شوک‌یوآن ارزان به کسب‌و‌کار جهان
اقتصاد ایرانی: شوک اقتصادی کاهش عامدانه ارزش پول رایج چین، جهان توسعه یافته و درحال توسعه را در معرض آسیب ها و بحران های جدی قرار خواهد داد. بانک مرکزی چین سه شنبه در اقدامی کم سابقه ارزش برابری یوآن در برابر دلار را ۱.۹ درصد کاهش داد. روندی که در روز چهارشنبه نیز ادامه یافت و بازار جهانی نفت و بورس های جهان را تحت تاثیر قرار داد. خبرگزاری بلومبرگ به نقل از منابع مطلع از ادامه فشارها بر بانک مرکزی چین برای کاهش بیشتر ارزش یوآن خبر داده است. این درحالی است که تصمیم بانک مرکزی چین، نگرانی های جدی را در بازارهای جهانی درپی داشته تا جایی که مقام های امریکایی ضمن ابراز نگرانی خود اعلام کرده اند در سفر ماه آینده شی جین پینگ، رییس جمهور چین به واشنگتن در این باره با او صحبت خواهند کرد.
به گزارش تعادل، حتی پیش از کاهش اخیر در نرخ برابری یوآن، ایالات متحده و سایر کشورهای عمده جهان از چین به خاطر آزاد نبودن نرخ برابری یوآن انتقاد می کردند و خواستار آن بودند که بهای یوآن، مانند اکثر ارزهای معتبر، در بازار آزاد تعیین شود. با توجه به مازاد تجاری و ذخیره ارزی قابل توجه چین، انتظار این بود که نرخ یوآن افزایش یابد و باعث کاهش صادرات چین به این کشورها و افزایش واردات چین شود. اما بانک مرکزی چین عملا سیاستی مغایر با انتظارات کشورهای صنعتی را به اجرا گذاشت.
کاهش ارزش یوآن: آغاز یک داستان
اکونومیست در گزارشی با اشاره به تاثیر منفی شوک اقتصادی کاهش ارزش یوآن براقتصاد جهان می نویسد، کاهش ارزش یوآن- واحد پول چین- چهارشنبه به زیر۲ درصد رسید که این خود آغازگر یک داستان بزرگ است. حافظه تاریخی جهان موارد فراوانی از سقوط ارزش پول رایج کشورهای جهان را به یاد دارد که هریک به سهم خود به نوعی اقتصاد جهان را به لرزه درآورده است. کاهش ارزش «لیره استرلینگ» در سال های ۱۹۶۷ و ۱۹۹۲ میلادی یا کاهش ارزش واحد پول آرژانتین (پزو) در سال های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ میلادی ازجمله این موارد است. هنگامی که پول رایج کشوری سقوط می کند، شروع یک تحول بزرگ کلید می خورد. «رابرت پیستون» از کارشناسان بی بی سی درخصوص این تحول اقتصادی جهان معتقد است که اهمیت سقوط ارزش یوآن به مراتب بیشتر از بحران مالی یونان یا بالارفتن نرخ بهره در بانک مرکزی امریکاست. فوری ترین آثار حتمی این تحول اقتصادی، سقوط قیمت کالا و ضعیف شدن بازارهای نوظهور است که به نوبه خود عمیقا عامل نگرانی است. پیش بینی کارگزاران بورس نیز چنین است که سقوط ارزش یوآن موجی جدید از افت سریع قیمت ها را در سراسر جهان به دنبال خواهد داشت. این تحول، رقبای اقتصادی در آسیا را با بحران روبه رو خواهد کرد و آنها را مجبور خواهد کرد عامدانه ارزش پول های ملی خود را پایین آورند. این تحول، قیمت واردات را در جهان توسعه یافته نیز کاهش خواهد داد. اما منافع اقتصادی کاهش ۲ درصد ارزش یوآن آن قدر نیست که بر مضراتش ارجحیت داشته باشد. کاهش ارزش یوآن به زحمت موفق خواهد شد، حجم صادرات چین را بالا ببرد. این صادرات در ماه جولای ۸.۳ درصد افت داشت. «بانک واریزهای بین المللی» که شاخص های حقیقی تجاری ارزهای مختلف را محاسبه می کند، اعلام کرده که از ماه ژوئن شاخص چین ۱۲۶ بوده است که نسبت به رقم ۱۱۱ در سال قبل و ۱۰۵ در سپتامبر ۲۰۱۲ رقم بالایی است.
اکونومیست می نویسد، این آمار فقط یک اصلاح حاشیه یی از این مزیت است و بیشتر یک علامت است. امکان دارد این تصمیم گیری دولت چین واکنش آن به نگرانی های صندوق بین المللی پول در مورد چین باشد. چین از صندوق بین المللی پول تقاضا کرده یوآن را به عنوان یک ارز بین المللی در معاملات بین المللی بگنجاند و آن را در سبد حق ویژه قرعه کشی بگنجاند. صندوق بین المللی پول در مورد تصمیم گیری در این زمینه مردد است. بنا بر این گزارش، چین عمیقا علاقه مند است یوآن را در جایگاه ارزهای بین المللی جای دهد. چین دو هدف را از این داعیه اش دنبال می کند، نخست آنکه به دنبال ارتقای جایگاه و منزلت و اعتبار جهانی خود است و دیگر آنکه مترصد است با این اقدام کمک شایانی به بخش مالی خود کند. با این ارزیابی، چین معتقد است که ذره یی انعطاف وارد آوردن در ارزش واحد پول ملی، امکان دارد راه رسیدن به این آرمان را کوتاه کند. آثار این تصمیم گیری چین آنقدر بزرگ نیست که حقیقتا برای همسایگان آسیایی و امریکایی چین آزاردهنده باشد. اما نکته مهم این است که آیا چین موفق به مدیریت این تحول عظیم خواهد بود؟ تنزل جزئی ارزش یوآن، امکان دارد باعث شود سطح انتظارات معامله گران بازار تجارت بالا رود. هنوز سیاست های «بانک خلق چین» در ارتباط با این روند جدید نامعلوم است. احراز این امر مستلزم آن است که «بانک خلق چین» برای دفاع از نرخ جدید ارزش یوآن، از ذخایر ارزی استفاده کند. این بانک دارای حجم عظمیی از ذخایر ارزی است، اما کاهش ۳۰۰ میلیارد دلاری این ذخایر امکان دارد وقفه یی در اجرای طرح های مالی دولت چین ایجاد کند. چین همزمان درچندین شعبده متفاوت تردستی می کند. پکن درحال انتقال از دوران اقتصاد متکی بر سرمایه گذاری به یک مدل اقتصادی متکی بر مصرف است، بدون آنکه اجازه دهد رشد اقتصادی بیش از این فرو بریزد. چین همزمان در تلاش است که سفته بازی در املاک و سهام را در کنترل و سلطه خود درآورد، بدون آنکه ضربه یی بر این صنعت وارد آید. چین تصمیم به درگیرشدن در بازار دارد، بدون آنکه دچار شکنندگی شده و ضربه یی را متحمل شود. چین تصمیم دارد بخش مالی خود را گسترش دهد، بدون آنکه در گردش پول، متحمل رنجی شود که قاره آسیا را اواخر دهه ۱۹۹۰ بی ثبات کرد.
چین مصمم است که همه این طرح ها را همزمان با هم اجرا کند. شگفت آور خواهد بود اگر نتواند حتی یکی از آنها را به انجام برساند. کار پکن در این مسیر آن قدر دشوار و پیچیده است که چاره یی ندارد جز آنکه هر از گاهی علائم گیج کننده یی ارسال کند.
جنگ های رایج پولی: خوب یا بد؟
اما نظریه های مخالف هم مهم است و معتقد است که جنگ های پول رایج، چندان هم موضوع بدی نمی تواند باشد چراکه این جنگ ها معمولا همراه با آسودگی پولی است. حتی اگر همه این پول های رایج به نقطه اول خود بازگردند یعنی نقطه یی که هیچ کس نتواند از ارزش این پول ها بکاهد، البته حاصل آن این خواهد بود که جهان هم از بابت اجرای سیاست های پولی آسوده خاطر خواهد بود. سوال بزرگ قابل طرح آن است که آیا سیاست پولی کارایی خود را از دست داده و تنها نتیجه مثبت کاهش کمی و سایر سیاست ها زیر فشاربودن پول رایج است؟ اگر این فرض صحت داشته باشد، این یک بازی صفر- صفر است.
