بهبود نسبی بانک‌های ایرانی در رده‌بندی جهانی

اقتصاد ایرانی: نشریه بنکر براساس گزارش سالانه خود، هر سال بانک های جهان را براساس شاخص های سودآوری، میزان دارایی، قدرت بانکی، سرمایه اولیه و سرمایه کنونی مورد ارزیابی قرار می دهد. گزارش سال ۲۰۱۵ بنکر درمورد بانک های ایران با شاخص های سودآوری، نسبت سود به سرمایه، میزان دارایی ها و قدرت بانکی نشان می دهد که در هر شاخص بانک های زیر بهترین وضعیت را بین بانک های ایرانی داشته اند. در شاخص سودآوری، بانک های صادرات، ملت و پاسارگاد به ترتیب بهترین رتبه را داشته اند. همچنین در شاخص نسبت سود به سرمایه، بانک های پارسیان، ملی و کارآفرین در سه رتبه اول بوده اند. ازسوی دیگر، در شاخص میزان دارایی ها، بانک های ملی، ملت و صادرات سه بانک برتر بوده اند. از نظر شاخص قدرت بانکی نیز بانک های صادرات، پاسارگاد و صنعت و معدن رتبه های اول تا سوم را داشته اند. همچنین در رتبه بندی سرمایه اولیه، بانک های صادرات، پاسارگاد و توسعه صادرات بهترین بانک های ایران بوده اند.
به گزارش تعادل، براساس میانگین این شاخص ها بین بانک های ایرانی و مقایسه آن با بانک های جهان، بانک صادرات ایران رتبه ۲۵۹ را کسب کرده و بهترین بانک ایرانی از نظر شاخص های ارزیابی بوده است. همچنین بانک پاسارگاد با رتبه ۲۶۶، بانک صنعت و معدن با رتبه ۳۱۰، بانک ملت با رتبه ۳۲۰، بانک تجارت با رتبه ۳۵۰، بانک توسعه صادرات با رتبه ۴۰۲، بانک مسکن با رتبه ۴۰۸، بانک پارسیان با رتبه ۴۷۱، بانک ملی با رتبه ۴۹۴، بانک سپه با رتبه ۵۰۹، بانک اقتصاد نوین با رتبه ۵۸۴، بانک کارآفرین با رتبه ۷۷۷ و بانک سامان با رتبه ۸۳۵ بین هزار بانک جهانی قرار گرفتند. به عبارت دیگر، ۱۳بانک ایرانی بین ۱۰۰۰ بانک معتبر جهان قرار داشته اند.
اما آخرین گزارش بنکر مربوط به سال ۲۰۱۵ نشان می دهد که براساس آخرین رتبه بندی بانکداری ۱۰۰۰ بانک معتبر جهان، بزرگ ترین بانک های امریکایی و اروپایی، همچنان در حال ازدست دادن میدان رقابت و زمین بازی خود به نفع رقبای چینی هستند و دو بانک چینی موفق شده اند که در رتبه های اول بانکداری جهان قرار گرفته و بانک های انگلیسی و امریکایی که سال ها در جایگاه اول جهان بوده اند را به پایین جدول منتقل کنند.
در سال گذشته یعنی در سال ۲۰۱۴، بانک انگلیسی Hsbc که به طور قابل توجهی در حال بازسازی حضور خود در بازارهای جهانی بوده و تمرکز خود را بر آسیا افزایش داده بود، از مکان پنجم جدول بهترین بانک های جهان، به مکان نهم سقوط کرد. همچنین بانک سیتی گروپ امریکا (Citigroup) که فعالیت های بانکی خود را در خارج از امریکا محدود و متوقف کرده و به بازار داخلی امریکا بیشتر متمرکز شده است، از مکان ششم جدول به رتبه هفتم جدول بهترین بانک های جهان، نقل مکان کرد. ازسوی دیگر، بانک سلطنتی اسکاتلند (RBS) نیز بعد از اینکه دولت بریتانیا را از جاه طلبی های بین المللی اش نجات داد به مکان هجدهم جدول بهترین بانک های جهان انتقال یافته است. قبل از بحران مالی سال ۲۰۰۸، بانک انگلیسیHsbc در صدر فهرست ۱۰۰۰ بانک جهان بود و بعد از آن، بانک سیتی گروپ امریکا در رتبه دوم و بانک اسکاتلندی Rbs در ردیف سوم از لحاظ قدرت سرمایه بودند.

برتری ۳ بانک چین در ۲۰۱۵
این گزارش نشان می دهد که در سال ۲۰۱۵ بانک های چینی از همه بانک های جهان پیشی گرفته اند و در حال حاضر بانک های چین با سه بانک در رتبه های اول تا چهارم جدول قرار دارد و بانک CENTERAL OF BANK چین نیز از مکان هفتم به چهارم منتقل شده و بانک ساخت وساز چین Construction در مقام دوم قرار دارد همچنین بانک کشاورزی چین از مکان نهم به رتبه ششم جدول بهترین بانک های جهان نقل مکان کرده است. در رتبه بندی ۲۰۱۵، بانک صادرات ایران جایگاه ۲۷۸ را به خود اختصاص داده است. این بانک در سال های اخیر همواره به عنوان بانک برتر بین بانک های ایرانی معرفی شده و در سال جاری نیز با بهبود شاخص ها شاهد ارتقای ٢٤ پله یی نسبت به رتبه بندی سال ۲۰۱۴ همراه بوده است. سایر بانک های ایرانی که در این رتبه بندی قرار گرفته اند بانک های پاسارگاد و مسکن هستند که به ترتیب در جایگاه های ٤٠١ و ٤٠٨ جدول ۱۰۰۰ بانک جهان قرار دارند. شایان ذکر است که بانک صادرات در سال ۲۰۱۲ در جایگاه ۲۵۹ قرار گرفته بود. گفتنی است باتوجه به توافق ایران و قدرت های جهانی و با رفع تحریم ها و تنگناهای بین المللی و باتوجه به ظرفیت و توانمندی های این بانک در داخل و خارج از کشور و بیش از ۲۰ شعبه بانک صادرات در خارج کشور، انتظار می رود در آینده شاهد جهش رشد جایگاه بانک صادرات در عرصه های مختلف باشیم.

سودآورترین بانک های جهان
چهار بانک چینی در رده بندی ۲۰۱۵ جزو سودآورترین بانک ها به حساب می آیند. سود تمام بانک های چینی در این رده بندی تقریبا دو برابر امریکا و ۱۰ برابر بانک های بریتانیاست، این درحالی است که در سال ۲۰۰۸، بانک های بریتانیا و ایالات متحده سودآورتر از همتایان چینی خود بوده اند. بانک های چینی مانند پیشینیان خود سهمی را در بازار جهانی به اشتراک نمی گذارند و خود چینی ها سهامدار بانک های چینی هستند درحالی که سایر بانک های معتبر اروپایی و امریکایی، سهام خود را در بورس های معتبر جهان عرضه کرده اند. بانک ICBC چین که سه سال پی درپی در صدر فهرست رتبه بندی جهانی بنکر قرار گرفته، به دنبال آن است که در ظرف مدت ۵ سال، فقط ۱۰ درصد از سرمایه خود را در خارج از چین سرمایه گذاری کند که در مقیاس بانک جهانی، مقداری ناچیز است. برایان کاپلان سردبیر بنکر می گوید: زمانی بزرگ ترین جاه طلبی بانک ها، ایجاد کسب وکار و تولید در تمام نقاط جهان بود، ولی امروزه در جهت سودآوری زیاد، فقط بر چند منطقه جغرافیایی جهان متمرکز هستند و در سال های آینده باید ببینیم که عملکرد صنعت بانکداری جهان چه خواهد بود؟

استخدام گسترده در بانک های چین
در سال های اخیر، بانک های جهان تعداد کارمندان خود را کاهش داده اند. به عنوان مثال، در سال ۲۰۱۱ بانک امریکایی Citigroup ۱۲ درصد و بانک انگلیسی Hsbc نزدیک به ۸ درصد کارمندان خود را تعدیل کرده اند. ولی بانک Icbc چین و بانک construction چین هر یک ۱۳ درصد تعداد کارمندان خود را افزایش داده اند. اکنون چهار بانک بزرگ چین در حال استخدام یک میلیون و ۶۰۰ هزار کارمند هستند که این رقم ۱.۵ برابر بیشتر از تعداد افراد استخدام شده در چهار بانک بزرگ ایالات متحده امریکاست. در سال های اخیر، بسیاری از بانک های جهان در حال افزایش سود بوده اند اما برخی مناطق با کاهش سود موردانتظار خود مواجه شده اند. در این آمار بانک های آسیایی بیش از نیمی از کل سود بانک ها را دراختیار داشته اند. همچنین بانک های آفریقایی با ۱۸ درصد، بانک های امریکای لاتین با ۱۷ درصد و بانک های آسیایی با ۷.۵ درصد افزایش سود داشته اند. اما منطقه یورو با کاهش سود نسبت به سال های قبل مواجه شده است و درحالی که در سال های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ با سود ۱۲۳ درصدی مواجه شدند، اما در سال های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به دلیل بحران های منطقه یورو، یونان، وضعیت اقتصاد اسپانیا و برخی دیگر از کشورهای اروپایی و خسارت های فراوان حاصل از وضعیت اقتصاد اروپا، انتظار بانک اروپایی منطقه یورو با نام eurozone از کسب سود کاهش زیادی داشت. بدترین عملکرد بانکی در اروپای شرقی و مرکزی اتفاق افتاده و سود بانکی ۶۹ درصد کاهش یافت که دلیل بزرگ آن سقوط ارزش پول روسیه و اوکراین بود.

بازگشت سرمایه
جالب این است که کمترین بازگشت سرمایه به منطقه یورو با رقمی کمتر از ۵ درصد اختصاص دارد. بهترین بازگشت سرمایه در جنوب امریکا با ۲۶ درصد رقم خورد، بازگشت سرمایه در آفریقا با ۲۴ درصد و در آسیا و اقیانوسیه ۱۹ درصد بوده است.

نرخ بازگشت سرمایه در جهان
در سال ۲۰۱۵ بازگشت سرمایه بانک ها در مناطق امریکای لاتین، آفریقا، آسیا بالاترین نرخ را داشته و مناطق خاورمیانه، امریکای شمالی، در سطح متوسط بوده و مناطق اروپا، اروپای شرقی و مرکزی و منطقه یورو با کمترین نرخ بازگشت سرمایه در صنعت بانکداری مواجه بوده است.

 ۱۰بانک برتر جهان از نظر میزان سرمایه
از نظر رتبه بندی بانک های معتبر جهان، ۱۰ رتبه اول بانک های بزرگ متعلق به کشورهای چین، امریکا، انگلیس و ژاپن بوده است. بانک های چین شامل ICBC ، CCB، Bank of china  و Abc به ترتیب در رتبه اول، دوم، چهارم و ششم بزرگ ترین بانک های جهان از نظر میزان سرمایه قرار دارند. ۲ بانک  Bank of china و Abc چین در سال ۲۰۱۵ نسبت به ۲۰۱۴ با ارتقای رتبه مواجه شده اند. بانک های جی پی مورگان، و بانک آو امریکا، سی تی گروپ و ولزفارگو به ترتیب در رتبه های سوم، پنجم، هفتم و هشتم بانک های جهان از نظر میزان سرمایه هستند. ۳ بانک آو امریکا، سی تی گروپ و ولزفارگو نسبت به ۲۰۱۴ با کاهش یک پله یی مواجه شده اند. بانک انگلیسی Hsbc نیز در رتبه نهم از نظر میزان سرمایه بوده  این در حالی است که در سال ۲۰۱۴ این بانک در رتبه پنجم بوده و از بانک های بزرگ جهان از نظر میزان سرمایه است. این در حالی است که بانک های انگلیسی و امریکایی در سال ۲۰۰۸ بهترین بانک های جهان بوده اند و ۵ بانک اول جهان شامل Hsbc سی تی گروپ، رویال بانک اسکاتلند، جی پی مورگان، و بانک آو امریکا، در رتبه های اول تا پنجم بانک های جهان قرار داشته اند. اما در سال های اخیر، جای خود را به بانک های چینی داده و۴ بانک چینی موفق شده اند رتبه های اول و دوم و چهارم و ششم را به خود اختصاص دهند و در نتیجه بانک های انگلیسی و امریکایی را به پایین جدول منتقل کرده اند.

اثر کارمندان بر رتبه بندی بانک ها
یکی از شاخص ها که می تواند آینده بانک های جهان را نشان دهد و بر اساس آن می توان به توسعه شعب و فعالیت های بانک های بزرگ پی برد، تعداد کارمندان هر بانک است. براساس گزارش بنکر، بانک چینی ای سی بی سی که بانک اول جهان است با تعداد بیش از ۴۶۲ هزار کارمند و رشد ۱۳ درصدی کارمندان روبه گسترش است و جمعیت زیادی از مردم چین در این بانک مشغول به کار هستند و اشتغال فراوانی ایجاد کرده است و همین اشتغال فراوان نشان دهنده حوزه گسترده نفوذ این بانک در بازارهای جهان به خصوص بازار چین و آسیاست.
بانک دوم جهان یعنی بانک چینی سی سی بی نیز با ۳۷۲ هزار کارمند ورشد ۱۳درصدی کارمندان، رو به گسترش است و نشان دهنده برنامه بلندپروازانه این بانک ها در آینده بانکداری جهان است. بانک آو چاینا، نیز با ۱۲۸ هزار کارمند و رشد ۶ درصدی تعداد کارمندان در رتبه چهارم بانک های جهان است. از سوی دیگر بانک کشاورزی چین یا ای بی سی با ۴۹۳ هزار کارمند و رشد ۱۰ درصدی تعداد کارمندان به شدت روبه گسترش است. این ۴ بانک چینی به تنهایی یک میلیون و ۴۵۶ هزار کارمند با رشد متوسط بالای ۱۱ درصد تعداد کارمندان، به شدت رو به گسترش هستند و این روند نشان دهنده این واقعیت است که بانکداری چین با قدرت و شدت بسیاری رو به گسترش است و این تحولات در سال های آینده خود را نشان می دهد. در امریکا نیز بانک های جی پی مورگان با ۲۳۳ هزار کارمند و کاهش ۶ درصدی تعداد آنها، بانک آوامریکا با ۷۱۵ هزار کارمند و کاهش ۲۰ درصدی آنها، و بانک سی تی گروپ با ۲۶۲ هزار کارمند و کاهش ۱۱ درصدی، تعداد یک میلیون و ۲۱۲ هزار کارمند دارند و البته به میزان ۲۰۰ هزار نفر از کارمندان آنها در سال ۲۰۱۲ کاهش یافته است. این کاهش شدید تعداد کارمندان نشان می دهد که در سال های آینده، بانک های امریکایی جای خود را به بانک های چینی خواهند داد و شعب و فعالیت بانک های امریکایی کاهش می یابد. بانک انگلیسی HSBC  نیز با ۲۶۶ هزار کارمند و کاهش ۷ درصدی همراه بوده و بانک ولزفارگو نیز با ۲۶۴ هزار کارمند فعالیت داشته است. در نتیجه بانک های انگلیسی با ۵۳۰ هزار کارمند و کاهش محسوس کارمندان خود، در حال کاهش فعالیت و تعداد شعب بوده اند و در نتیجه پیش بینی می شود که جای خود را در جدول بزرگ ترین بانک های جهان در سال های بعد به بانک های چینی بدهند.