خوش‌بینی اقتصاددانان و فعالان اقتصادی به توافق هسته‌ای

اقتصاد ایرانی: ریتم نوسانات بازار دلار پس از مذاکرات هسته یی، موضوعی است که این روزها تب وتاب زیادی میان فعالان بازار به وجود آورده است. برخی تحلیلگران بر این باورند که حتی درصورت توافق جامع این ثبات است که همچنان روی خوش به بازار منوچهری نشان خواهد داد و برخی دیگر از افزایش و کاهش نرخ ارز سخن می گویند. افزایش قیمتی که ممکن است آنچنان هم به نفع دولت نباشد و کاهش قیمتی که ممکن است در اثر شوک های مقطعی ایجاد شود و جهت های مخربی نیز داشته باشد. اکنون برای واکاوی و تجزیه و تحلیل تاثیر مذاکرات هسته یی بر نرخ ارز به سراغ فعالان و تحلیلگران اقتصادی رفته ایم. گپ «تعادل» با اقتصاددانان را در ادامه می خوانید.

سعید لیلاز؛ تحلیلگر اقتصادی
بی شک روند مثبت مذاکرات هسته یی می تواند تاثیرات متمایزی بر بخش های مختلف اقتصاد داشته باشد این در حالی است که سه عامل در نوسانات نرخ دلار در چند وقت اخیر دخیل بوده است. عامل اول، تاثیرات روانی ناشی از توافقات هسته یی بود که بر جامعه حاکم شد و موجی را به راه انداخت که نتیجه آن نوسانات قیمت ارز بود. در وهله دوم تاثیر اراده سیاسی بعضی از جناح های سیاسی است که به اندازه کافی پول و قدرت دارند. این گروه های سیاسی تلاش کردند که به دلیل تمدید مذاکرات و بلاتکلیفی، بازار ارز را متلاطم کنند؛ اما دلیل سومی که به نوسانات بازار ارز دامن زد کاهش قیمت نفت بود. درآمد قیمت نفت از طریق کاهش عرضه ارز به بازار آزاد روی عرضه دلار و تقاضای آن اثر گذاشت. پیش بینی می کنم که تا سال آینده به دلیل کاهش قیمت نفت و البته کاهش درآمدهای ارزی پتروشیمی ها قیمت دلار بین ۳۵۰۰ تا ۳۶۰۰ باشد. از سوی دیگر به آینده مذاکرات هسته یی و رسیدن به توافقی کارآمد بسیار خوش بین هست.

فرشاد مومنی، اقتصاددان
از دیدگاه من اگر برنامه دولت برای درآمدزایی همچنان روی دستکاری قیمت های اساسی، بازی با نرخ ارز و افزایش قیمت های حامل های انرژی استوار باشد، اقتصاد ایران همچنان با دشواری ها و مسایل سال های گذشته روبه رو خواهد بود، هرچند با فشاری کمتر؛ اما در صورتی که تحریم ها لغو شوند، بازار ارز این پتانسیل را دارد که تا نیمی از قیمت های فعلی پایین بیاید زیرا چیزی نزدیک به دوهزارو٥٠٠تومان از قیمت فعلی ارز به هزینه های آینده هراسی مربوط می شود که دولت قبلی ایجاد کرده بود و حالا با شیبی کمتر در جریان است. بنابراین چنانچه بازار به شکل اصولی هدایت شود، این استعداد را دارد که روندی کاهشی در پیش گیرد اما به شرطی که گروه های ذی نفع و پرنفوذ که قدرت بیشتری از مردم و تولیدکنندگان دارند توسط دولت از جهت گیری های اقتصادی کنار گذاشته شوند. انجام این کار اگرچه با منافع گروه های ذی نفع و همچنین اهداف کوتاه مدت دولت برای درآمدزایی در تضاد است، اما راه نجات اصولی اقتصاد ایران در شرایط فعلی خواهد بود.



جمشید پژویان، اقتصاددان
احتمال اینکه توافق دوجانبه صورت بگیرد وجود دارد، این در حالی است که گروه مذاکره کننده ۱+۵ تاکنون پوئن های لازم را از کشور ما گرفته و برای رسیدن به توافق عجله یی ندارد. مثبت ارزیابی کردن توافقات هسته یی باعث می شود که نفت بیشتری به فروش برسانیم اما باید این نکته را در نظر داشته باشیم که در شرایط فعلی بازار نفت شرایط آرمانی ندارد و نمی توان زیاد هم به آینده آن امیدوار بود و دل بست. افزایش تقاضا در بازارهای جهانی نفت تاثیر چشمگیری در نرخ ارز به وجود می آورد و قاعدتا در کاهش قیمت ارز نیز تاثیرات خود را می گذارد. این در حالی است که نباید بر این باور باشیم که کاهش نرخ ارز به شکلی خواهد بود که در تصورات عامیانه وجود دارد.

پدرام سلطانی؛ نایب رییس اتاق ایران
با توجه به توافقات انجام شده در ژنو بین ایران و گروه ۱+۵ پتانسیل کاهش نرخ ارز در کشور وجود دارد ولی اگر روند کاهشی آن در دولت مدیریت نشود شرایط اقتصادی در طولانی مدت به شکل فعلی خود بازگشته و شاهد افزایش تورم خواهیم بود. درباره توافقات حاصل شده در ژنو با بیان اینکه این توافقات دستاورد بسیار مهم و بزرگی برای دولت و کل کشور بوده است، باید عنوان کرد که روند تحریم ها که در چند سال اخیر شدت یافته بود معکوس شده و این موضوع می تواند نقطه عطفی برای بهبود وضعیت باشد.

محسن بهرامی ارض اقدس؛ عضو و رییس کمیسیون تجارت
آنچه مسلم است این موضوع است که باید توافقی جامع صورت گیرد که منافع مردم در آن لحاظ شده باشد. آزادسازی ۱۰۰ میلیارد دلار از دارایی های ارزی بلوکه شده از کشورهای هند، روسیه، ژاپن و سایر کشورهای دیگر دست بانک مرکزی و دولت را در بعدهای مختلف اقتصادی بازمی گذارد که باعث می شود تمام این عوامل در قیمت دلار اثرات کاهنده داشته باشند و در بدبینانه ترین حالت نیز حداقل از افزایش مجدد قیمت ارز جلوگیری می شود و مانعی است برای افزایش قیمت ها.

توافق احتمالی می تواند به نوعی تثبیت کننده قیمت ارز باشد که البته این امر نیز زمان بر است زیرا تا ابلاغیه ها مخصوص و مراحل آن طی شود زمان خواهد برد. از سوی دیگر میزان ارزی که دولت و بانک مرکزی در بازار خرده فروش عرضه می کند می تواند بر نرخ نیز تاثیرگذار باشد. همچنین بازار بورس و سرمایه، طلا و سکه با تحولاتی که صورت بگیرد می تواند در قیمت ارز تاثیرگذار باشد. به طور کلی به مذاکرات که در پیش رو است امیدوار هستم و فکر می کنم که بر نرخ ارز اثر کاهنده داشته باشد. اما اگر توافقات به صورت جامع صورت نگیرد با توجه به پارامترهایی که عنوان کردم ممکن است با افزایش قیمت ارز نیز مواجه شویم.

محمدرضا بهرامن، عضو و نایب رییس کمیسیون صنعت و معدن
نگاه بخش خصوصی و فعالان اقتصادی این است که حرکت دولت در مسایل برون مرزی بسیار خوب و موثر بوده و همین امر نشان می دهد که یکی از بزرگ ترین فاکتورها در برنامه ریزی های کلان دولت، ایجاد روابط مثبت و کارآمد با کشورهای منطقه به خصوص کشورهای۱+۵ بوده است. درست است که مسایل و موضوعات هسته یی با وجود انتظار فعالان اقتصادی مدت زیادی طول کشید اما باید بپذیریم که مشکلات بین المللی به یکباره حل نخواهند شد و نیاز به زمان بیشتری دارند. دولت یازدهم تاکنون مفیدترین کاری که در راستای مذاکرات هسته یی انجام داده این بوده که تحریم ها در جای خود متوقف شده و شرایطی ایجاد شده که جامعه جهانی نگاه کاملا مثبت به کشور داشته باشند. اگر چنانچه فضای مذاکرات مثبت باشد و به توافق دست یابیم نباید انتظار داشته باشیم که آینده اقتصادی کشور به یکباره متحول شود، زیرا این انتظار اشتباه ممکن است شوک های نامناسبی در بازار و جامعه ایجاد کند.

از سوی دیگر ایجاد فضای امن و آرام در کشور باتوجه به امکانی که فراهم می شود می تواند جان دوباره یی به بخش های تولیدی و سرمایه گذاری ها و زیرساخت ها بخشد و کشش ها به سمت سرمایه گذاری های خارجی و داخلی را بیش از پیش کند. نتیجه مذاکرات از دیدگاه من مثبت خواهد بود و تاثیرات بسیاری نیز در بطن این توافق به وجود خواهد آمد. اما تغییرات در نرخ ارز به دو عامل بستگی دارد یکی از آنها شوک های است که ممکن است به وجود آید و نکته یی دیگر نرخ برابری پول ما در مقابل ارز کشورهای دیگر است. این در حالی است که نباید انتظار داشته باشیم که اگر توافقی صورت بگیرد با کاهش نرخ ارز مواجه شویم. اما چشم انداز مثبت بودن توافقات هسته یی نشان می دهد که می توان شاهد کاهش قیمت ارز بود.

مهدی تقوی، اقتصاددان
درخصوص تاثیر توافقات هسته یی بر بازار ارز دو نکته مهم وجود دارد. یک از آنها موضوع تحریم هاست و دیگری قیمت نفت است که در شرایط فعلی به هیچ عنوان در شرایط مساعدی به سر نمی برد. اگر تحریم ها لغو شود درآمد ارزی کشور با افزایش رو به رو خواهد شد و پول های بلوکه شده که به کشور بازنگشته اند دوباره به حساب ها برمی گردند. همین مساله باعث افزایش عرضه می شود که می تواند تحولاتی در بازار ارز به وجود آورد و باعث کاهش نرخ ارز شود. این در حالی است که حالت دومی نیز وجود دارد. قیمت نفت نسبت به سال گذشته که ۱۰۰دلار بود با کاهش مواجه شده است و همین موضوع عرضه نفت را در عرصه بین المللی کاهش می دهد و باعث افزایش قیمت ارز خواهد بود و مطرح کردن این دو وجه نشان می دهد که می تواند تاثیر مثبت و منفی وجود داشته باشد. با این حال امیدوار هستیم که توافق هسته یی صورت بگیرد. آقای ظریف تاکنون تلاش های بسیاری انجام داده و آقای روحانی هم سیاستی در پیش گرفته که نشان می دهد درهای روابط با کشورها در حال باز شدن است و این موضوع ثمره یی جز وضعیت اقتصادی بهتر در پی نخواهد داشت.

محمدمهدی راسخ؛ عضو و رییس کمیسیون امور اجتماعی و تشکل ها
طبیعتا اگر توافقی صورت گیرد و تحریم ها به طور کلی برداشته شود، صادرات نفت با سهولت بیشتری انجام می شود و قاعدتا درآمدهای نفتی نیز افزایش خواهند یافت. افزایش درآمدها کمک شایانی به وضعیت نرخ ارز کشور خواهد کرد. از سوی دیگر با چنین تحولاتی در عرصه بین المللی، تقاضا برای ارز نیز با افزایش رو به رو خواهد شد زیرا سرمایه گذاری هایی که به دلیل تحریم های به وجود آمده متوقف شده اند دوباره به عرصه فعالیت بازمی گردند و همچنین براساس سرمایه گذاری های جدید نیز نیاز به ارز بیشتر خواهد شد.

در نگاه اول ممکن است تاثیر توافق هسته یی بر نرخ ارز کاملا کاهشی باشد اما به طور طبیعی به دلیل شوک های ایجادشده به اقتصاد کشور خواهد بود اما در طولانی مدت روند کاهشی نخواهد بود و نرخ ارز بر یک قیمت ثابت قرار می گیرد. این در حالی است که در چنین شرایطی اصلا به صلاح نیست که نرخ ارز کاهش پیدا کند مگر اینکه نرخ تورم بهبود پیدا کند. نزولی بودن نرخ ارز به زیان صادرات غیرنفتی خواهد بود.

ابوالحسن خلیلی؛ فعال اقتصادی
شرایط توافقات هسته یی اگر به گونه یی پیش رود که روند مثبت باشد ممکن است شوک هایی در بازار ارز به وجود آید و با کاهش نرخ ارز در بازار روبه رو شویم اما مساله یی که می توان به راحتی آن را پیش بینی کرد این است که این روند کاهنده مجددا به حالت اولیه خود بازمی گردد و بیش از چند هفته روند کاهشی نرخ ارز ادامه نخواهد داشت و به کانال قیمت های همیشگی در چند وقت اخیر بازمی گردد. از دیدگاه من روند مذاکرات امیدوار کننده است با توجه به اینکه مقام معظم رهبری نیز با توافقات احتمالی موافقت خود را اعلام کرده اند و فضا به گونه یی پیش می رود که می توان انتظار داشت به زودی شاهد توافق آن هم در شرایط خوب باشیم.

جمشید عدالتیان؛ عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران
احتمال رسیدن به توافق با درصد بالا وجود دارد، زیرا فضای شعف برانگیزی که به وجود آمده نشان می دهد رسیدن به توافقی مناسب دور از دسترس نیست اما درخصوص تاثیر توافقات هسته یی بر قیمت نرخ ارز باید عنوان کنم که بسیار بعید می دانم تغییر عمده در این بازار به وجود آید. این در حالی است که به دلیل کاهش قیمت نفت این احتمال نیز وجود دارد که نرخ ارز نیز با افزایش مواجه شود. با این حال از دیدگاه من در بهترین حالت ممکن شاهد تغییر آنچنانی در نرخ ارز نخواهیم بود و به نوعی شاهد ثبات قیمت خواهیم بود.