بانکها از شعب مازاد خود دل خواهند کند؟
اقتصاد ایرانی: این موضوع که اقتصاد ما «بانک محور» است قابل کتمان نیست. بانک ها بخش بزرگی از اقتصاد را در اختیار دارند و همچنان شاهد هستیم که درخواست مجوز برای تاسیس بانک ها از بانک مرکزی در حال افزایش است.از طرف دیگر بانک های موجود هم می خواهند فعالیت شان را توسعه دهند. در چنین فضایی است که آنچه اقتصاددانان به عنوان «تجارت پول» از آن یاد می کنند سایه اش را بر اقتصاد کشور می گستراند ورونق تولید را تحت الشعاع خود قرار می دهد.
به گزارش آفتاب یزد، از زمان آغاز به کار بانک های خصوصی در ایران، رقابت در شبکه بانکی تشدید شده و بانک ها با تمام ترفندهای موجود می کوشند که گوی سبقت را از رقبایشان بربایند. یکی از مظاهر چنین موضوعی، تمایل آنها به افزایش شعب خود می باشد. البته این موضوع در شهرهای بزرگ و مناطقی که ملک، ارزش بالایی دارد رنگ و بوی بیشتری به خود می گیرد. اما ظاهرا این بار قرار است که شعب بانک ها ساماندهی شود.
تعطیلی شعب مازاد بانکی سرعت می گیرد
روز گذشته خبرگزاری رسمی دولت در گزارشی اعلام کرد که تعطیلی شعب مازاد بانکی سرعت می گیرد. در بخش هایی از این گزارش آمده است:«هرچند بخشنامه کاهش ۲۰ درصدی شعب بانکی در سال های پایانی دولت دهم صادر شد اما پیگیری بانک مرکزی دولت یازدهم با ارتقای خدمات بانکی و با هدف کاهش هزینه ها نه تنها منجر به بسته شدن ۲۵۰ شعبه شد، بلکه قرار است تعطیلی شعب بانکی تسریع شود.تعداد شعب بانک ها در حالی هر روز با برپایی ساختمان های لوکس و رنگارنگ در هر خیابان و محلی افزایش می یابد که در کنار هزینه های سنگین بنای آنها به نظر نمی رسد، بهره وری و کارآیی چندانی هم برای شبکه بانکی داشته باشند.براساس آمار بیش از ۲۰ هزار شعبه بانکی در سطح کشور وجود دارد، رقمی که نسبت به جمعیت کشور عدد بالایی است و این در حالی است که افزایش بی رویه شعب بانکی، هزینه های بالایی را برای صاحبان آنها به همراه داشته و اغلب آنها را به سرمایه های خوابیده و بدون کارایی تبدیل کرده است.این مشکلات سبب شد در اواخر کار دولت دهم بانک مرکزی بخشنامه کاهش ۲۰ درصدی شعب بانک ها را با تاکید بر کاهش هزینه ها و افزایش کیفیت خدمات بانکداری الکترونیک در شش ماهه اول سال ۹۱ به تصویب برساند اما این بخشنامه به دلیل مشکلاتی که در ضرب الاجل تعیین شده در آن وجود داشت در مدیریت جدید بانک مرکزی تجدیدنظر شد.بانک مرکزی در ۱۵ اسفند ماه سال گذشته بخشنامه ای به بانک ها و موسسات اعتباری ابلاغ کرد که براساس آن بانک ها تا پایان شهریور ماه سال ۹۲ فرصت دارند ۲۰ درصد از شعب خود را تعطیل کنند.در متن این بخشنامه آمده بود: بانک ها و موسسات اعتباری حداکثر ظرف مدت ۶ ماه (تا پایان شهریور سال ۱۳۹۲) می بایست نسبت به واگذاری تمام شرکتها اعم از صرافی، شرکت لیزینگ، مشارکت های حقوقی و واگذاری دارائی های غیرمنقول مازاد اقدام کنند.همچنین طبق این بخشنامه بانک ها و موسسات اعتباری موظف به کاهش تعداد شعب به نسبت ۲۰ درصد شده اند. در سال ۱۳۹۲ بجز بانک ها و موسسات اعتباری جدیدالتاسیس که در استان ها فاقد شعبه هستند، هیچگونه تقاضائی جهت توسعه شعب پذیرفته نخواهد شد.در راستای این بخشنامه بود که حمید تهرانفر معاون نظارتی بانک مرکزی با بیان آنکه بانک مرکزی براساس ماده ۱۰ قانون پولی و بانکی و مصوبه مجمع عمومی مواردی را جهت استفاده بهینه از منابع در اختیار بانک ها طی بخشنامه ای به شبکه بانکی کشور و موسسات اعتباری در شرف تاسیس ابلاغ کرد، گفت: طبق این بخشنامه بانکها و موسسات اعتباری موظف به کاهش تعداد شعب به نسبت ۲۰ درصد شده اند، ضمن آنکه به جز بانک ها و موسسات اعتباری جدیدالتاسیس که در استانها فاقد شعب هستند، هیچگونه تقاضائی جهت توسعه شعب پذیرفته نخواهد شد. در اجرای این بخشنامه بود که معاون نظارت بانک مرکزی از توقف فعالیت ۲۵۰ شعبه بانکی در کشور خبر داد و گفت: این روند درسال جاری تسریع خواهد شد. وی با اشاره به اینکه با توجه به پیشرفت های ایجاد شده در زمینه بانکداری الکترونیک بانک ها نیز ناچار به کاهش شعب خود هستند، اظهار داشت: با اقدامات انجام شده در سال گذشته فعالیت ۲۰۰ تا ۲۵۰ شعبه بانکی متوقف شده است. وی افزود: با وجود تمام سختی هایی که در رابطه با فعالیت و کاهش شعب بانک ها وجود دارد این روند درسال جاری نیز حتما با سرعت بیشتری نسبت به سال گذشته انجام خواهد شد.»
بیماری بزرگ در اقتصاد ایران
در همین حال، دکتر بهنام ملکی اقتصاددان تصریح کرد: در شرایطی که اقتصاد ما هنوز درگیر یک رکود سنگین است و هر روز شاهد این هستیم که شعب جدید بانکی دایر می شود این موضوع نشاندهنده یک بیماری بزرگ در اقتصاد ایران است. اگر ساز و کاری طراحی شود که جلوی این مسئله گرفته بشود قابل دفاع خواهد بود. این اقتصاددان گفت: من نمی دانم که بانک ها به عنوان یک بنگاه اقتصادی اساسا چه ضرورتی دارد که شعب مازاد ایجاد کند به رغم اینکه خود بانک ها می دانند که هزینه اجاره، خرید و نگهداری این شعب خیلی بالاست. یکی از مشکلات نظام پولی ما این است که بانک ها ملک های گران قیمت زیادی را در بهترین نقاط شهرها و سرنبش خیابان ها به خودشان اختصاص می دهند. اگر این کار به دلیل ارزش افزوده این املاک باشد نشان می دهد قوانین مالیاتی ما در این خصوص اشکالاتی دارد. وی افزود: در حالی که اقتصاد ما با مشکلات ناشی از رکود و بیکاری و نچرخیدن چرخ های اقتصاد درگیر است واقعا چه ضرورتی دارد که این همه درخواست برای ایجاد بانک وجود داشته باشد؟ و یا اینکه شعب بانک ها در حال گسترش باشند؟ باید جلوی این مسئله گرفته شود. این مسئله مثل یک خونریزی می ماند که اقتصاد ما درگیر آن است و باید جلوی این خونریزی را گرفت. ملکی گفت: در کشور ژاپن در انتهای یک کوچه فرعی و در طبقه پنجم شعبه بانکی دایر شده برای اینکه هزینه های آنها کاهش یابد اما در ایران شاهد هستیم بانک هایی که حتی در معرض ورشکستگی هستند گران قیمت ترین ساختمان ها را برای شعب خود خریداری می کنند. وی افزود: باید تجارت پول در اقتصاد ما تعدیل یافته و کاهش پیدا کند. نباید مبادله پول اینقدر سود داشته باشد بلکه باید سود را به سمت تولید آن هم تولیدات مدرن و دانش بنیان سوق دهیم.
پیشنهاد به بانک ها
درهمین ارتباط، مهدی تقوی کارشناس اقتصادی، با تایید عملکرد بانک مرکزی در کاهش تعداد شعب بانکی، گفت: در صورتی که بانک ها شعب اضافی خود را کاهش دهند می توانند منابع خود را صرف وام دهی کنند تا امکان پرداخت وام بیشتر شود.وی با بیان اینکه، با کاهش تورم، هزینه ها کمتر می شود، اظهار داشت: نتیجه این امر، رونق کسب و کار در کشور است علاوه بر آنکه با کاهش نرخ تسهیلات هزینه بنگاه های اقتصادی پایین آمده و در نتیجه قیمت محصولات تولیدی کشور کاهش می یابد و به رونق اقتصادی نیز کمک می شود.این کارشناس اقتصادی ادامه داد: زمانی که هزینه پول بالاست، سرمایه گذاران باید تلاش کنند تا علاوه بر پوشش هزینه، سود نیز کسب کنند اما با کاهش هزینه تسهیلات گیرندگان وضعیت تولیدکنندگان بهبود می یابد و به بخش تولید کمک می شود. وی با تاکید بر اهمیت فروش شعب بانکی و بالا رفتن میزان منابع و توان تسهیلات دهی بانک ها، گفت: منابع حاصل از فروش شعب اضافی همانند تزریق خون مجدد به بخش تولید کشور است.
