معاملات آتی بین بازیگران غیررسمی بازار است. این گروه با اعلام برخی نرخ های آینده و بالاتر از نرخ روز زمینه روانی افزایش قیمت را فراهم می کنند. بازیگران غیررسمی اعتقاد دارند این نوع معاملات در همه جای دنیا صورت می پذیرد. با این حال بررسی ها نشان دهنده این است که بعضا معاملات آتی این گروه با هدف سیگنال دادن و تحت تاثیر قرار دادن معاملات نقدی و جاری بازار است. در روزهای اخیر مشاهده شده که قیمت های مدت دار و آتی ارائه شده این گروه فاصله معناداری با قیمت های جاری دارد و به نظر می رسد این رفتار در راستای علامت دهی به قیمت ها صورت می پذیرد. مشکل مهم تر این است که برخی از این معاملات به صورت صوری انجام می گیرد و در واقع بدون انجام معامله واقعی نرخ دلار تحت تاثیر هدف گیری موردنظر نوسان گیران تغییر می کند.
این گزارش در این خصوص پیشنهاد می دهد به منظور شفاف سازی معاملات و کاهش تاثیر بازیگران غیررسمی، مرکزی جامع تشکیل شود که در آن تبادلات ارزی و نظام قیمت گذاری بر اساس عرضه و تقاضای واقعی بازار تعیین شود. تشکیل این مرکز فرصتی ایجاد خواهد کرد که به جای معامله گران خرد، بازیگران و متقاضیان واقعی ارز وارد بازار شوند و به جای اینکه قیمت از طریق بازیگران خرد نامشخص و معاملات نامعین دچار تغییر شود، از طریق مکانیزم عرضه و تقاضای واقعی نرخ ارز تعیین شود. در حقیقت تشکیل این مرکز از یکسو می تواند به تصحیح روند موجود و شفاف سازی ساز و کار تعیین نرخ منجر شود و از سوی دیگر نقش معاملات محدود و بازیگران خرد بازار را به حداقل برساند.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir