بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 21 ارديبهشت 1394      12:54

واگرایی تورم تولید و مصرف

اقتصاد ایرانی: بررسی ها نشان می دهد که در فروردین ماه سال جاری شکاف تورم نقطه به نقطه شاخص بهای تولید کننده و مصرف کننده به ۷.۶ درصد رسیده که طی دو سال گذشته بیشترین مقدار بوده است. بر اساس جدیدترین گزارش تورم نقطه به نقطه شاخص بهای تولید کننده در نخستین ماه سال جاری به ۸.۹ درصد رسیده، حال آنکه تورم نقطه به نقطه شاخص بهای مصرف کننده در این ماه معادل ۱۶.۵ درصد ثبت شده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، بررسی ها حاکی آن است که تورم بالای بخش خدمات (که وزن بیشتری در تورم مصرف کننده دارد) یکی از عوامل احتمالی این شکاف بوده است. علاوه بر این برخی از کارشناسان معتقدند که به دلیل حاکم شدن فضای رکود در بخش تولید کشور، تورم این بخش نیز کنترل شده است، اما کاهش سطح تولید و کمبود عرضه باعث شده تورم مصرف کننده افزایش یابد.

رابطه تورم تولید و مصرف

شاخص بهای کالا و خدمات تولیدی (PPI) یکی از شاخص های خدماتی است که ارزش کالا و خدمات را به صورت عمده فروشی و در محل کارخانه در نظر می گیرد. در ادبیات اقتصادی از این شاخص به عنوان یک شاخص پیش نگر (Leading Indicator) یاد می شود به این معنی که با بررسی این شاخص می توان از سطح تغییر قیمت ها در بازار کالا و خدمات مصرفی یا تورم اطلاع کسب کرد. به بیان دیگر، هر افزایش یا کاهش قیمت در شاخص بهای تولید کننده با یک وقفه زمانی در شاخص بهای مصرف کننده مشاهده می شود. از این رو از تغییرات شاخص بهای تولید کننده به عنوان پیشگویی برای تورم عنوان می کنند، اما در شاخص مصرف کننده و تولید کننده تفاوت هایی وجود دارد؛ نخست اینکه شاخص تولید کننده سطح قیمت مواد را به صورت عمده در محل تولید در نظر می گیرد، اما در شاخص مصرف کننده هزینه ای مربوط به حمل و نقل، انبارداری و سود واسطه گران و فروشندگان نیز محاسبه می شود. نکته مهم دیگر این که ارزش «کالا و خدمات وارداتی»، در محاسبه شاخص تولید کننده قرار نمی گیرد، حال آنکه در شاخص بهای مصرف کننده بهای «کالا و خدمات وارداتی» نیز محاسبه می شود؛ بنابراین می توان اثرگذاری شاخص بهای تولید کننده بر شاخص بهای مصرف کننده را بر اساس میزان واردات و ارزش کالاهای وارداتی هر کشور، متغیر دانست. علاوه بر این، یک تفاوت اساسی دیگر، در شاخص تولید کننده و مصرف کننده نیز وجود دارد. به طور کلی در اقتصاد کشور های توسعه یافته و حتی کشورهای در حال توسعه، برای حمایت از تولید مالیات کمتری از بخش تولید گرفته می شود، این در حالی است که بخش قابل توجهی از مالیات، هنگام فروش کالا اعمال می شود؛ بنابراین وجود مالیات به خصوص در کشورهایی که درآمد اصلی دولت از وضع و دریافت مالیات است، باعث می شود که در شاخص مصرف کننده و تولیدکننده تفاوتی وجود داشته باشد.

دو برخورد در یک سال گذشته

بررسی ها نشان می دهد در یک سال گذشته دو برخورد در تورم نقطه به نقطه «تولید کننده» و «مصرف کننده» ثبت شده است. اولین برخورد در فروردین ماه سال گذشته رخ داده بود که تورم تولید نسبت به تورم مصرف سبقت گرفت. کارشناسان معتقدند افزایش ناگهانی تورم تولید کننده به دلیل رشد قیمت حامل های انرژی بوده است. در ابتدای سال گذشته، در راستای واقعی کردن قیمت انرژی، بهای برخی سوخت ها و حامل های انرژی افزایش یافت. این موضوع باعث شد که تورم نقطه به نقطه تولید کننده از حدود ۱۶ درصد در اسفندماه ۹۲ به ۱۹ درصد در اردیبهشت سال گذشته برسد. در این زمان برخی از کارشناسان نسبت به اقدام دولت در آزادسازی قیمت انرژی نقدهایی را وارد کرده و معتقد بودند این روند تورم مصرف کننده را نیز در مسیر افزایشی تحت تاثیر قرار خواهد داد، اما آمارها نشان داد که این روند تداوم نداشت و شوک افزایش قیمت حامل های انرژی در تورم نماند و در ماه های بعد از اردیبهشت سال گذشته از سطح تورم نقطه به نقطه تولید کاسته شد. به دنبال کاهش این شاخص، از سطح تورم مصرف کننده نیز کاسته شد و تا نیمه نخست سال گذشته تقریبا روند کاهش در هر دو متغیر دیده می شد.

افزایش شکاف تورم تولید و مصرف

آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد که در ابتدای نیمه دوم سال گذشته، روند تورم نقطه به نقطه مصرف کننده تغییر یافت، حال آنکه تورم نقطه به نقطه تولید کننده به رفتار کاهشی خود ادامه می داد. در مهرماه سال قبل تورم نقطه به نقطه تولید کننده و مصرف کننده حدود ۱۴ درصد بود، اما پس از این ماه شکاف قابل توجهی بین این دو تورم به وجود آمد. پس از دومین نقطه برخورد در مهرماه سال گذشته، تورم نقطه به نقطه تولید کننده بازهم کاهش یافت به نحوی که آخرین آمار بانک مرکزی در فروردین ماه سال جاری نشان می دهد که تورم نقطه به نقطه تولید کننده پس از ۴ سال تک رقمی شده و به ۸.۹ درصد رسیده است، اما در آمار تورم مصرف کننده، روند متفاوتی مشاهده شده است، بر اساس آمار پس از ثبت رقم ۱۴ درصد در تورم نقطه به نقطه مصرف کننده به این متغیر افزوده شد، به نحوی که بر اساس جدیدترین آمار، تورم نقطه به نقطه مصرف کننده در فروردین ماه به ۱۶.۵ درصد رسیده است؛ بنابراین می توان عنوان کرد که در نخستین ماه سال جاری شکاف بین تورم نقطه به نقطه مصرف کننده و تولید کننده ۷.۶ واحد درصد ثبت شده است، رقمی که طی ماه های اخیر بی سابقه بوده است.

کارشناسان اقتصادی، معتقدند که در بلند مدت تغییرات شاخص تولید کننده و مصرف کننده تقریبا به یک میزان است. در ۶ ماه گذشته روند افزایشی تورم مصرف کننده و روند کاهشی تورم تولید کننده باعث شده که فاصله این دو تورم افزایش یابد، اگر چه این روند دور از انتظار بوده است، اما با نگاهی به اجزا می توان تا حدودی این روند را توضیح داد. شاخص بهای تولید کننده به طور کلی از دو بخش کالایی «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری»، «ساخت (صنعت)» و یک بخش «خدمات»، همچنین شاخص بهای مصرف کننده از دو بخش کالایی «کالا» و «مسکن، آب، برق و گاز» و یک بخش «خدمات» تشکیل شده است. بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی در فروردین ماه سال جاری تورم بخش خدمات از بخش کالایی به مقدار قابل توجهی بالاتر بوده است. (تورم نقطه به نقطه خدمات تولیدکننده معادل ۲۴.۳ درصد و تورم نقطه به نقطه خدمات مصرف کننده ۲۰.۴ درصد گزارش شده است.) علاوه بر این، وزن خدمات در شاخص بهای تولید کننده نسبت به خدمات در شاخص بهای مصرف کننده بیشتر است. در شاخص تولید کننده، یک سوم از وزن کل، شامل گروه خدمات است، حال آنکه در شاخص مصرف کننده حدود نیمی از وزن کل، در اختیار گروه خدمات قرار دارد؛ بنابراین با توجه به وزن بالای خدمات در شاخص مصرف کننده تاثیر این گروه نیز بیشتر خواهد بود و به دلیل تورم بالای گروه خدمات، تورم مصرف کننده نیز تاثیر بیشتری از تورم تولید کننده خواهد گرفت. علاوه بر این، تورم بخش کالا در شاخص بهای تولید کننده نیز در فروردین ماه زیر ۱۰ درصد گزارش شده است، حال آنکه تورم بخش کالایی در شاخص بهای مصرف کننده حدود ۱۴ درصد است؛ بنابراین تفاوت تورم بخش کالایی تولید کننده و مصرف کننده نیز بر روند این دو شاخص موثر بوده و باعث شده که شکاف بین تورم نقطه به نقطه تولید کننده و مصرف کننده به مقدار قابل توجهی به فروردین ماه سال جاری برسد.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir