مقاومت شیل در برابر شاه

اقتصاد ایرانی: اوپک پیش بینی می کند که رقبایش باوجود کاهش شدید بهای نفت همچنان تولید خود را افزایش دهند. راه بسیاری مانده تا کاهش بهای نفت، تولیدکنندگان غیراوپکی را مأیوس کند. پیش بینی های بدبینانه در مورد تولیدات غیراوپکی ها غلط از آب درآمد شیل امریکای شمالی تولیدکننده اصلی و تعیین کننده است تنها کاهش درازمدت بهای نفت خواهد توانست غیراوپکی ها را از میدان به در کند.
تنها چند روز به نشست جدید اوپک باقی مانده است. درحالی که شنیده ها از برگزاری نشست های تخصصی در وزارت نفت برای آماده سازی جلسه اوپک، حکایت می کند، رویترز در گزارشی ادعا کرده است که پیش نویس مفصل ترین گزارش سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام را در آستانه نشست ماه ژوئن رویت کرده است. گزارشی که نشان می دهد اوپک به تاثیر کاهش قیمت نفت به بیرون رفتن تولید کنندگان نفت از منابع غیرمتعارف خوشبین نیست. در این گزارش که استراتژی های این سازمان را برای 5سال آینده ترسیم می کند، بیان شده است که نفت شیل در برابر کاهش قیمت نفت «انعطاف» بیش از تصوری نشان داده است. بدین ترتیب تنها کاهش درازمدت بهای نفت خام خواهد توانست تولید کنندگان نفت شیل را از میدان به در کند. تمام اینها درکنار یکدیگر باتوجه به گزارش روزنامه سعودی الحیات نشان می دهد نباید چندان به این موضوع خوشبین بود که اوپکی ها در نشست آتی به تصمیمی بر کاهش تولید برسند. نشست این ماه سازمان کشورهای تولید کننده نفت خام باتوجه به آینده جدیدی که پیش روی تولید نفت خام ایران قرار دارد از اهمیت خاصی برخوردار خواهد بود. اما روزنامه الحیات که از اعتبار بسیار زیادی در سیاست های نفتی برخوردار است در مطلبی به «کوتاه» بودن زمان این نشست اشاره و تصریح کرده است که در این نشست تصمیمی برای «کاهش تولید» گرفته نخواهد شد. ایران و عربستان دو کشوری که از منابع عظیم نفتی برخوردار هستند، همیشه در اوپک با هم رقابت داشته اند. نشست بعدی اوپک تفاوت بزرگی با نشست پیشین این سازمان خواهد داشت. نشست آتی اوپک پنجم ژوئن درحالی برگزار خواهد شد که عربستان بیش از هر زمانی با بی ثباتی مواجه است. در وضعیت کنونی، جایگاهی که عربستان در میان کشورهای عربی داشته، خدشه دار شده است. عربستان با شرایط فعلی و جنگ با یمن، دیگر نمی تواند مثل سابق قیمت های پایین نفت را تحمل کند. بسیاری از کارشناسان حوزه نفت اعتقاد دارند ذخایر ارزی عربستان طی دوماه اخیر به میزان قابل توجهی کاهش یافته و بعید است عربستان بتواند تا یک سال دیگر به این شکل دوام بیاورد. اگر این وضعیت دوسال ادامه پیدا کند، تمامی ذخایر ارزی آنها از بین می رود. از طرفی آنها ژاپن نیستند و نمی توانند با تنوع بخشی این مشکل را حل کنند، ژاپن اقتصاد بسیار متنوعی دارد اما اینها بیشتر به نفت وابسته هستند. بنابراین عربستان اکنون انعطاف پذیرتر است. ایران همیشه طرفدار این بوده که تولید را درحدی نگه دارد که قیمت ها مناسب باشد، اما تاثیر هرکشوری فقط به اندازه عظمت آن کشور نیست، به حجم تولیدات آن هم مربوط می شود. به نظرم در نشست آتی اوپک چالش بیشتری باشد. عربستان نیز مخالف هرگونه کاهش در تولید است. این کشور در نشست پیشین اوپک به همراه کویت و قطر و امارات می گفت تولید را کاهش ندهیم تا تولیدکنندگان پرهزینه نفت کنار بروند. درحالی که سعودی ها اطمینان دارند ایران در نشست آتی مساله «سیستم سهمیه یی» را مطرح خواهد کرد دوماه پیش تولید نفت خود را به شکل بی سابقه یی حدود ۴۰۰ هزار بشکه افزایش دادند تا اگر مجبور شوند درصدی از سهم خود را کاهش دهند، از موضعی بالاتر مذاکره کنند. به این ترتیب عربستان تمایل دارد قیمت نفت را برای ۲ الی ۳ سال روی ۶۰ دلار ثابت نگاه دارد تا امریکا از بازی نفت خارج شود. حال باید دید در نشست آتی دیپلماسی انرژی میان این کشورها چه نتیجه یی خواهد داشت.
به گزارش رویترز سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در مفصل ترین و جزیی ترین گزارش خود در سال جاری، بااشاره به اینکه مازاد عرضه جهانی نفت برای دوسال آتی ادامه خواهد یافت، گفته است: «باوجود کاهش شدید در بهای نفت، نفت امریکای شمالی همچنان از خود انعطاف نشان می دهد.»
در پیش نویس گزارش اوپک در مورد استراتژی درازمدت این سازمان که پیش تر از نشست هفته آینده سران این سازمان در وین، توسط رویترز دیده شده، پیش بینی شده که مازاد عرضه نفت ازسوی تولیدکنندگان غیراوپکی که رقبای اوپک محسوب می شوند حداقل تا سال ۲۰۱۷ ادامه خواهد داشت و بیشتر خواهد شد. تقاضای جهانی ضعیف نفت بدین معناست که تقاضای نفت اوپک از روزانه ۳۰ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۴ به روزانه ۲۸ میلیون و۲۰۰ هزار بشکه در سال ۲۰۱۷ تنزل خواهد یافت و این امر دو گزینه را پیش روی اوپک قرار می دهد که شامل کاهش تولید نسبت به سطح کنونی ۳۱ میلیون بشکه در روز یا آمادگی برای تحمل کاهش قیمت ها برای زمان طولانی تر است.
اوپک در گزارش خود گفته است: «از ماه ژوئن سال ۲۰۱۴ تاکنون، بهای نفت کاهش چشمگیری را تجربه کرده است و به سطحی پایین تر از میزان بحرانی خود در سال ۲۰۰۸ رسیده است. با این وجود هنوز شاهد افزایش تولید ازسوی تولیدکنندگان غیراوپکی هستیم.»
بهای نفت برنت به دلیل عرضه زیاد ناشی از تولید نفت شیل و تصمیم اوپک در نوامبر گذشته مبنی بر کاهش ندادن تولید نسبت به قیمت ۱۱۵ دلاری ژوئن ۲۰۱۴ سقوط کرده است.
اوپک درعوض تصمیم گرفت میزان عرضه خود را افزایش دهد تا سهم خود را دوباره در بازار به دست بیاورد و تولیدکنندگان رقیب که نفت پرهزینه یی تولید می کنند را از میدان خارج کند. اما تولید نفت شیل از آنچه خیلی ها تصور می کنند انعطاف پذیرتر نشان داد. اوپک در گزارش خود آورده است: «به صورت کلی می توان گفت که در میادین نفتی غیراوپکی که تاکنون تولید می کرده اند، حتی کاهش شدید بهای نفت نمی تواند تولید آنها را کم کند چراکه آنها همیشه به دنبال راهی برای پوشش بخشی از هزینه های تولید خود هستند.» برای اینکه تولید آینده غیراوپکی ها کاهش پیدا کند، تنها امری که موثر است کاهش درازمدت و مستمر بهای نفت است، به طوری که کمتر از هزینه حاشیه یی تولید باشد. در بلند مدت آستانه اقتصادی که در آن شرکت های نفتی در پروژه های بالا دستی سرمایه گذاری می کنند، احتمالا بیانگر انتظار قیمت نفت در بلندمدت است. در این گزارش همچنین آمده است که از سال ۱۹۹۰ تاکنون اکثر پیش بینی ها در مورد عرضه آتی تولیدکنندگان غیراوپک، بدبینانه، گمراه کننده و اغلب اشتباه بوده است؛ مثلا یک بار پیش بینی شده بود که میزان تولید غیراوپکی ها در دهه ۹۰ میلادی به اوج خواهد رسید و بعد از آن با کاهش مواجه خواهد شد. اوپک گزارش استراتژی درازمدت خود را هر ۵ سال یک بار منتشر می کند. این سازمان در گزارش 5سال پیش خود در سال ۲۰۱۰، نفت شیل را به عنوان یک رقیب جدی مطرح نکرده است؛ امری که در این مدت منجر به تغییرات اساسی و مهمی در بازار نفت شده است. این گزارش بلندمدت توسط تیم تحقیقاتی اوپک در وین تهیه شده و به طور سنتی اعلام می کند که موضع نهایی اوپک یا اعضای این سازمان را شامل نمی شود.

تغییر تولیدکننده اصلی نفت
توانایی اوپک در کاهش و افزایش تولید برای ایجاد تعادل در بازار عرضه و تقاضا در چند سال اخیر باعث شده این سازمانی اعتباری برای خود به دست بیاورد و به یک تولیدکننده اصلی و تعیین کننده در بازار تبدیل شود. اما این گزارش درازمدت نشان می دهد که اکنون این نقش اصلی را نفت پرهزینه شیل بازی می کند.
اوپک در این گزارش می گوید: «تغییرات ساختاری جدید در رشد الگوی عرضه غیراوپکی ها که خود نتیجه مشارکت بالای شیل امریکای شمالی است اکنون نقشی کلیدی را بازی می کند و یک نقطه عطف محسوب می شود«.
در این گزارش گفته شده که فناوری های جدید و ارزان تر برای استخراج نفت سخت نظیر نفت شیل و شن های نفتی رشد سالانه ۶ درصدی و رشد ۴۵ درصدی تولید انرژی تا سال ۳۵ را تضمین می کند. اوپک در گزارش افزوده است: «توسعه فناوری، اکتشافات موفق و افزایش توسعه میادین نفتی فعلی دست به دست هم داده تا دنیا بتواند میزان تولیدات خود را فراتر از حد انتظارات گذشته بالا ببرد. منابع انرژی جهان برای برآورده کردن هرگونه افزایش تقاضا طی چند دهه آینده کافی است.» بر پایه این گزارش میزان زیادی از نفت جهان هنوز ناشناخته مانده و براین اساس پیش بینی ها در مورد خشک شدن ذخایر راهی را برای پیش بینی کشف منابع جدید نفتی نسبت به گذشته ایجاد کرده است. همچنین این گزارش می افزاید: «عرضه نفت خام اوپک در سال ۲۰۱۹ به میزان ۲۸.۷ میلیون بشکه در روز خواهد بود که خیلی کمتر از میزان آن در سال ۲۰۱۴ است. تقاضا برای نفت اوپک نیز در سال های ۲۰۱۸ تا ۲۰۱۹ افزایش خواهد یافت و تا سال ۲۰۴۰ به چیزی حدود ۴۰ میلیون بشکه در روز خواهد رسید.» از طرف دیگر روزنامه عربستان سعودی الحیات به نقل از یک منبع ناشناس اوپک در روز پنج شنبه گفته است: «اوپک قرار نیست در نشست آتی خود در ماه ژوئن میزان تولید خود را کاهش دهد و این نشست بناست یکی از نشست های خیلی کوتاه و مختصر باشد.»این منبع اضافه کرده است: «عربستان سعودی به تولید نفت خود ادامه خواهد داد تا تقاضای مصرف کنندگان را برآورده کند، تولید این کشور درحال حاضر ۱۰.۳ میلیون بشکه در روز است که این به دلیل رشد تقاضا در چین و هند است.»
وی گفته است که عربستان سعودی سهم خود را در بازار قربانی منافع دیگر تولیدکنندگان نمی کند؛ به ویژه اگر هیچ گونه همکاری و سیاست مشترک نفتی ازسوی خارج از اوپک وجود نداشته باشد- این جمله یی است که در ماه های اخیر بارها ازسوی مقامات سعودی تکرار شده است.
الحیات یکی از اصلی ترین نشریات عربستان سعودی است که شهرت و اعتبار بسیاری در پوشش اخبار نفتی دارد.

منتشر شده در روزنامه تعادل