سرعت رشد گردشگری ایران، ۵ برابر کمتر از جهان

اقتصاد ایرانی: براساس پیش بینی سازمان جهانی گردشگری تا ۵ سال آینده تعداد گردشگران به بیش از یک میلیارد و ۶۰۰ نفر افزایش خواهد یافت. این سازمان، متوسط نرخ رشد سالانه گردشگری بین الملل را ۱.۴ درصد در سال پیش بینی کرده است و به این واسطه هرسال به طور متوسط حدود ۳ درصد به ثروت جهان اضافه می شود. طبق برآوردهای این سازمان اگر ایران بخواهد در گردشگری بین المللی پاسخگوی اهداف سند چشم انداز باشد، لازم است در گردشگری بین ‏المللی سالانه رشد ۱۵ درصدی داشته باشد و این میزان حدود ۵ برابر متوسط نرخ رشد سالانه گردشگری جهانی است.

سهم ناچیز گردشگری در تولید ناخالص داخلی
گزارش های سازمان جهانی جهانگردی و شورای جهانی سفر و گردشگری طی سال های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ و گزارش ‏های مرکز آمار ایران نشان می دهد، در سال ۲۰۱۴  سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی کشور ۶.۱ درصد بوده است و پیش‏بینی شده این نرخ در پایان آن سال به ۷.۴ درصد افزایش یابد. ۸۱.۵ درصد این سهم متعلق به هزینه ‏کرد گردشگران داخلی است و مابقی سهم گردشگری بین المللی می شود.
به گزارش تعادل، طبق بررسی ها از نتایج یک پژوهش منتشر شده در موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی روند گردشگری ایران طی دوره ۱۳۴۸ تاکنون نشان می دهد در سال ابتدایی میزان گردشگران کشور کمتر از ۲۰۰ هزار نفر بوده و در سال ۲۰۱۲ این میزان به ۴ میلیون نفر می رسد. البته دهه ۸۰ میلادی که مقارن با انقلاب اسلامی و ۸ سال جنگ تحمیلی است، بدترین سال ها برای صنعت گردشگری ایران را رقم زده است؛ به طوری که در این دهه تعداد گردشگران حتی به ۵۰ هزار نفر هم نمی رسد.

تراز منفی گردشگری در ۲۰۱۳
براساس تازه ترین آمار سازمان جهانی گردشگری و شورای جهانی سفر و گردشگری در سال ۲۰۱۴ سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی ۱.۶ درصد بوده که ۵.۸۱ درصد این سهم متعلق به هزینه کرد گردشگران داخلی است. کشورهای ترکیه، عراق و عربستان به ترتیب به عنوان برترین مقصدهای گردشگری ایرانیان گزارش شده است. در سال ۲۰۱۲، ۴ میلیون گردشگر وارد ایران شده و یک میلیارد و ۱۱۴ میلیون دلار درآمدزایی برای کشور داشته است. مهم ترین مبادی گردشگری کشورهای عراق، آذربایجان، افغانستان و ترکیه بوده است. اما در سال ۲۰۱۳ تراز گردشگری ایران منفی بوده و به ۶ میلیارد و ۴۰۳ میلیون دلار می رسد.
بررسی تاثیر گردشگری ایران بر شاخص های کلان نشان می دهد، این صنعت در سال ۲۰۱۳ با سهمی ۲.۲ درصدی، بیش از ۱۵ میلیارد تومان به تولید ناخالص داخلی کمک مستقیم کرده است و کمک غیرمستقیم آن به ۴۱ میلیارد تومان می رسد.
این صنعت در سال ۲۰۱۴ با نرخ رشد ۱۰ برابری، سهم ۲۸ میلیارد تومانی در تولید ناخالص داخلی داشته است. شاخص کلان بعدی که صنعت گردشگری در آن اثرگذار بوده، اشتغال است. این صنعت با کسب درآمدی حدود یک میلیارد ریال، سهم ۳.۵ درصدی در اشتغال داشته است. این درآمد در سال ۲۰۱۴ با رشد ۷.۲ برابری به هزار و ۷۹۴ میلیارد ریال رسید. در سال ۲۰۱۳ صنعت گردشگری تنها ۹.۲ درصد از کل سرمایه گذاری های انجام شده در کشور را به خود اختصاص می دهد اما در سال ۲۰۱۴ با رشد ۶.۷ برابری میزان سرمایه گذاری این بخش به ۱۰ میلیارد تومان می رسد.

