بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : سه شنبه 16 تير 1394      11:16

ارزی‌‌ که‌ در‌راه تک‌ نرخی‌شدن‌ مانده‌ است

اقتصاد ایرانی: موضوع تک نرخی شدن ارز چند ماهی است که با نزدیک شدن به توافقات هسته ای، ذهن بسیاری از سرمایه گذاران، تاجران و تولیدکنندگان را به خود مشغول کرده است.

به گزارش آرمان، ابتدا علی طیب نیا و بعد هم نعمت زاده این موضوع را بیان کردند، اما چند وقتی است که رئیس بانک مرکزی نیز در موقعیت های مختلف، به سوالات زیادی در این خصوص پاسخ گفته است. هنوز هم بسیاری منتظرند تا هرچه زودتر تحولی رخ دهد و گشایشی در بازار اتفاق بیفتد. اما نگرانی ها همچنان در این خصوص ادامه دارد. وجود تحریم ها تاکنون پاسخی بوده که برای این معضل بیان شده و رسیدن به توافق نهایی باعث می شود که بحث ها و اظهارنظرها در این رابطه هر روز افزایش یابد.

تک نرخی شدن ارز ؛ از آغاز تا امروز

در اواخر سال های جنگ بود که دولت برای کاهش مشکلات اقتصادی به کالاهای اساسی، ارز اختصاص داد. اوایل دهه ۷۰ این چند نرخی بودن، مشکلاتی را به دنبال داشت. سوءاستفاده های مالی و رانت هایی که برای بسیاری از افراد و سازمان ها ایجاد کرد، باعث شد که سیاست تک نرخی شدن به تصویب برسد. اجرای این مصوبه بیش از یک سال طول نکشید، در این مدت قیمت دلار ۲۵ برابر شده بود و دولت مشکلات زیادی برای تامین نرخ ارز مورد نیازش پیدا کرد.بعد از این اتفاق بود که بار دیگر نرخ های غیررسمی برای ارائه در بازار تصویب شد. دهه ۸۰ که شد، سیاست تک نرخی شدن دوباره بازگشت. نرخ برابری ریال و دلار رشد کرد که البته گریزناپذیر بود. به گفته زمان زاده، عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی در زمان آغاز طرح یکسان سازی نرخ ارز در سال ۱۳۸۱ ارز حاصل از صادرات نفت ایران ۲۲ میلیارد دلار و ارز حاصل از صادرات غیرنفتی سه میلیارد دلار بوده است. یعنی در آن دوره با مجموع ۲۵ تا ۲۶ میلیارد دلار اقدام به یکسان سازی نرخ ارز شده است. این سیاست تحت نظام نرخ ارز شناور مدیریت شده اجرایی شد. اما چندی نگذشت که سایه تحریم، نرخ ارز را باز هم چندنرخی کرد. مرکز مبادلات ارزی در این زمان بود که راه اندازی شد. درآمد های بسیار زیادی که از محل فروش نفت داشتیم باعث بالا رفتن قیمت ارز شد.

 بانک مرکزی چه می گوید؟

شکی نیست تک نرخی شدن نرخ ارز، احتیاج به مبادلات بین المللی دارد، به همین دلیل وقتی دیروز، رئیس بانک مرکزی دوباره از یکسان سازی نرخ ارز در کشور به فاصله ۵ تا ۶ ماه پس از عملی شدن تفاهم هسته ای خبر داد، این سوال پیش آمد که آیا این امر امکان پذیر است، چگونه می توان در این زمان کوتاه تحریم ها برداشته شده و مبادلات بین المللی با بانک مرکزی آغاز شود؟  سیف در پاسخ به این پرسش که پس از یکسان سازی نرخ ارز، کدامیک از نرخ های بازار آزاد و مرکز مبادلات مد نظر خواهد بود، ادامه داد: یک نرخ تعادلی در اقتصاد وجود دارد که نمی توان آن را به صورت مصنوعی تغییر داد. وظیفه اصلی بانک مرکزی در این بحث، جلوگیری از شوک های موقت ناشی از هیجانات است، لذا احساس ما این است که در شرایط باثباتی قرار داریم، اما ممکن است که نرخ ارز پس از یکسان سازی تاحدی کاهش یابد. او همچنین با اشاره به برنامه جدی بانک مرکزی برای یکسان سازی نرخ ارز گفت: اکنون بازار ارز از شرایط باثباتی برخوردار است و تلاش می شود این روند ادامه یابد. به نظر می رسد که دلایل متعددی برای اجرای تک نرخی کردن ارز وجود دارد.اگر تحریم ها برداشته شود، ارزهایی که در کشورهای مختلف بلوکه شده است، وارد ایران خواهد شد که این ارزها می توانند پاسخگوی خوبی برای نیاز ارزی کشور باشند. موافقان می گویند که به تعادل رسیدن قیمت ها و ثبات نرخ تورم و به طور کلی رسیدن به ثبات اقتصادی از مزایای تک نرخی شدن است. آنها اصرار دارند که سیاست دونرخی بودن ارز باعث فساد شده و عده ای در این میان از این داستان سود می برند. همچنین این افراد می گویند، تک نرخی شدن نرخ ارزمی تواند رقابت را در اقتصاد ایجاد کرده و از ورود کالاهای غیرضروری به کشور جلوگیری کند که در این صورت تولید نیز جان خواهد گرفت. اما این برنامه مخالفانی هم دارد و استدلال آنها این است که شوک ناشی از این اتفاق باعث می شود شرایط اقتصای بیش از پیش دستخوش دگرگونی شود. البته این مخالفان همه در یک نقطه اشتراک دارند و آن هم این نکته است که در شرایط تحریم، این برنامه بسیار مضر خواهد بود. عده ای هم مخالفت خود را با نادرست بودن سیاست های دستوری بروز می دهند و این را مطرح می کنند که چون اقتصاد ما دولتی است پس حتما اجرای این برنامه به شکست حتمی منجر خواهد شد. اما دولت، اطمینان دارد که اجرای این پروژه در آینده و در زمان مقتضی به نفع شرایط اقتصادی و بسیار مهم و ضروری است. سیف در این رابطه از ابزار های لازم هم صحبت کرده است، از اینکه پس از یکسان سازی نرخ ارز، چه بازاری به عنوان مرجع مبادلات ارزی تعیین می شود و اینکه یکی از راهکارهای موجود این است که بازار بین بانکی کفایت می کند، یعنی بانک ها،عناصر اصلی فعال در بازار ارزی بین بانکی باشند و سایر مجموعه ها نیز در ارتباط با بانک ها مشکل خود را حل کنند. تشکیل بازار بورس راهکار دیگر برای حفظ یکسان بودن نرخ ارز از اطرف او دانسته شده است. در دنیا هر ۲ تجربه وجود دارد، در ایران نیز پس از تجربه یکسان سازی نرخ ارز در اوایل دهه ۸۰، بازار بین بانکی مساله را حل می کرد و به نظر می رسد باز هم دولت قصد دارد از همین طریق، این فرآیند را محقق کند. به نظر می رسد در صورت توافق هسته ای، بازار سرمایه و سهام در سال جاری قدرت بازدهی بیشتری نسبت به سایر بازارها خواهد داشت. این امر پرواضح است که نرخ ارز هم با بسیاری موارد دیگر در ارتباط است؛ در مرحله ای که رونق اقتصادی شکل بگیرد. تقاضا برای ارز از سوی بنگاه های تولیدی و خدماتی و اقتصادی و... هم افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر به لحاظ تاثیرات کاهش یا افزایش ارزش پول ملی بر کل اقتصاد نباید منتظر بود که نرخ ارز بازار از نرخ ارز مرجع کمتر شود. اما می توان امیدوار بود که نرخ ارز در بازار غیررسمی به نرخ مرجع بسیار نزدیک شده و سیاست تک نرخی شدن ارز به واقعیت نزدیکتر شود.

توافق هسته ای، تعیین کننده است

کامران ندری، اقتصاددان در این باره می گوید: در صورت مثبت بودن نتیجه مذاکرات هسته ای این امکان وجود دارد که بتوانیم ارز را تک نرخی کنیم و به این موفقیت دست پیدا کنیم.اما در صورتی که توافقی شکل نگیرد احتمال اینکه ما بتوانیم به موفقیتی دست پیدا کنیم، به شدت کم خواهد شد. در حال حاضر اگر دولت بخواهد به سمت تک نرخی شدن برود، به نظر می رسد که در این راه توفیق حاصل کند. این استاد دانشگاه ادامه می دهد: می توان گفت چناچه نتیجه مذاکرات مثبت باشد، فعالان اقتصادی با محدودیت هایی ارزی که تا به حال وجود داشته رو به رو نخواهند بود. بنابراین حملات سفته بازانه که مدت هاست متوقف شده است در بازار شکل نخواهد گرفت، اگر هم باز این حملات اتفاق بیفتد، در صورتی که مذاکرات به نتیجه برسد و ما بتوانیم از ذخایر ارزی استفاده کنیم،امکان مدیریت بازار ارز برای بانک مرکزی وجود دارد و می تواند نرخ را در بازار حفظ کند ولی در غیر این صورت، ممکن است دو اتفاق بیفتد، اول اینکه حملات سفته بازانه باز هم ممکن است شکل بگیرد و دوم اینکه با برداشت نشدن تحریم ها و شدت گرفتن آنها ذخایر ارزی که در اختیار بانک مرکزی است ممکن است کفاف مدیریت بازار را ندهد. او در پاسخ به انتقاد هایی که از تک نرخی شدن می شود می گوید: این شوک، یک شوک اقتصادی مثبت است و من متوجه استدلال های کسانی که مخالف این اتفاق هستند، نمی شوم، اینجا همانطور که گفتم نقش مذاکرات بسیار تعیین کننده است و اگر مثبت باشد احتمال نتیجه زیاد است و درغیر این صورت نتیجه ای نخواهیم گرفت.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir