تحولات خاورمیانه از نگاه آمار مجمع جهانی اقتصاد

اقتصاد ایرانی: گردهمایی اقتصادی جهانی  در خصوص خاورمیانه و شمال آفریقا ۲۰۱۵ در شرایطی برگرار می شود که منطقه دچار آشوب شده است. افت شدید در قیمت نفت در اواخر سال ۲۰۱۴ بر اقتصاد شرکت اپک تاثیر بدی گذاشت و کشمکش و نزاع در کشورهایی مانند عراق و سوریه سبب ایجاد نگرانی در کل منطقه شد.

تصاویر زیر آنچه که در مورد خاورمیانه مورد نیاز است را به شما نشان می دهد:

یادآور می شود که خاورمیانه و آفریقای شمالی (یا  MENA) بیشتر شامل کشورهای عرب زبان حاشیه دریای مدیترانه و شبه جزیره عربستان و همین طور دولت اشغالی و ایران می شود.

تنها چند سال پیش بود که این خطه، بهار عربی (یا به تعبیری بیداری اسلامی) را تجربه کرد و باعث تغییر در رژیم های حکومتی چندین کشور گشت. این جنبش با امید و خوش بینی به آینده در این کشورها ایجاد شد.

در همان زمان، افزایش در قیمت نفت تا بشکه ای ۱۲۵ دلار سبب ایجاد دوره ای پایدار در رشد اقتصادی و آبادانی کشورهای دارای نفت مانند عربستان سعودی، امارات و ایران شد. برای چهار سال، قیمت نفت بیشتر از صد دلار بود.

اما بعد از مدتی نتایج عوض شد. در اواخر سال ۲۰۱۴، قیمت نفت زیر ۵۰ دلار کشید، سپس به ۶۰ دلار ارتقاء یافت و تا این زمان قیمتش حدود همین ۶۰ دلار است.

افت رشد اقتصادی جهان می تواند قسمتی از این سقوط قیمت نفت را توضیح دهد. اما OPEC و کشورهای صادر کننده نفتی تصمیم گرفتند که میزان تولیدشان را کاهش ندهند.

عربستان سعودی حتی در ماه های اخیر میزان تولید نفتش را از 7 میلیون بشکه به 8 میلیون بشکه در روز افزایش داده است. این اقدام به منظور از میدان بیرون کردن تولیدکنندگان غیررسمی مانند آنهایی که در آمربکا فعالیت دارند انجام گرفت.

برخی از ناظرین علت کاهش قیمت را نزاع های منطقه ای بر سر سهم بازار می دانند. کشور امارات برای مثال، قیمت نفتش را در نیمه دوم سال 2014 به مدت چندین ماه پایین تر از عربستان سعودی آورد.

اما اخیرا قیمت نفت و قرارداد مالی الزام آور بالاتر رفته است. در منطقه اروپا رشد داشته و میزان صادرات از خاورمیانه به چین کم تر شده است.

با افت و خیز در قیمت نفت، میزان امید برای صلح و دموکراسی در منطقه نیز کاهش یافت. بعد از بهار عربی، کشور لیبی شاهد جنگ داخلی طولانی بود و مسیر مصر برای رسیدن به دموکراسی ناهموار شده است، اسرائیل در سال ۲۰۱۴ حملات جدیدی علیه فلسطین انجام داد و داعش کنترل بخش های زیادی از عراق و سوریه را به دست گرفت.

در لیبی، بعد از سرنگونی محمد قزافی، جنگ های داخلی در گرفت که سبب ایجاد رقابت برای کنترل قدرت و منابع نفتی شد. نتایج اقتصادی این بود که کشور لیبی نه تنها از لحاظ سیاسی بلکه از نظر تولید نفت نیز دچار شکاف شود.

آقای عبدالفتاح السیسی (ژنرال سابق) فاتح انتخابات مصر شد. وی ناظر کشوری بود که در شبه جزیره سینا دچار ناآرامی بود و می خواست از لحاظ اقتصادی بر روی پای خود بایستد.

در کشور عراق و سوریه، جنگ های مسلح باعث کشته شدن هزاران غیرنظامی، ده ها تن روزنامه نگار و تخریب بسیاری از اماکن فرهنگی شده است. داعش کم کم کنترل بخش های وسیعی از این دو کشور را به دست گرفت و قوانین خود را وضع نمود.

داعش تاثیر بسیار مخربی بر اقتصاد عراق گذاشت و میزان تولید نفت این کشور را به شدت کاهش داد. حملات داعش باعث شد که صدها هزار نفر عراقی و سوری مهاجرت کرده و یا به کشورهای همسایه فرار کنند.

پناهجویان در مناطق مختلفی از جهان خصوصا کشورهایی مانند آلمان،  ایالات متحده، سوئد، کشورهای مدیترانه ای همچون ایتالیا و فرانسه روانه شدند

ظهور داعش باعث ایجاد اتحاد نظامی بین 20 کشور مانند NATO و اتحادیه عرب مانند ایالات متحده، فرانسه، اردن، عربستان سعودی و امارات شد..فقط در سه ماهه اول، این ائتلاف 580 حمله نظامی انجام دادند.

میزان تقریبی هزینه های ارتش آمریکا (به عنوان رهبر این ائتلاف) رقم 8 میلیون دلار در روز بوده است که این میزان در چهار ماه اول امسال به یک میلیارد دلار رسید.

حملات بین اسرائیل و فلسطین در تابستان ۲۰۱۴ باعث انتقاد جهانی شد. اما بنیامین نتانیاهو در انتخابات امسال برگزیده شد و ممکن است حملات ادامه داشته باشد.

مشاجرات بر سر شهرک سازی در کرانه باختری کماکان ادامه دارد. در دهه اخیر، هر ساله بیشتر از هزار واحد در این شهرک ها ساخته شده است.

تنها عنصر امید در منطقه ممکن است توافق بر سر برنامه هسته ای ایران و گروهی متشکل از ایالات متحده، روسیه و اتحادیه اروپا باشد.

ایران سالهاست که اورانیوم غنی سازی می کند. ایالات متحده، اسرائیل و دیگر کشورها هراس دارند که ممکن است این غنی سازی تبدیل به ساخت بمب اتمی شود. اما از اواسط سال ۲۰۱۳، میزان این غنی سازی حالتی پایدار پیدا کرد. از ماه آوریل، طرفین به یک توافق رسیدند که مطمئن شوند ایران از غنی سازی به عنوان منبع انرژی استفاده خواهد کرد.

منبع: مجمع جهانی اقتصاد