دورخیز اقتصاد ایران برای جهش

اقتصاد ایرانی: سرانجام دولت یازدهم موفق شد به مناقشه ۱۲ ساله هسته ای ایران با غرب پایان دهد. روزگذشته پس از برگزاری دور نهایی مذاکرات در وین، طرفین مذاکرات به یک توافق جامع و نهایی دست یافتند که نتیجه آن لغو تحریم هایی است که در سال های گذشته دست و پای اقتصاد ایران را بسته بود. هرچند محدودیت های تحریم هیچ گاه مانع حرکت اقتصاد ایران نشد ولی نمی توان آثار منفی آن را در شاخص های اقتصادی منکر شد. به هر روی اکنون تمام بخش های اقتصادی و بازارها در انتظار رشد و رونقی هستند که در سال های اخیر از آن محروم بوده اند. اکنون فعالان اقتصادی با نگاه امیدوارانه به آینده نگاه می کنند تا در سایه رفع محدودیت ها و محرومیت ها به هدفگذاری های صورت گرفته برای رشد و توسعه دست یابند.

به گزارش ایران، دیروز پس از اعلام نتایج مذاکرات و توافق نهایی، بازارهایی که در خط مقدم قرار دارند بسرعت به این توافق واکنش نشان دادند و اتفاقاتی را که در دیپلماسی کشور افتاده است منعکس کردند. براین اساس قیمت ارز و طلا در نخستین واکنش ها به میزان چشمگیری کاهش یافت اما همان گونه که کارشناسان پیش بینی می کنند پس از گذشت چند روز و با فروکش کردن هیجانات باردیگر ثبات بر این بازارها حاکم خواهد شد. اما در صف بعدی تأثیرپذیری از توافق هسته ای صنایع و بازارهایی قرار دارند که با اندکی تأخیر، تحولات مثبت را نمایان می کنند. بخش تولید و بنگاه های تولیدی که هم در داخل و هم در بازارهای صادراتی خود با موانع و مشکلات بسیاری مواجه بودند با حصول توافق باید برنامه ریزی خود را به سمت افزایش ظرفیت تولید و اشتغال تغییر دهند. درمجموع آنچه از فعالان اقتصادی شنیده می شود امید است آنان نوید روزهای بهتری را می دهند که در انتظار مردم است تا در فضایی که محدودیت و مانعی ندارد همه برنامه های اقتصادی دولت محقق شود.

درهای بورس روی سرمایه گذاری خارجی باز شد
دکتر محمد فطانت فرد رئیس سازمان بورس

بازار سرمایه بازار انتظارات است و هرآنچه در مؤلفه ها و متغیرهای اقتصادی و سودآوری و همچنین فضای کسب و کار تأثیر داشته باشد، تأثیر خود را بر رونق بورس نیز خواهد داشت.با وجود آنکه بنا و بهانه مذاکرات هسته ای حل و فصل مناقشه هسته ای ایران با غرب بود ولی با دستیابی به توافق نهایی آنچه ایران از این توافق به دست آورده، فراتر از مسائل هسته ای است. درواقع این توافق فصل تازه ای از ارتباطات و مناسبات بین ایران و سایر کشورها را رقم خواهد زد و انتظارات بسیار مثبتی میان سرمایه گذاران خارجی نسبت به ایران ایجاد خواهد کرد. این درحالی است که بسیاری از مؤسسات ارزیابی اقتصادی کشورها، درتحلیل های خود ایران را جزو اقتصاد های با سرعت رشد بالا قرار داده اند به طوری که مؤسسه «گلد نزدک» از این نظر ایران را در میان ۱۱ قدرت برتر اقتصادی در آینده قرار داده است.برهمین اساس و با توجه به استقبال چشمگیر سرمایه گذاران خارجی برای ورود به ایران طی چند روز آینده یک نشست بین المللی در ایران برگزار خواهد شد که طی آن علاوه بر تشریح ظرفیت های اقتصادی ایران چگونگی سرمایه گذاری متقاضیان اعلام شده است تا هر فرد یا شرکت متقاضی سرمایه گذاری در ایران در کوتاه ترین زمان ممکن وارد ایران شود. این درحالی است که براساس دستور اخیر رئیس جمهوری به معاون اول خود قرار است از تمام ظرفیت های بازار سرمایه استفاده شود.درخصوص تأثیر این توافق بر بازارسرمایه باید گفت که میزان این تأثیر بر صنایع بورسی متفاوت است. درواقع صنایعی که طی سال های تحریم بیشترین آسیب را متحمل شده اند بیشترین اثرپذیری مثبت را نیز از توافق هسته ای خواهند داشت. صنایعی نیز که در دوران تحریم مقاومت کردند و سودآوری داشته اند با لغو تحریم ها و رونق اقتصاد بهتر از گذشته به مسیر خود ادامه می دهند. طی ۱۸ ماه اخیر که بازار سرمایه با روند نزولی مواجه شده بود، به طور حتم سهامداران و سرمایه گذاران در تحلیل های خود به این پختگی رسیده اند که در انتخاب سبد سرمایه گذاری خود چگونه عمل کنند که کمترین ریسک را داشته باشند.اما به طور قطع نتیجه توافق هسته ای همانطور که در اقتصاد کشور نمایان می شود در بازار سرمایه نیزبه صورت برجسته تر آشکارشده و این رونق را منعکس می کند. برهمین اساس همزمان با بهبود اقتصاد ملی بازارسرمایه نیز بستر مناسبی برای سودآوری سرمایه گذاران و سهامداران فراهم می کند و با رشد شاخص های مختلف بازار بخشی از زیان آنها طی ماه های گذشته جبران خواهد شد.
 با توافق هسته ای مهمترین بخش اقتصاد زنده شد.

دکتر مهدی عسلی کارشناس انرژی

اگرچه اتمام مذاکرات هسته ای و دستیابی ایران و گروه ۱+۵ به توافق جامع بر تمام بخش های اقتصاد کشور اثر گذار خواهد بود اما به نظر می رسد مهمترین بخش تأثیر پذیراز این توافق، بخش انرژی کشور است که بیشترین تأثیر را در احیای اقتصاد نیز دارد. اکنون بسیاری از شرکت های خارجی مشتاق سرمایه گذاری در ایران یا خرید نفت و فرآورده های نفتی در انتظار اجرایی شدن این توافق هستند و از این رو به نظر می رسد که با اجرایی شدن توافق نخستین دستاوردهای حقیقی توافق بهبود روابط بین الملل، افزایش فروش نفت و فرآورده های نفتی و همچنین جذب سرمایه گذاران خارجی در این بخش باشد که همگی برای کشور ارز آور خواهند بود. از آنجایی که ماهیت فعالیت های سودآور نفتی ایران برای اغلب کشورهای جهان جذاب است ما حتی در طول مذاکرات نیز با رفت و آمدهای شرکت های نفتی و هیأت های اروپایی و آسیایی به ایران و ابراز تمایل آن ها برای حضور در صنعت نفت کشور مواجه بودیم که همگی منوط به لغو تحریم ها بود و اکنون این مهم تحقق یافته است. همراه با سرمایه گذاری شرکت های خارجی در مهمترین بخش مورد توجه این شرکت ها ما امتیازات دیگری نیز به دست خواهیم آورد که افزایش ظرفیت تولید در بالا دست و پایین دست صنعت نفت کشور و افزایش قدرت چانه زنی ایران در منطقه نمونه دیگری از آن است. ضمن آنکه ما در داخل کشور نیز به وفور ظرفیت های توسعه صنایع بالادستی را داریم می توانیم بعد از لغو تحریم ها برای توسعه پالایشگاه های خود در بازارهای هدف و مراکز مصرف نیز سرمایه گذاری کنیم و به جای خام فروشی نفت، آن را در پالایشگاه های خود فرآوری و بعد در همانجا به دست مشتریان برسانیم. خوشبختانه سریعترین بخشی که نسبت به توافق می تواند عکس العمل نشان دهد از ظرفیت های خوبی هم برخوردار است. با تمرکز بر بخش انرژی و توسعه آن می توانیم درآمدهای ارزی کشور را افزایش دهیم یا آنکه به ازای فروش نفت و فرآورده های نفتی تکنولوژی به کشور وارد کنیم. به این ترتیب موجب بهبود شاخص های اقتصادی نظیر درآمد ملی و رشد اقتصادی و تنظیم بازارها نظیر بازار ارز شویم. نکته ای که باید بدان اشاره کنم این است که کشورهای نفت خیز می توانند در توسعه صنایع انرژی بر بسیار موفق عمل کنند و لازم است در پساتحریم ما نیز با تشویق سرمایه گذار خارجی برای توسعه صنایع انرژی بر نظیر فولاد به توسعه صنعتی کشور، رونق و رشد اقتصادی بهبود شاخص های تورم، اشتغال و... کمک کنیم. کلید این توسعه تبلیغ برای انرژی ارزان است.

شتاب مثبت به اقتصاد ایران

دکترغلامحسین فیروزفر عضو مؤسسه عالی آموزش و برنامه ریزی

ایران و ۱+۵ بالاخره بعد از گذشت دو سال -یعنی زمان روی کار آمدن دولت یازدهم- بر سر مسائل هسته ای ایران به توافقی جامع رسیدند و به این ترتیب مناقشات هسته ای و تحریم های ۱۲ ساله وضع شده علیه ایران پایان یافت. از جمله دستاوردهای این توافق برای ایران لغو تحریم ها و جذب سرمایه های خارجی است که آثار کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدتی بر شاخص های اقتصادی بر جا خواهد گذاشت.آنچه از توافق هسته ای ایران و لغو تحریم ها برای کوتاه مدت می توان انتظار داشت به آزادسازی منابع ارزی معطوف می شود که در نتیجه آن شتاب مثبتی به اقتصاد وارد خواهد شد. بر این اساس در کوتاه مدت کاهش نرخ ارز محتمل است که ادامه دار نیست اما به رفع موانع کسب و کار و تولید کمک خواهد کرد. علت اینکه کاهش نرخ ارز ادامه دار نخواهد بود این است که به مرور با پویایی بخش تولید و رشد نیاز صنایع کوچک و کارگاه ها به واردات تکنولوژی، تقاضا برای ارز را بالا خواهد برد و افزایش تقاضا موجب رشد نرخ ارز خواهد شد. البته نتیجه آن رشد ۲ الی ۳ درصدی اقتصاد در کوتاه مدت یعنی تا پایان امسال خواهد بود.در خصوص سایر شاخص های اقتصادی نیز همین گونه است. اگر همه ظرفیت های اقتصادی کشور به کار گرفته شود قطعاً با راه افتادن مجدد صنایع و تزریق منابع مالی به آنها اشتغال زایی خواهد شد و این موضوع خروج اقتصاد از رکود و کاهش نرخ بیکاری و افزایش نسبی سطح رفاه اجتماعی و حفظ نرخ تورم در حد کنونی را به همراه خواهد داشت.به هر حال اگر توافق خوب اجرا شود و کنگره امریکا موانعی را وضع نکنند که اجرا به تأخیر بیفتد در میان مدت و بلند مدت در کنار آنچه گفته شد شاهد سرمایه گذاری شرکت های خارجی در پروژه های کشور خواهیم بود. تأمین منابع مالی و ورود تکنولوژی به کشور یکی از نیازهای مبرم کشور را برطرف خواهد کرد. البته گشایش های حاصل از توافق به نوعی است که تغییرات مثبت تنها در حوزه تحت حمایت دولت حس نخواهد شد بلکه در فعالیت های بخش خصوصی نیز نمود خواهد یافت. توان نقل و انتقالات بانکی و گشایش خطوط اعتباری (ال سی ها) و تأمین ارزان تر و ساده تر مواد اولیه صنعت از جمله مواردی است که به فعالیت بخش خصوصی کشور رونق خواهد بخشید.البته نباید فراموش کرد که توافق هسته ای و لغو تحریم ها حل مشکلات را روان تر می کند اما همچنان نیاز است که ساختارهای اقتصادی نیز اصلاح شود.

نرخ ارز در سه بازه زمانی

دکتر محمد نصر اصفهانی استاد دانشگاه علوم اقتصادی

بازار ارز و طلا یکی از بخش هایی است که تأثیر زیادی از توافق هسته ای اخیر می پذیرد. براین اساس میزان این تأثیر پذیری را می توان در سه بازه زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت بررسی کرد. در کوتاه مدت به دلیل اینکه با دستیابی به توافق نهایی بخش قابل توجهی از محدودیت های اقتصادی ایران بخصوص در اقتصاد بین الملل برداشته می شود، تورم انتظاری موجود بشدت کاهش می یابد و این کاهش تورم به میزان بالایی در بازار ارز و طلا تأثیر می گذارد. درواقع نخستین اثری که در این بازارها گذاشته می شود، کاهش یک باره قیمت هاست که البته ممکن است به شوک قیمتی در مسیر کاهش نیز منجرشود که دولت باید با اطلاع رسانی مناسب این شوک را کنترل کند. چراکه اگر نرخ ارز به میزان غیرطبیعی کاهش یابد تبعات منفی برای بخش تولید و اقتصاد ملی به همراه خواهد داشت. با ایجاد فضای مثبتی که در پی اعلام توافق در کشور شکل گرفته است، درچند روز نخست قیمت ها براساس جو روانی کاهش می یابد و در این زمینه رکوردهای جدیدی به ثبت می رسد. اما پس از گذشت حدود یک هفته و با فروکش کردن فضای هیجانی قیمت ها در بازار ارز و به تبع آن بازار طلا به ثبات می رسد. البته ثباتی که نسبت به قیمت های قبل از توافق به مراتب نرخ های کمتری دارد. اما در میان مدت نحوه حرکت بازار ارز به طور کامل به سیاست هایی ارتباط دارد که دولت تا پایان سال اتخاذ می کند. از سوی دیگر چگونگی ارتباط و سطح مراودات ایران با سایر کشورها نیز در این زمینه مؤثر خواهد بود. بنابراین سیاست هایی که دولت در کوتاه مدت پی می گیرد آثار خود را در دوره میان مدت بر بازار ارز می گذارد. در بازه بلندمدت نیز سیاست هایی که در قالب برنامه ششم توسعه و جهت گیری های کلی نظام برای دستیابی به نرخ رشد اقتصادی ۸ درصدی دنبال می شود عامل شکل دهنده بازار ارز در آینده است. هم اکنون میزان ذخایر ارزی ایران که بخشی از آن در سایر کشورها وجود دارد بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می شود که چگونگی ورود این ذخایر به کشور و محلی که هزینه می شود نقش و سهم بسیار زیادی در مسیر حرکتی بازار ارز دارد. براین اساس در صورتی که دولت به عنوان بزرگترین عرضه کننده و مصرف کننده ارز ذخایر خود را صرف خرید کالاهای سرمایه ای کند و به تقویت تولید منجر شود، آثار مثبتی بر بازار ارز خواهد داشت.