بیم و امید نفتی

اقتصاد ایرانی: نفت دیروز هم رشد اندک قیمت را تجربه کرد تا به روند رو به رشد خود طی چند روز اخیر ادامه داده و به فرار از محدوده ۴۰ دلار، به دنبال رسیدن به ۶۰ دلار در بازار باشد. اما آیا این وضعیت پایدار خواهد بود و تولیدکنندگان نفت خواهند توانست قیمت دوباره جان گرفته را احیا کنند یا باردیگر افزایش عرضه معادلات بازار طلای سیاه را پیچیده تر از هر زمان دیگری خواهد کرد. دیروز که قیمت هر بشکه نفت خام سبک شیرین آمریکا با ۶۹ سنت افزایش به ۵۱ دلار و ۱۷ سنت رسید کارشناسان و تحلیلگران بازار آن را شکننده دانستند چراکه به باور آنها بار دیگر عرضه بیش از اندازه نفت را به زیر ۵۰ دلار هدایت خواهد کرد. به گزارش آرمان، بازار نفت پیچیده تر از هر زمان دیگر، تولیدکنندگان را با بیم و امید همراه کرده است بطور مثال وقتی قیمت ها روند نزولی گرفته بود تحلیلگران از توطئه نفتی عربستان و کشورهای غربی رونمایی کردند درحالی که عربستان نیز با کاهش قیمت نفت متضرر می شود حتی بیشتر از ایران و اگر عربستان به دنبال فشار بر ایران می بود، عرضه مجانی روزانه یک میلیون بشکه نفت به مشتری های ایران برای عربستان به مراتب کم هزینه تر بود. یا وقتی قیمت نفت دوباره روند رو به رشد خود را از سر گرفت خیلی ها بازار را در راستای تثبیت قیمت در محدوده ۶۰ دلار تحلیل کردند تا با اعلام گزارش هفتگی مربوط به ذخایر نفت خام آمریکا که به اندازه بی سابقه ای افزایش یافته بود، بهای نفت خام سبک شیرین آمریکا ۵  لار یعنی تقریبا ۹ درصد کاهش یافته و این نظریه هم متزلزل نشان دهد.

بهای نفت روز چهارشنبه نزولی شد چرا که بر اساس گزارش وزارت انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور به ۴۱۳ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه رسیده است که از سال ۱۹۸۲ تاکنون که اولین گزارش های هفتگی انتشار یافت و همچنین از سال ۱۹۳۰ که این گزارش به صورت ماهانه انتشار می یافت، بی سابقه است.

در این شرایط، سرمایه گذاران که نشانه های جدید کندی تولید نفت در آمریکا را رصد می کنند منتظر انتشار گزارش جدید شرکت نفتی بکر هوگس درباره تعداد سکو های نفتی این شرکت هستند. گزارش هفته گذشته در این خصوص از کاهش ۹۴ سکوی نفتی این شرکت حکایت داشت که بی سابقه بود. طبق این گزارش تعداد سکوهای نفتی شرکت بکر هوگس از ۲ هزار و ۳۹۳ سکو به یک هزار و ۲۲۳ سکو کاهش یافته است. نیکلاس تئو،تحلیلگر شرکت سی.ام.سی مارکتز در سنگاپور پیش بینی کرد روند مزبور این هفته هم ادامه یابد. بیشتر تحلیلگران معتقدند تا وقتی که شکاف بین عرضه و تقاضا زیاد است، این روند کاهشی ادامه خواهد داشت.

  کاهش سرمایه گذاری و بازگشت قیمت ها

این چشم انتظاری برای گزارش جدید چندان بیراه هم نیست چرا که طی یک هفته گذشته بازار نشان داد که تاثیر بسیار زیادی از گزارش های سرمایه گذاری در حوزه نفت و تعداد دکل های فعال می پذیرد. بر همین اساس زمانی که آمارها نشان داد که تعداد دکل های حفاری نفتی آمریکا به کمترین میزان خود طی ۳۰ سال گذشته رسیده است، ۱۵ درصد افزایش یافت. هفته گذشته ۹۴ دکل حفاری نفتی آمریکا به دلیل کم بودن قیمت نفت و به صرفه نبودن حفاری و تولید کار خود را تعطیل کرده اند. در همین راستا بریتیش پترولیوم شرکت بزرگ حفاری نفتی نیز اعلام کرد امسال سرمایه خود را ‍۱۳ درصد و به میزان ۲۰ میلیارد دلار کاهش می دهد، هفته گذشته هم شرکت شورون از کاهش ‍۱۳ درصدی سرمایه خود به میزان ۳۵ میلیارد دلار خبر داد. BP شرکت انگلیسی نفت و گاز است که دفتر مرکزی آن، در لندن قرار دارد. شرکت بی پی، در سال ۲۰۱۱ به عنوان سومین شرکت بزرگ در زمینه انرژی و چهارمین شرکت بزرگ جهان، بر پایه میزان درآمد سالانه، انتخاب شد. شرکت بریتیش پترولیوم، همچنین یکی از پنج شرکت بزرگ نفتی جهان است، چهار شرکت دیگر، رویال داچ شل، شورون، اکسان موبیل و توتال هستند. شرکت بی پی در تمامی زمینه های صنایع نفت و گاز فعالیت می کند؛ در اکتشاف و استخراج، پالایش، توزیع و بازاریابی، بازرگانی، صنایع پتروشیمی و تولید طیف وسیعی از محصولات شیمیایی. بی پی همچنین، دارای فعالیت در حوزه تولید انرژی های تجدیدپذیر، سوخت های زیستی و تولید برق با استفاده از انرژی بادی و خورشیدی است.  «میشایل هوسون» تحلیلگر بازار معتقد است کاهش سرمایه ها از سوی شرکت های عمده نفتی به افزایش قیمت نفت کمک خواهد کرد. هوسون گفت: شرکت های زیادی اعلام کرده اند که کاهش عمده ای در سرمایه گذاری های نفتی و نیز تعداد حفاری هایی که انجام می دهند، خواهند داشت بنابراین افزایش قیمتی که اکنون شاهد هستیم نتیجه کاهش سرمایه گذاری هاست. برنستین تحلیلگر دیگری گفت: کاهش سرمایه گذاری شرکت ها خطر جدی برای تولید نفت است و تولید را در خلیج مکزیک، دریای شمال و برزیل تحت تاثیر قرار می دهد. این تحلیلگر ادامه داد: افزایش تقاضا در قبال کاهش عرضه، به واسطه کم شدن سرمایه گذاری، قیمت نفت را به میزان سال گذشته می رساند. مورگان استانلی معتقد است: با کاهش تعداد دکل های حفاری و سرمایه گذاری های نفتی، وضعیت نفت وارد مرحله تازه ای می شود و تولید کاهش خواهد یافت. در این میان دو نماینده اوپک هم می گویند: آنها به هیچ وجه اجازه نمی دهند که قیمت نفت به کمتر از ۳۰ تا ۳۵ دلار در هر بشکه برسد.

  موضع زنگنه در برابر عربستان

یکی از افرادی که اتفاقات بازار نفت را به بازی عربستان برای فشار به ایران ربط می داد  وزیر نفت کهنه کار ایران بود که در تازه ترین صحبت های خود هم از برخی اتفاقات بازار نفت سخن گفته و مخالفت خود با دبیرکلی عربستان در اوپک را اعلام کرده است.  بر همین اساس وزیر نفت با بیان اینکه ایران و عربستان هیچ گاه دبیرکل اوپک نخواهند شد، یکی از شرایط دبیرکلی اوپک را کسب اجماع نظرات کل اعضای اوپک اعلام کرد وگفت: نفت ارزان منجر به خروج تولید نفت های گران قیمت می شود. بیژن زنگنه درباره دلایل سقوط آزاد قیمت جهانی نفت گفت: یکی از مهم ترین دلایل سقوط قیمت طلای سیاه، پیشی گرفتن عرضه از تقاضا در بازار جهانی بوده؛ به طوری که بر اساس برآوردهای اوپک، در ۶ ماهه نخست سال ۲۰۱۵ میلادی، دو میلیون بشکه عرضه در بازار جهانی نفت افزایش می یابد. وزیر نفت با اعلام اینکه عوامل سیاسی هم در کاهش قیمت نفت اثرگذار بوده است، تصریح کرد: کاهش قیمت نفت ریشه در عوامل سیاسی دارد به طوری که اخیرا رئیس جمهور آمریکا از کاهش قیمت نفت به دنبال یک اراده سیاسی خبر داده و تاکید کرده است با سقوط قیمت طلای سیاه، اقتصاد کشوری همچون روسیه با بحران روبه رو خواهد شد، اما از ایران برای ایجاد فشار حاصل از کاهش قیمت نفت، نامی برده نشده است. این عضو کابینه دولت تدبیر و امید در واکنش به دیپلماسی وزارت نفت در سازمان اوپک هم اظهار کرد: پیش از برگزاری اجلاس ۱۶۶ اوپک در وین با وزرای عراق و ونزوئلا مذاکراتی انجام شد؛ ضمن آنکه با وزیران نفت قطر، کویت و امارات متحده عربی هم جلساتی برگزار و نامه رئیس جمهور تسلیم سران این کشورها شد. این مقام مسئول با یادآوری اینکه در اجلاس اوپک هر کشوری مواضع و سیاست های روشنی را دنبال می کند، بیان کرد: در نشست ۱۶۶ اوپک، هشت کشور موافق کاهش سقف تولید نفت اوپک بوده اند و چهار کشور هم مخالف این تصمیم بودند که در نهایت هیچ گونه تصمیمی برای کاهش یا تثبیت سقف تولید نفت اوپک گرفته نشده است. زنگنه با بیان اینکه اوپک جای دعوا و بداخلاقی نیست، تاکید کرد: باید صبر کنیم تا در نهایت کشورهای عضو اوپک به یک اجماع برسند و قطعا با قهر و بداخلاقی ها، مسائل حل وفصل نمی شود. وزیر نفت با اشاره به بحران سقوط قیمت نفت در سال ۱۳۷۶، افزود: در این دوره هم با صبر و شکیبایی درنهایت روند کاهش قیمت نفت متوقف شد و قطعا باید همه بدانند با کاهش قیمت نفت، دنیا به پایان نمی رسد. وی عضویت ایران در اوپک را به نفع کشور دانست و یادآور شد: هر چند اوپک در برخی مواقع به نفع ایران عمل نکرده است، اما باید شرایط را تحمل و از بداخلاقی، اجتناب کنیم. این عضو کابینه دولت با تاکید بر اینکه هم اکنون هزینه تولید هر بشکه نفت در ایران کمتر از ۱۰ دلار است، گفت: این درحالی است که قیمت تولید نفت از ذخایر نامتعارف یا شِیل اویل ها بین ۴۰ تا ۱۱۰ دلار در هر بشکه است و قطعا با کاهش قیمت نفت، تولید از ذخایر نامتعارف، توجیه اقتصادی نخواهد داشت. زنگنه در تشریح دستاوردهای افزایش قیمت نفت برای کشورهای اروپایی و غربی توضیح داد: با افزایش قیمت ها، تولید نفت از ذخایر شِیل، ماسه های نفتی و اکتشاف و استخراج نفت در آب های عمیق، اقتصادی می شود. این مقام مسئول با اشاره به افزایش توجیه اقتصادی تولید انرژی های نو و تجدیدپذیر به دنبال افزایش قیمت نفت، تصریح کرد: علاوه بر این با افزایش قیمت ها کشورهای بزرگ مصرف کننده به دنبال سیاست های صرفه جویی و کاهش مصرف نفت می روند و قطعا اروپا و کشورهای غربی نه تنها با افزایش قیمت نفت مشکل ندارند، بلکه بارها مشاهده شده که در این شرایط رشد اقتصادی هم داشته اند. زنگنه با اعلام اینکه با افزایش قیمت ها، تعداد کشورهای رقیب تولیدکننده نفت برای کشورهای عضو اوپک افزایش می یابد، خاطرنشان کرد: قطعا افزایش قیمت ها به توسعه برداشت و استخراج از ذخایر نامتعارف و شیل اویل ها کمک می کند و شیل اویل ها اقتصادی می شود. وزیر نفت همچنین در تشریح برنامه های ایران برای احراز کرسی دبیرکلی اوپک هم توضیح داد: قطعا دبیرکلی اوپک را به ایران نمی دهند و همواره یک کشور مخالف دبیرکلی ایران در سازمان اوپک است.وی با یادآوری اینکه هیچ گاه ایران و عربستان نخواهند توانست دبیرکل اوپک شوند، تاکید کرد: برای احراز کرسی دبیرکلی اوپک نیاز به اجماع کل اعضای این سازمان بوده و هرچقدر که عربستان با دبیرکلی ایران مخالفت کند، ما هم با دبیرکلی این کشور مخالفت خواهیم کرد.