ایران و پاکستان، رتبه های آخر در خاورمیانه
رتبه ایران در کشورهای خاورمیانه براساس شاخص های رقابت پذیری گردشگری نشان از جایگاه نامناسب کشورمان دارد. بدون احتساب پاکستان، ایران کمترین سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی کشورهای خاورمیانه را به خود اختصاص داده است و در جهان هم در جایگاه ۱۲۴ قرار دارد.
در پژوهش منتشر شده در موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، با اجرای دو سناریو کلان در صنعت گردشگری پیش بینی شده است، ایران در این صنعت جایگاه چهارم جهان را کسب خواهد کرد. افزایش بازارهای انبوه و ارایه خدمات تخصصی ویژه و توجه به دگرگونی هرم جمعیتی ازجمله مواردی است که در این سناریوها مطرح شده است. بر این اساس در جریان تحولاتی که در گردشگری اتفاق افتاده، بازارهای آینده گردشگری هم متحول شده اند. در آینده گردشگری با علایق ویژه افزایش پیدا خواهد کرد و ماجراجویی به شکل غالب گردشگری انبوه تبدیل خواهد شد. همچنین بخش عمده یی از گردشگران تمایل زیادی به شناخت مردم دارند و دوست دارند از فرهنگ‏ های متفاوت شناخت پیدا کنند و درنتیجه آن گردش‏ های مردم شناسی نیز توسعه می یابد. سفرهای زیارتی برای کسب فواید معنوی و گردشگری ورزشی جمعیت بیشتری در جهان را به سفر ترغیب می کند؛ کویرنوردی، جنگل نوردی، ورزش‏های دریایی، شکار و... نیز از اشکال رو به توسعه به شمار می روند.

جذب ۱۸ درصدی گردشگر آسیایی
براساس تاریخچه سهم بازار ایران در منطقه آسیای جنوب شرقی، پیش بینی می شود در سال ۲۰۲۰ ایران ۱۸ درصد گردشگران آسیا را جذب کند (در مقایسه با هند که ۴۷ درصد گردشگران منطقه را پذیراست).
در بررسی برنامه های پنج ساله توسعه؛ در برنامه اول، شناساندن فرهنگ ایرانی- اسلامی، در برنامه دوم تشویق سرمایه گذاران بخش خصوصی و در برنامه سوم تکیه روی ایجاد هماهنگی بین بنگاه های مختلف ارایه دهنده خدمات گردشگری در اولویت بوده است. در برنامه چهارم که با سند چشم ‏انداز نزدیکی زیادی پیدا کرد و افق ۲۰ ساله یی که در آن دیده شد جذب ۲ درصد از درآمد جهانی گردشگری و ۱.۵ درصد گردشگران بین المللی بوده و علاوه بر آن توسعه بخش خصوصی برای بخش گردشگری اهمیت یافته است. در یک نگاه بلندمدت، موقعیت هایی که بخش گردشگری کشورمان تمایل دارد به آن دست یابد عبارتند از: ارتقای موقعیت گردشگری کشور به یکی از ۲۰ مقصد برتر گردشگری فرهنگی جهان، مقصد نمونه گردشگری پایدار اسلامی در منطقه (پایگاه مرکزی گردشگری شیعی جهان) و مقصد ایمن گردشگری سلامت. برای دستیابی به این چشم انداز، نظام گردشگری باید در بستری همکار و هم پیوند با سایر بخش های اقتصادی و اجتماعی عمل کند.
با اتخاذ مجموعه یی از اهداف ترکیبی و نظام ‏مند می توان میزان انتفاع و روند پایداری در صنعت گردشگری را تضمین کرد و مطلوبیت جامعه میزبان، عرضه کنندگان، نظام مدیریتی و بازدید کنندگان (مجموعه ذی‏نفعان) را در حد قابل توجهی ارتقا داد.