اقتصاد ایرانی: این روزها بازار کم و زیاد شدن نرخ سود سپرده های بانکی مجدد در صدر اخبار قرار گرفته است و در این رهگذر مخالفان و موافقان طرح نظرات خود را عنوان می کنند. اما پر بیراه نیست اگر از منظری دیگر به این موضوع نگاه کنیم.
تفاهمات صورت گرفته با 1+5 و اعلان حصول توافق کلی و جزیی در آینده نزدیک از سوی هر دو طرف نگاه سرمایه داران دنیا را به ایران جلب کرده است تا از این رهگذر بتوانند از این فرصت بی نظیر تاریخ بهره لازم را ببرند.
کشور ایران به دلایل مختلف دارای مزیت عقب ماندگی در سرمایه پذیری خارجی جهت توسعه طرح های زیربنایی و ساختاری است. این مزیت باعث شده تا طرف های غربی و آمریکایی فرصت پیش آمده را یک پدیده کم نظیر بنامند. از این رو برای ورود به بازار ایران لحظه شماری می کنند. تکلیف بنگاه های بزرگ و سرمایه گذار مشخص است. اینان بر اساس نظریه برد – برد وارد بازی سرمایه گذاری می شوند اما میزان سود مد نظر آنها چه میزان است؟ دوره بازگشت سرمایه – نرخ ریسک – حاشیه سود بازارهای متناظر و بسیاری دیگر از این گونه فاکتورهای در تعیین نرخ مشارکت تاثیر دارد. اما یک فاکتور نهان و داخلی می تواند بر تمامی این پارامترها خط بطلان بکشد و آن نرخ سود سپرده های بانک در داخل سرزمین اصلی است. در حال حاضر به طور میانگین بانکها برای سپرده های یکساله چیزی در حدود نوزده تا بیست و دو درصد سود مشارکت پرداخت می کنند. به عبارتی دیگر می توان گفت سرمایه گذاران خارجی بین سود بانک های ایرانی و سود احداث ساختارهای زیر بنایی کشور مجبور به انتخابی سخت هستند. به طور میانگین سود مشارکت در بانکهای معتبر دنیا مطابق با نرخ لایبر و مارجین آن می باشد که جمع کل آن به زیر چهار درصد در سال می رسد اما در کشور ما این رقم چیزی در حدود پنج برابر نرخ جهانی است و با عنایت به سیاستهای دولت در تعدیل نرخ تورم هنوز سپرده گذاری در نظام بانکی کشور دارای توجیه اقتصادی است. تفاضل نرخ تورم و سود بانکی موید این است که سپرده گذاری در بانکهای ایران از سود بالاتری نسبت به بانکهای معتبر دنیا برخوردار است.
حال یک سوال مطرح است که آیا سرمایه گذاران خارجی میل ورود به کدام بازار را دارند؟ سپرده گذاری در نظام بانکی یا مشارکت در طرح های زیر بنایی؟
از سوی دیگر بسیاری بنگاه های خرد و متوسط در کشورهای رو به رشد مانند چین وجود دارند که نرخ سپرده های بانکی ایران و ثابت ماندن نرخ برابری ریال و ارز های دیگر آنان را به این فکر فرو برده تا با تبدیل پس اندازهای کم و زیاد خود به ریال ایران و سپردن آن به بانکهای ایرانی از سود سرشار آن استفاده نمایند. تعداد این بنگاه ها بسیار زیاد بوده و میزان سپرده های آنان متفاوت است از صد هزار تا چند میلیون دلار برای هر بنگاه.
اکنون نظام بانکی چه رویکردی باید در قبال این نوع سرمایه داشته باشد؟ کم کردن نرخ سود سپرده ها یا عدم تغییر در آنها؟
به جرات می توان گفت پیچیدگی کلاف سردرگم نرخ سود سپرده های بانکی موضوعی است که باید با احتیاط و دقت نظر بسیار به آن نگاه کرد و از کارشناسان مختلف در حوزه های گوناگون کمک گرفت تا به نقطه بهینه سود دست یابیم.
