ارز چه زمانی باید تک نرخی شود؟
اقتصاد ایرانی: از دهه ۷۰ که اقتصاد ایران برای چند سالی طعم ارز تک نرخی را چشید، تاکنون ارز چندین نرخ متفاوت داشته است. در دولت گذشته برای چند سالی ارز سه نرخی عرضه میشد. بخشی با نرخ مرجع یا دولتی، بخشی با نرخ مبادله ای و بخشی نیز با نرخ آزاد.
اما از زمانی که ارز مرجع از عرصه بازار حذف شد ارز دو نرخی میدانداری میکند. هم اکنون ارز یا مبادله ای است که نرخ آن را روزانه بانک مرکزی اعلام میکند و تنها در اختیار بازرگانان و تجار قرار میگیرد یا نرخ آزاد دارد که در بازار و آن هم با نرخ روزانه به فروش میرسد.
به گزارش ایران، این درحالی است که دولت یازدهم از ابتدای فعالیت خود تک نرخی کردن ارز را البته با شرط فراهم بودن شرایط هدف قرار گرفته است. دراین زمینه برخی از کارشناسان اعتقاد دارند شرایط برای تک نرخی شدن ارز آماده است. حدود دو سال است که حباب های بازار ارز تخلیه شده و میزان نوسانات قیمتی آن به حداقل خود رسیده است.
از سوی دیگر ارز مبادله ای کمترین فاصله را در دو سال اخیر با ارز آزاد پیدا کرده است. براساس اعلام بانک مرکزی طی روزهای اخیر قیمت دلار مبادله ای از ۲۹۰۰ تومان عبور کرده است و تنها کمتر از ۴۰۰ تومان با دلار آزاد فاصله دارد. برهمین اساس تعدادی از کارشناسان معتقدند که هم اکنون بهترین زمان برای تک نرخی شدن ارز است تا از این ناحیه ضمن از بین رفتن تمام رانتهایی که وجود دارد اقتصاد ایران نیز ثبات بیشتری پیدا کند.
همچنین قرار گرفتن در آستانه موعد لغو تحریمها این امید را زنده کرده که با آزاد شدن دارایی های بلوکه شده ایران و همچنین رشد مبادلات بانکی و تجاری ارز بیشتری وارد اقتصاد ایران و قیمت آن نیز منطقی تر شود.
دولت باید یکباره قیمت ارز را تک نرخی کند
لطفعلی بخشی استاد دانشگاه درباره اینکه آیا دولت میتواند با توجه به ثبات و روند نزولی قیمت ارز به سمت تک نرخی شدن آن حرکت کند، گفت: دولت از روند مذاکرات و اینکه چه نتیجه ای حاصل خواهد شد اطلاعات دقیق تری دارد. اگر دولت اطمینان دارد که مذاکرات هسته ای به نتیجه مطلوب میرسد باید به سمت تک نرخی شدن ارز برود. ولی اگر به هر دلیلی تصور میکند که مذاکرات با وقفه به نتیجه خواهد رسید نباید به این سمت حرکت کند. چرا که این امر درآمد ارزی دولت را کمتر خواهد کرد و از طرفی تک نرخی شدن ارز بی معنا خواهد بود.
وی افزود: با توجه به شرایط موجود و تحلیل های صورت گرفته به نتیجه مذاکرات خوشبین هستم لذا به نظر میرسد که دولت هم با علم به این مهم میخواهد در مورد تک نرخی شدن ارز تصمیم گیری کند. این استاد دانشگاه ادامه داد: هر اندازه که مذاکرات به نقاط مثبت خود برسد نرخ ارز ثبات بیشتری خواهد یافت. در حال حاضر همه زمینه ها فراهم است که دولت به سمت تک نرخی شدن ارز حرکت کند. وقتی دو قیمت برای ارز باشد قطعاً فساد و رانت رخ خواهد داد و این امر جزو لاینفک اقتصاد است لذا اکنون فرصت خوبی برای تک نرخی شدن ارز است. بخشی با بیان اینکه درصورت توافق نهایی (مذاکرات هسته ای) قیمت ارز نوسان نخواهد داشت، تصریح کرد: یک شبه درآمد کشور بابت فروش نفت افزایش نخواهد یافت از اینرو قیمت ارز هیچ نوسانی را نخواهد داشت. از آنجا که زمان طولانی برای بهبود شرایط نیاز داریم به طور قطع بازار ارز با هیچ مشکلی روبهرو نخواهد شد و روند باثبات فعلی ادامه دار است. وی تأکید کرد: بعد از برداشته شدن تحریم ها و افزایش فروش نفت، قیمت ارزکاهش خواهد یافت چرا که مردم نسبت به آینده اقتصاد خوشبین میشوند. در ۲۰ سال گذشته هیچوقت به اندازه شرایط فعلی زمان برای تک نرخی شدن ارز مناسب نبوده است. اگر قیمت ارز تک نرخی شود تمام بخشها از جمله صنایع تکلیفشان با دولت مشخص است و میدانند گه چگونه ارز مورد نیاز خود را تأمین کنند.این استاد دانشگاه گفت: دولت نباید در یک مهلت زمانی به سمت تک نرخی شدن ارز برود چرا که این امر امکان سفته بازی را به برخی ها میدهد. دولت باید یکباره قیمت ارز را تک نرخی کند. قیمت ارز باید به قیمت بازار آزاد نزدیک باشد. وی اذعان داشت: اگر قیمت ارز به سمت ارز مبادلاتی یا همان دولتی باشد با جهش تقاضا روبه رو خواهیم شد که این با توجه به شرایط فعلی دولت میتواند آسیب های زیادی را به اقتصاد کشور بزند.
شرایط آینده براحتی قابل پیش بینی نیست
مهدی تقوی استاد دانشگاه نیز درباره تک نرخی شدن ارز و پیش بینی از شرایط آینده گفت: اگر تحریم ها برداشته شود و دولت بتواند میزان صادرات فعلی نفت خود را از یک میلیون بشکه در روز به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه برساند قیمت ارز کاهش خواهد یافت لذا دیگر ضرورتی وجود ندارد که دولت به سمت تک نرخی شدن ارز حرکت کند. وی افزود: در افزایش صادرات نفت ایران یک نکته وجود دارد و آن کاهش قیمت است. اگر دولت با نرخ ۱۰۰ دلار هر بشکه نفت را میفروخت قیمت ارز بشدت افت میکرد اما با قیمت ۶۰ دلار این رویه کند خواهد بود. با تمام این اوصاف، پیش بینی میشود که بعد از تحریمها قیمت ارز به ۲ هزار و ۵۰۰ تومان برسد. البته این رقم قطعی نیست چرا که شرایط آینده براحتی قابل پیش بینی نیست. تقوی خاطرنشان کرد: حذف تحریم ها میتواند قیمت ارز را معقول کند. وقتی مردم نسبت به آینده و شرایط کشور خوشبین شوند دیگر مانند گذشته به دنبال خرید و فروش ارز نخواهند بود. وی تأکید کرد: کاهش سفته بازی و عدم تمایل برای خرید ارز با هدف کسب سود، باعث کاهش قیمت ارز خواهد شد. دولت باید بعد از مشخص شدن مذاکرات هسته ای در مورد تک نرخی شدن قیمت ارز اقدام کند. به نظر میرسد با نتیجه گرفتن تیم مذاکره کننده دیگر نیازی به تک نرخی شدن ارز نداشته باشیم چرا که قیمت ها خود به خود مدیریت و کنترل میشود.
بعد از توافق قیمت ارز تک نرخی میشود
سعید لیلاز کارشناس اقتصادی نیز درباره قیمت ارز و حرکت به سمت تک نرخی شدن آن نیز گفت: در صورت توافق ایران و ۱+۵ درآمدها به شرط حفظ انضباط مصرف ارزی بین ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش پیدا خواهد کرد و بر واردات و تولید ناخالص داخلی اثر میگذارد.
وی افزود: بعد از توافق هسته ای فاصله بین ارز دولتی و بازار آزاد به طور قابل توجهی کاسته خواهد شد لذا میتوان پیش بینی کرد که خود به خود به سمت تک نرخی شدن ارز حرکت خواهیم کرد و دیگری نیازی نیست که دولت در این باره تصمیم گیری کند. لیلاز تصریح کرد: قیمت ارز در زمان تک نرخی شدن در حدود ۳ الی ۳ هزار و ۲۰۰ تومان خواهد بود. یعنی میل قیمت ها به سمت بازار آزاد است. ولی در این بخش نرخ تورم هم اثرگذار است.
