بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : سه شنبه 2 تير 1394      11:6

احمدی نژاد با موجودی حساب ذخیره ارزی چه کرد؟

برداشت‌های بی‌رویه از حساب ذخیره ارزی که منجر به افزایش شدید نرخ تورم و از دست رفتن یکی از فرصت‌های اساسی برای پیشرفت کشور شد،انتقاد شدید کارشناسان را به‌دنبال داشت.

اقتصاد ایرانی: طی دهه اخیر از ماحصل درآمد نفت دو درآمد پس انداز شده است؛ یکی در حساب ذخیره ارزی ودیگری در صندوق توسعه ملی. شاید برای خیلی ها این سئوال پیش آمده که فلسفه وجودی این دو منابع که ذخیره می شده،چیست. پاسخ این سئوال را باید در بررسی یک دهه گذشته جستجو کرد.

به گزارش خبرآنلاین، داستان ازاین قرار است که طرح ایجاد حساب ذخیره ارزی نخستین بار در قالب ماده ۶۰ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در سال ۷۹ مطرح وبه تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و پس از آن آیین نامه اجرایی آن نیز در آبان ماه همان سال از سوی هیات وزیران به تصویب رسید.

به موجب ماده (۸) آئین نامه اجرایی ماده (۶۰) اصلاحی قانون برنامه سوم توسعه، هیئتی مرکب از رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس کل بانک مرکزی و ۴ نماینده به انتخاب رئیس جمهوری ( حداقل ۲ نفر از بین وزیران) به عنوان هیات امنای حساب ذخیره ارزی جهت حسن اجرای قانون و اتخاذ تصمیم در موارد تعیین شده در این آئین نامه و موارد دیگری تشکیل شد و این حساب قرار بود نیمی از درآمد نفت را ذخیره کند. آن روزها،دولت از یک سقوط تاریخی قیمت نفت نجات یافته بود و با افزایش درآمد ناشی از فروش نفت روبرو شده بود،در نتیجه تصمیم گرفت که بخشی از مازاد درآمد نفت را پس انداز کند. وقتی قیمت نفت در ابتدای دولت اصلاحات به حدود ۱۱ دلار در هر بشکه رسید، دولت تصمیم گرفت حساب ذخیره ارزی را ایجاد کند.

براساس گزارش ها قیمت هر بشکه نفت طی سال های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ به ترتیب برابر: ۲۴.۱۸، ۹۷.۱۱، ۲۵.۱۷، ۷۵.۲۶، ۹.۲۲، ۵۲.۲۳، ۸۹.۲۶ و ۶.۳۴ دلار در هر بشکه گزارش شده است. همچنین میانگین صادرات روزانه نفت ایران طی همین مدت به ترتیب عبارت است از: ۲۳۴۲، ۲۳۰۰، ۲۰۷۹، ۲۳۴۵، ۲۲۰۸، ۲۰۲۱، ۲۳۹۶، ۲۵۴۸ هزار بشکه در روزبوده است. این صندوق پس از ۴ سال  با بیش از ۲۴ میلیارد دلار تحویل دولت احمدی نژاد شد.

هدف ها و عملکرد ها

حساب ذخیره ارزی با هدف ایجاد ثبات در میزان درآمدهای حاصل از فروش نفت خام، تبدیل دارایی های حاصل از فروش نفت خام به دیگر انواع ذخایرو کاهش تلاطم های ارزی تشکیل شد.یکی از این سرمایه گذاری ها مثلا سرمایه گذاری در میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بود که مشمول استفاده از صندوق ذخیره ارزی شده بود.

بر اساس قوانین برنامه سوم و چهارم توسعه، دولت در صورتی مجاز به برداشت از این حساب است، که درآمد ارزی حاصل از صادرات نفت خام نسبت به ارقام پیش بینی شده کاهش پیدا کند. همچنین برداشت از حساب ذخیره ارزی برای تامین کسری ناشی از عواید غیر نفتی بودجه عمومی ممنوع شده بود.

در قانون پنج ساله چهارم توسعه مقرر شده بود که به منظور سرمایه گذاری و تامین بخشی از اعتبارات موردنیاز طرح های تولیدی و کارآفرینی بخش غیر دولتی که توجیه فنی و اقتصادی آن ها به تایید وزارتخانه های تخصصی ذیربط رسیده باشد، تا ۵۰ درصد حساب ذخیره ارزی،از طریق شبکه بانکی داخلی و بانک های ایرانی خارج از کشور، به صورت تسهیلات با تضمین کافی تخصیص یابد. در واقع فلسفه شکل گیری این حساب بیشتر در راستای تعدیل فشارهای ناشی از نوسان قیمت نفت بر اقتصاد ملی بوده است.

دولت احمدی نژاد در حالی حساب ذخیره ارزی را تحویل گرفت که منابع قابل توجهی موجودی در این حساب بود.احمدی نژاد در اولین روزهای حضورش بخشی از منابع این حساب را صرف ایجاد  صندوق مهر امام رضا (ع) و بخشی نیز به عنوان منابع در اختیار طرح معروف کوچک و زودبازده کرد،طرحی که در نهایت با بیش از ۸۰ درصد انحراف به شکست منجر شد.

