کاهش ذخایر ارزی بانک‌های مرکزی جهان

اقتصاد ایرانی: «استفن جن»، اقتصاددان سابق در صندوق بین المللی پول معتقد است که کاهش ذخایر ارزی جهان برای بازارهای نوظهور چالش بزرگی است زیرا آنها اکنون نیازمند محرک های بیشتری هستند ضمن اینکه از هم اکنون بذر نوسانات آینده را کاشته است
ذخایر ارزی بانک های مرکزی کشورها پس از چند دهه افزایش به نظر می رسد دوران افول خود را آغاز کرده است. به گزارش بلومبرگ، آمار کل ذخایر ارزی بانک های مرکزی جهان پس از رکوردش در ماه آگوست ۲۰۱۴ میلادی که به رقم ۱۲.۳ تریلیون دلار رسیده بود در ماه مارس سال جاری به ۱۱.۶ تریلیون دلار کاهش یافت. به این ترتیب جریان ۵ برابری افزایش در ذخایر ارزی که از سال ۲۰۱۴ آغاز شده بود فعلا متوقف شده است.
به گزارش تعادل، بر پایه این گزارش در یک دهه گذشته میانگین افزایش ذخایر ارزی جهان در سال ۸۲۴ میلیارد دلار بوده است. درحالی که شاید درباره این جریان کاهش مبالغه شده باشد زیرا تقویت ارزش دلار باعث کاهش ارزش ارزهای دیگر مانند یورو شده است. با این همه این جریان تغییری را نشان می دهد پس از آنکه بانک های مرکزی -که بسیاری از آنها در میان کشورهای درحال توسعه مانند چین و روسیه قرار دارند- سالانه میانگین ۸۲۴ میلیارد دلار به ذخایرشان در دهه گذشته اضافه می کردند.
کاهش حجم ذخایر ارزی جهان، فراتر از بازگرداندن نمادین دلار به نقش اصلی خود یعنی واحد پولی مسلط و بی چون و چرای جهان، پیامدهای احتمالی متعددی برای بازارهای جهانی خواهد داشت. این اتفاق، افزایش منابع مالی را برای اقتصادهای نوظهور جهان دشوار کرده و رشد اقتصادی متزلزل کنونی را نیز به خطر می اندازد. همچنین این مساله می تواند باعث افول ذخایر یورو در جهان شده و میزان تقاضا برای اوراق قرضه امریکا را کاهش دهد. «استفن جن»، اقتصاددان سابق در صندوق بین المللی پول معتقد است که کاهش ذخایر ارزی جهان برای بازارهای نوظهور چالش بزرگی است زیرا آنها اکنون نیازمند محرک های بیشتری هستند ضمن اینکه از هم اکنون بذر نوسانات آینده را کاشته است.

چین دلارهایش را می فروشد
شرکت خدمات مالی و بانکداری «کردیت سوییس» با کنار گذاشتن اثرات ناشی از نوسانات ارزی، برآورد کرده که کشورهای درحال توسعه که حدود دوسوم حجم ذخایر ارزی جهان را دراختیار دارند در سه ماهه آخر سال به طور خالص حدود ۵۴ میلیارد دلار از این ذخایر را خرج کردند که پس از بحران پولی جهان در سال ۲۰۰۸ میلادی، بالاترین رقمی است که کشورها از ذخایرشان خرج کردند. چین به عنوان دارنده بیشترین ذخایر ارزی جهان که بزرگ ترین تولیدکننده کالا در جهان نیز است در کاهش این ذخایر نقش مهمی دارد زیرا بانک مرکزی این کشور برای جبران خروج ارزی خود و حمایت از یوان در برابر سایر ارزها، اقدام به فروش دلار کرده است. شاخص بلومبرگ از واحدهای ارزی بازارهای نوظهور طی سال گذشته در برابر دلار ۱۵ درصد کاهش را نشان می دهد.
آمار بانک مرکزی چین نشان می دهد، حجم ذخایر ارزی این کشور از ۴۰۰۰ میلیارد دلار در ماه ژوئن به ۳۸۰۰ میلیارد دلار در ماه دسامبر کاهش یافته است. همچنین طی سال گذشته، حجم تامین ارزی روسیه در ماه مارس به ۳۶۱ میلیارد دلار کاهش یافته است درحالی که عربستان سعودی که سومین دارنده ذخایر ارزی جهان پس از چین و ژاپن محسوب می شود از ماه آگوست تاکنون ۱۰ میلیارد دلار از ذخایر ارزی خود را خرج کرده به طوری که حجم ذخایر این کشور اکنون به ۷۲۱ میلیارد دلار کاهش یافته است.

