نفت؛ خون ملی در رگ اقتصاد

اقتصاد ایرانی: ٥ خردادماه سال ١٢٨٧ سالروز کشف نخستین چاه نفت به صورت رسمی در ایران در پایتخت نفتی ایران شهر مسجدسلیمان نقطه عطفی در تاریخ ایران است و به جرئت می توان تاریخ تحولات ایران را به دوبخش قبل و بعد از کشف طلای سیاه تقسیم کرد.

بعد از کشف نخستین چاه نفت ایران موسوم به چاه شماره یک مسجدسلیمان توسط میلیونر استرالیایی ویلیام ناکس دارسی، کسب و کار جدیدی در ایران و به تبع آن در خاورمیانه ای که ایران در آن دوران حکم نخستین را در آن داشت، ایجاد شد.

به گزارش شانا، تاسیس شرکت نفت ایران و انگلیس سرآغاز ایجاد کسب و کار نفتی در ایران است که در کنار آن از بحثهای کشف، استخراج وحتی ایجاد پالایشگاه کوچکی در مسجدسلیمان به جهت نیاز خود گروه انگلیسی و ایرانی نیز در آن دوران می توان یاد کرد و البته صدها کسب وکاری را که از مسجدسلیمان که شروع انتقال نفت بود تا آبادان که مبدا صادرات نفت بود، در کنار خود ایجاد کرد که هیچ کدام از این کارهای به وجود آمده به جهت تعالی نیروی کار ایرانی نبود، بلکه رنگ و بوی استعماری داشت.

شاید به نوعی بتوان شروع کسب وکار ایرانی در بخش نفت را به بعد از ملی شدن صنعت نفت آن هم به صورت آرام نسبت داد؛ با این حال حتی بعد از ملی شدن نفت، باز هم سایه سنگین کنسرسیوم هفت خواهران نفتی بر سر این کسب و کار مانع آن بود که نیروی انسانی متخصص و حتی شرکتهای توانمند ایرانی رشد کنند، این در حالی بود که بسیاری از شرکتهای معروف کنونی همچون BP (بریتیش پترلیوم) و یا شرکت شل و خیلی از شرکتهای نفتی اروپایی و آمریکایی با سلطه ای که بر صنعت نفت آن زمان داشتند و با سرمایه نفت ایرانی، به غولهای نفتی که اکنون می بینیم، بدل شدند.

انقلاب اسلامی نقطه تحول عظیمی در صنعت نفت محسوب می شود، زیرا کل صنعت نفت و کسب وکار وابسته آن به نیروهای انقلابی و جوان واگذار شد و حال آنها بدون وجود سایه خارجی باید میلیونها بشکه تولید مناطق نفتخیزجنوب تا مناطق مرکزی ایران و خلیج همیشه فارس را از مرحله اکتشاف که نقطه شروع صنایع بالادستی نفت است تا بخش پایین دستی و پالایش و پخش مدیریت کنند.

جنگ تحمیلی کار را در عرصه نفت با مشکل مواجه کرد زیرا صنایع نفت وگاز نخستین اهداف حمله نیروهای عراقی بودند اما این جنگ به نوعی سبب خودباوری و پرورش نیروهای کارآمد در بخشهای کارشناسی، مهندسی و عملیاتی شد به نحوی که شاهد صدور نیروی کار حرفه ای به منطقه خلیج فارس و کشورهای حاشیه آن بودیم.

با همه این تفاسیر، صنعت نفت ایران با فرصتهای اقتصادی نهفته در آن تشنه و منتظر بکارگیری خدمات شرکتهای  ایرانی والبته دانش بنیان و کارآمد برای رشد و تعالی است. به نظر می رسد به وجود آمدن شرکتهای خصوصی نوید ایجاد کسب و کارهای جدید را در بازار کار امروز به دنبال خود خواهد داشت. البته باید درنظر گرفت که با توجه به فرصت کارهای پیمانکاری در صنعت نفت در حوزه های بالادست نفت وگاز به طور مثال کارهای وابسته به اکتشاف نفت اعم از عملیات لرزه نگاری، پردازش اطلاعات لرزه ای وحتی حفاریهای اکتشافی خود بالقوه هزاران شغل را ایجاد می کند. حال چنانچه سرمایه بخش خصوصی به این سمت هدایت شود، شاهد ایجاد صنایع فراوان وابسته به صنعت نفت خواهیم بود.