همسویی مجلس هفتم با دولت احمدی نژاد برای استفاده بیشتر از این حساب سبب شد، تا در اولین سال تشکیل دولت نهم،برای اولین بار لایحه متمم بودجه به مجلس برود و در سالهای بعد بودجه ها سال به سال انبساطی تر شود.اعتراض به این رویه و برداشت بیش از اندازه از حساب ذخیره ارزی اعتراض سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و استعفای اولین رییس این سازمان را درپی داشت،هرچند که در نهایت به انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی منجر شد.

به این ترتیب دولت دیگر مزاحمی برای برداشت ها  از این حساب و چگونگی هزینه کرد آن نداشت. احمدی نژاد حتی پا نیز از این فراتر گذاشت و در مقابل سئوال افکار عمومی از میزان موجودی حساب در شرایطی که بهای نفت به بیش  از ۱۲۰ دلار در هر بشکه رسیده بود، منابع حسابرا محرمانه اعلام کرد!

حتی روایت است که برخی از نمایندگان مجلس اعلام کردند که وی برداشت های گسترده ای از این حساب، بدون مجوز مجلس و برای پرداخت به مردمی که در جریان سفرهای استانی احمدی نژاد به او نامه نوشته بودند، داشته است، تا جایی که این حساب به صندوق نذری تبدیل شده بود. حتی دو نماینده مجلس پیرامون شایعه برداشت دولت از حساب ذخیره ارزی، جهت واردات میوه شب عید، وزیر بازرگانی را به مجلس فرا خواندند.

برداشت های بی رویه احمدی نژاد از حساب ذخیره ارزی که منجر به افزایش شدید نرخ تورم و از دست رفتن یکی از فرصت های اساسی برای پیشرفت کشور شد، انتقاد شدید کارشناسان را به دنبال داشت و نتیجه آن افزایش پایه پولی و تورمی بود که نتیجه آن را در سالهای اخیر دیدیم.

حساب با صندوق فرق دارد

صندوق توسعه ملی در راستای تحرک بخشی و تامین مالی بخش خصوصی برای توسعه سرمایه گذاری ها در بخش های مختلف اقتصادی کشور ایجاد شد. در این صندوق براساس ماده ۸۴ قانون برنامه پنجم توسعه با هدف تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش نفت و گاز و میعانات گازی و فرآورده های نفتی به ثروتهای ماندگار، مولد و سرمایه های زاینده اقتصادی و نیز حفظ سهم نسلهای آینده از منابع نفت و گاز و فرآورده های نفتی تشکیل شد .براساس اهداف تشکیل صندوق توسعه ملی مقرر شده است که ۲۰ درصد از درآمد های حاصل از فروش نفت مستقیما به این حساب واریز شود و هر سال ۳ درصد به میزان این واریز افزوده شود. طبق قانون حداقل معادل بیست درصد ۲۰ از منابع حاصل از صادرات نفت (نفت خام، و میعانات گازی، گاز و فرآورده های نفتی) در سالهای برنامه ،حداقل بیست درصد  ۲۰ ارزش صادرات تهاتری اقلام فوق الذکر، پنجاه درصد ۵۰ مانده نقدی حساب ذخیره ارزی در پایان سال ۱۳۸۹ و سالهای بعد، منابع قابل تحصیل از بازارهای پولی بین المللی با مجوز هیأت امناء با رعایت قوانین مربوط و در همچنین سود خالص صندوق طی سال مالی به عنوان منابع صندوق در نظر گرفته شده است.با تشکیل صندوق توسعه ملی،از سال ۹۰ یعنی سال پایه اجرای قانون برنامه پنجم توسعه،واریز درآمد فروش نفت به حساب ذخیره ارزی متوقف شد و درآمد فروش ارز با ترکیبی که در قانون برنامه پنجم مشخص کرده،به این صندوق واریز شد. با این حال این حساب به دلیل تعهدات و تسهیلاتی که پرداخت کرده،همچنان برقرار است اما منابع جدیدی به آن واریز نمی شود.

گزارش عملکرد برنامه پنحم توسعه

براساس گزارش سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور از عملکرد قانون برنامه پنجم منابع انتقالی حساب ذخیره ارزی از سال قبل به صندوق توسعه ملی در سال ۸۹ به دلیل منفی بودن،عددی گزارش نشده است. در سال ۹۰ این رقم ۱۴ میلیارد دلار ذکر شده و در سال ۹۱ این میزان ۲۸ میلیارد و ۶۷۵ میلیون دلار اعلام شده است.وازیر به صندوق توسعه ملی از محل صادرات نفت و گازبراساس جز ۱ بند ح ماده ۸۴ قانون برنامه پنجم در سال ۸۹ به میزان ۱۴ میلیارد دلار در سال ۹۰ به میزان ۲۰ میلیارد دلار و در سال ۹۱ به میزان ۱۴ میلیارد و ۶۹۰ میلیون دلار ذکر شده است.

در گزارش عملکرد برنامه پنجم توسعه از محل واریز به حساب صندوق توسعه ملی بابت ۵۰ درصد مانده حساب ذخیره ارزی درپایان سال در سه سال قبل صفر گزارش شده است.

در این گزارش همچنین میزان مانده حساب ذخیره ارزی در پایان سال ۸۹ به میزان ۲۴ میلیارد دلار بوده که در سالهای بعدی این رقم صفر اعلام شده است.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir