راه‌های رسیدن به اقتصاد مالیات محور
اقتصاد ایرانی: علی نقی مشایخی: اگر قرار است از فرار مالیاتی جلوگیری شود و اقتصادی مالیات محور داشته باشیم ابتدا باید به سراغ مؤدیان بزرگ مالیاتی برویم. شرکت های بزرگی که از نوع سهامی عام نیستند و فعالیت های شفافی ندارند مالیات دهی آن ها نیز شفاف نیست
علی مزیکی: برای جلوگیری از فرار مالیاتی و تبدیل پرداخت مالیات به یک فریضه، باید به آن به صورت همه جانبه پرداخته شود و نظام مالیات ستانی اصلاح شود زمانی هنجار پرداخت مالیات در جامعه شکل خواهد گرفت که استفاده کارآمد آن از درآمد مالیاتی اثبات شود
جمشید پژویان: اگر نظام پایه مالیاتی و نرخ های مالیاتی اصلاح شود و در اصلاح و ترویج آن از تجربه کشورهای موفق بهره ببریم قطعاً نه تنها اقتصاد ما یک اقتصاد مالیات محور می شود، بلکه پرداخت مالیات به یک فریضه نیز تبدیل خواهد شد.
به گزارش ایران، ۲۹ بهمن امسال رهبر معظم انقلاب در جمع مردم آذربایجان شرقی با تأکید براین که بودجه دولت باید از نفت جدا شود و با تکیه بر درآمدهای مالیاتی محقق شود، تصریح کردند که پرداخت مالیات یک فریضه است و فرار از آن جرم تلقی می شود. درشرایطی که قیمت جهانی نفت طی ماه های اخیر به نصف کاهش یافته است و دولت قرار است بتدریج نقش نفت را در تأمین هزینه های بودجه کاهش دهد، سخنان رهبر معظم انقلاب درخصوص فریضه بودن مالیات کمک شایانی به طرح ملی کاهش وابستگی به نفت خواهد کرد.
براساس اعلام دستگاه های ذیربط هم اکنون بیش از نیمی از اقتصاد ایران مالیات نمی پردازد که این ۵۰ درصد شامل فرارهای مالیاتی و معافیت های مالیاتی می شود. این درحالی است که اگر از تمام ظرفیت های مالیاتی کشور استفاده شود براحتی می توان کشور را بدون تکیه به دلارهای نفتی اداره کرد و درآمدهای نفتی تنها صرف سرمایه گذاری شود. اما این هدف نیازمند یک عزم ملی است. درواقع باید از یک سو با اصلاح قوانین و معافیت های مالیاتی تورمالیاتی را گسترده تر کرد و از سوی دیگر با شناسایی مشمولانی که به روش های مختلف از پرداخت مالیات طفره می روند، حداکثر بهره برداری را از این درآمد پاک به دست آوریم.
لازمه کلید خوردن اصلاحات از شرکت های بزرگ
در همین زمینه علی نقی مشایخی استاد دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه اگر قرار است از فرار مالیاتی جلوگیری شود و اقتصادی مالیات محور داشته باشیم ابتدا باید به سراغ مؤدیان بزرگ مالیاتی برویم اظهار کرد: برخی از این شرکت ها دولتی و نیمه دولتی هستند که این دسته در بورس به ثبت رسیده اند و مالیات نیز پرداخت می کنند اما شرکت های بزرگی که از نوع سهامی عام نیستند و فعالیت های شفافی ندارند مالیات دهی آن ها نیز شفاف نیست و باید گام اول را با اخذ مالیات از این گروه برداشت. مشایخی با تأکید بر اینکه مؤسسات اقتصادی وابسته به نهادها باید مالیات دهند تا الگوی سایر شرکت ها شوند و امکان توجیه برای شرکت های دیگر باقی نماند تصریح کرد: فرهنگسازی برای پرداخت مالیات نیازمند چندین مؤلفه است.
وی ادامه داد: اقدام دیگری که در جلوگیری از فرار مالیاتی مؤثر است یکپارچه سازی صورت های مالی است. بدین صورت که شرکتی که درخواست دریافت اعتبار به بانک می دهد تنها صورت های مالی را که نشانگر موفقیت آن ها در مباحث اقتصادی است نشان ندهند بلکه همان صورت مالی را به بانک ارائه دهد که به نظام مالیاتی کشور می دهد. این صاحب نظر اقتصادی با اشاره به اینکه باید در کشور با قاچاق و فعالیت های ثبت نشده مبارزه شود و از آنها مالیات گرفت تا انگیزه پرداخت مالیات تقویت شود اذعان کرد: معضل قاچاق یکی از ضعف های بزرگ در اقتصاد یک کشور محسوب می شود که اقتدار آن را زیر سؤال می برد. باید این مسأله را ریشه کن کرد و مالیات ستانی را به این بخش نیز تعمیم داد تا امکان توجیه غیر منطقی برای هیچ یک از بخش های اقتصاد باقی نماند.علی نقی مشایخی با بیان اینکه دولت توان تحقق اقتصاد مالیات محور را دارد و فقط باید اراده آن ایجاد شود گفت: اکنون باید بستری فراهم شود که سیستم مالیاتی که سال هاست طراحی شده و در آن تمام داد و ستد های اقتصادی مشمول مالیات می شوند پیاده سازی شود. مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده از این دست هستند.
اصلاح نظام مالیاتی نیازی ۳۵ ساله
همچنین جمشید پژویان، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز با بیان اینکه فرهنگ سازی در نظام مالیاتی هیچ معنایی ندارد، اظهار کرد: اگر قرار است از فرار مالیاتی جلوگیری شود و تمام مشمولان مالیات شناسایی و از آنها مالیات اخذ شود باید راه دیگری پیش گرفت.
وی با بیان اینکه تنها راهکار، اصلاح نظام مالیاتی است، ادامه داد: در غیر این صورت حتی اگر یک شهروند خارجی که در کشورخود خود را موظف به پرداخت مالیات می دانسته به ایران بیاید از پرداخت مالیات فرار خواهد کرد. اکنون ما ۳۵ سال است که نیازمند اصلاح نظام مالیاتی هستیم و تا زمانی که این نظام اصلاح نشود اقتصاد ایران همواره یک اقتصاد نفت محور خواهد ماند.
پژویان با تأکید بر اینکه اکنون اگر قرار است پرداخت مالیات یک فریضه شود باید پیش از هر چیز عده ای اقتصاددان مالیاتی و حقوقدان به اصلاح نظام مالیاتی بپردازند، گفت: اگر نظام پایه مالیاتی و نرخ های مالیاتی اصلاح شود و در اصلاح و ترویج آن از تجربه کشورهای موفق بهره ببریم قطعاً نه تنها اقتصاد ما یک اقتصاد مالیات محور می شود، بلکه پرداخت مالیات به یک فریضه نیز تبدیل خواهد شد.
هنجارسازی پرداخت مالیات فرار را کاهش خواهد داد
علی مزیکی صاحب نظر اقتصادی با بیان اینکه تحقق اقتصاد مالیات محور کار پیچیده ای است که باید ضمن در نظر گرفتن تمام جوانب، یک طراحی هدفمند برای آن صورت گیرد اظهار کرد: برای جلوگیری از فرار مالیاتی و تبدیل پرداخت مالیات به یک فریضه، باید به آن به صورت همه جانبه پرداخته شود.
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه باید سیستم های مالیات ستانی اصلاح شود گفت: به عنوان مثال مالیات بر درآمد مالیاتی است که با انگیزه توزیع عادلانه درآمد وضع شده است اما به نحوه اجرای آن انتقادهایی وارد است چراکه ضمن اجرای آن اقشار کم درآمد و کارمندان بیش از ثروتمندان مالیات می دهند. مزیکی ادامه داد: یکی دیگر از انواع مالیات، مالیات بر ارزش افزوده است که بهترین نوع مالیات نیز به حساب می آید چراکه اگر هدفمند اجرا شود به اجرای سایر شاخه های مالیاتی نیز کمک می کند. وی در خصوص اینکه چگونه پرداخت مالیات به یک فرهنگ و هنجار تبدیل خواهد شد اذعان کرد: زمانی هنجار پرداخت مالیات در یک جامعه شکل خواهد گرفت که کارایی دولت و استفاده کارآمد آن از درآمد مالیاتی برای شهروندان اثبات شود. در این صورت انگیزه پرداخت مالیات قوت می گیرد. مزیکی در آخر افزود: در فرار مالیاتی دو امر مؤثر است. اول نوع شناسایی مؤدیان مالیاتی توسط سازمان امور مالیاتی است که اگر به درستی صورت گیرد فرار مالیاتی را کاهش خواهد داد و دوم مکانیزم مدرن تر هنجار سازی مالیاتی است به طوری که مردم به صورت خودجوش خود ترجیح دهند مالیات بپردازند و از عواقب پرداخت نکردن در امان باشند. از این دو طریق می توان پدیده فرار مالیاتی را مهار کرد.