کاهش ارزش یورو
چنانکه «دویچه بانک» گزارش داده است، انتظار می رود این جریان با کاهش قیمت نفت و تضعیف رشد بازارهای نوظهور ادامه یابد بنابراین کاهش جریان ورود دلار به کشور، بانک های مرکزی را وادار می کند تا از ذخایر خود استفاده کنند.
صندوق بین المللی پول در تاریخ ۳۱ مارس گزارش داد: سهم ذخایر یورو در سال ۲۰۱۴ میلادی حدود ۲۲ درصد کاهش یافت که این از سال ۲۰۰۲ میلادی تاکنون پایین ترین سطح ذخایر این واحد پولی است درحالی که حجم ذخایر دلار به بالاترین سطح خود در پنج سال گذشته یعنی ۶۳ درصد رسیده است. «جورج ساراولوس» رییس مرکز تحقیقات ارز در دویچه بانک می گوید: خاورمیانه و چین دو منطقه مهمی به شمار می آیند که احتمالا طی سال های آتی با فشار مستمر ناشی از کاهش حجم ذخایر ارزی روبه رو خواهند شد و با نک های مرکزی در این مناطق ناچار به فروش یورو خواهند شد. این درحالی است که در سال جاری اعمال سیاست های محرک پولی از سوی بانک مرکزی اروپا برای جلوگیری از تورم منفی باعث شد تا ارزش یورو در برابر ۲۹ واحد از ۳۱ واحد پولی اصلی جهان کاهش یابد. ارزش این واحد پولی در برابر دلار در ماه مارس به پایین ترین حد خود طی ۱۲ سال گذشته رسید.

رشد اقتصادی کند می شود
با آغاز بحران مالی در آسیا در اواخر دهه ۹۰ میلادی، بانک های مرکزی در اقتصادهای نوظهور جهان صندوق ذخایر ارزی تاسیس کردند تا درصورتی که دستیابی شان به سرمایه خارجی محدود شد، بتوانند بازارهایشان را حمایت کنند. آنها همچنین برای محدود کردن ترقی ارزش پولی خود، اقدام به خرید دلار کردند و بدین ترتیب منابع ارزی آنها از سال ۲۰۰۳ میلادی چهار برابر شد و حجم ذخایر دلاری آنها از ۹۳۴ میلیارد دلار به ۴۱۰۰ میلیارد دلار افزایش یافت. این حجم انباشت ذخایر ارزی سبب افزودن ذخایر پولی در نظام های مالی شد زیرا خرید هر دلار سبب ایجاد حجم متناظری از پول داخلی می شود که این اقدام به تحرک اقتصاد کمک می کند. اگرچه بانک های مرکزی، راه های دیگری برای تزریق پول به نظام بانکی دارند، اینگونه اقدامات بدون پشتوانه افزایش منابع ارزی خارجی می تواند منجر به ضعف بیشتر پول داخلی آنها شود که این یکی از تبعاتی است که آنها همیشه می خواهند از آن اجتناب کنند. آلبرت ادواردز یک پژوهشگر اقتصادی معتقد است که این موج ها در حجم ذخایر ارزی یکی از دلایل اصلی است که شیر سرمایه جهانی را باز و بسته می کند.