سرمایه گذاری خارجی؛ جاده ابریشم جدید

اقتصاد ایرانی: چینی ها نخستین بار حدود ۶ هزار سال قبل با کرم های ابریشم مواجه شدند و دو هزار سال بعد نخستین دستگاه تولید ابریشم را ساختند. فرانسه در قرن شانزدهم به مرکز ابریشم اروپا تبدیل شد و روش های مورد نیاز را از چین فراگرفت.

چینی ها که به گذشته غنی و باشکوه خود افتخار می کنند، از طرح "یک کمربند، یک جاده" شی جین پینگ، رئیس جمهور این کشور که سال ۲۰۱۳ با هدف احیای مسیرهای تجارت دریایی و زمینی قدیمی این کشور ارائه شد، استقبال کردند. شی امیدوار است که ارزش معاملات با بیش از ۴۰ کشور را ظرف یک دهه آینده به ۲.۵ تریلیون دلار برساند. بنگاه های دولتی و موسسات مالی برای سرمایه گذاری خارج از کشور در حوزه هایی مانند زیرساخت و ساخت و ساز تحت فشار هستند. براساس گزارش واحد اطلاعات اکونومیست (EIU)، از نظر طراحان، این پروژه فرصتی برای ظرفیت های گسترده تر در صنایعی مانند فولاد و صنایع سنگین است. اما حمایت دولت لزوما موفقیت این طرح را تضمین نمی کند.

***********

شرکت ونسلی (Wensli) به ­دنبال احیای ارتباط چین و فرانسه در حوزه ابریشم است، اما به ابتکار خود؛ دو سال قبل ونسلی شرکت فرانسوی مارک روزیر (Marc Rozier) را خریداری کرد. به گفته لی جیانهو (مدیر اجرایی ونسلی)، هدف از این کار، آگاهی یافتن از چگونگی تولید بهترین کالاهای لوکس (ابریشمی) توسط شرکت فرانسوی بود. زنجیره توزیع و پول نقد ونسلی به توسعه شرکت مارک روزیر کمک کرد و درعوض، شرکت فرانسوی به صاحب چینی خود برای بهبود کیفیت و توسعه یک برند جهانی کمک کرد.

بسیاری از شرکت های چینی دیگر نیز مانند ونسلی، اقدام به سرمایه گذاری در خارج از کشور کرده اند. شرکت نوپای حمل و نقل رباتیک ناین بات (Ninebot)، شرکت سگوی (Segway) آمریکا را خریداری کرده است. محصولات شرکت آمریکایی برای بازار انبوه بسیار گران هستند، اما کارشناسان زنحیره عرضه و مهندسی ناین بات بدنبال تغییر این روند از طریق ابتکارات خود هستند.

**********

سال گذشته سرمایه گذاری خارجی چین تقریبا معادل سرمایه گذاری خارجی مستقیم در چین بود. در نیمه نخست سال جاری، سرمایه گذاری خارجی چین بالغ بر ۵۶ میلیارد دلار بود که افزایش ۱۴ درصدی را نسبت به سال گذشته نشان می دهد. پیش بینی شده است که کل سهم سرمایه گذاری خارجی چین می تواند تا سال ۲۰۲۰ به ۲ تریلیون دلار برسد، درحالیکه این رقم تا پایان سال ۲۰۱۴ تنها ۸۰۰ میلیارد دلار بود.

سرمایه گذاران آینده چین بیش از یک قهرمان ملی، کارآفرینانی با توجه ویژه به بازار خواهند بود. شرکت های چینی از پرداخت هزینه های صدور پروانه و حق امتیاز به خارجی ها به ستوه آمده اند؛ بنابراین به جای اجاره یا سرقت مالکیت معنوی، بدنبال جذب استعدادها و فناوری های ممتاز در خارج از کشور هستند. بطورمثال شرکت هواوی باوجود مشکلات فراوان در آمریکا، هدف خود را این کشور قرار داده است.

تلاش های اولیه چین برای تصرف فناوری ها و بازارهای خارجی چندان موفق نبودند. در سال ۲۰۰۴ شانگهای خودرو اقدام به خریداری ۴۹ درصد سهام شرکت خودروسازی سانگ یانگ (SsangYong) کره جنوبی کرد و امیدوار بود که این اقدام، به ورود به بازار آمریکا کمک کند، اما درگیری های فرهنگی، مشکلات اتحادیه ها و افزایش قیمت نفت، مشکل ساز شدند و سانگ یانگ در سال ۲۰۰۹ ورشکسته شد.

این نمونه، برخی از مشکلات شرکت های چینی برای سرمایه گذاری در خارج از کشور و دلایل ناکامی آنها را مشخص می کند. شرکت های چینی فاقد مدیرانی با تجارب بین المللی هستند؛ برندها و فرآیندهای مدیریتی این شرکت ها چندان توسعه نیافته اند؛ آنها همچنین تمایل چندانی به استفاده از کارشناسان خارجی برای مشاوره حتی در زمان لزوم ندارند.

اما عملکرد شرکت های چینی درحال بهبود است؛ مطالعه منتشر شده از سوی بانک فنلاند درخصوص سرمایه گذاری چین در اتحادیه اروپا حاکی از افزایش از مقدار ناچیز در ۲۰۰۴ به بیش از ۱۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ است. دلیل انتخاب اروپا از سوی شرکت های چینی، نیاز به بازارهای جدید و خرید برندها، فناوری ها و دانش اروپا است. سرمایه گذاری خارجی چین در اتحادیه اروپا، تأثیر مثبتی بر بهره وری و عملکرد شرکت های چینی دارد.

برخی شرکت های چینی، قربانی جهانی شدن هستند؛ کارکنان شرکت هواوی مدت هاست که درحال فروش تجهیزات مخابراتی در مناطق دورافتاده آفریقا و آمریکای لاتین هستند. در دوره تجاوز آمریکا به عراق، تنها گروه خارجی مورد تأیید دو طرف برای تردد امن، مهندسان چینی هواوی بودند که زیرساخت های ارتباطی حیاتی عراق را تعمیر می کردند. یک مثال دیگر، شرکت لنوو است که در بخش مدیریت ارشد از ملیت های مختلف بهره برده است. شرکت حایر نیز بخشی از شرکت سانیو الکتریک و شرکت Fisher & Paykal نیوزلند را در سال های اخیر خریداری کرده و اکنون بزرگترین تولیدکننده کالاهای سفید (white goods) در جهان است.

این تنها آغاز راه است؛ شرکت های کارآفرین چینی از لحاظ بین المللی فعال تر خواهند شد، به بازارهای جدید ورود پیدا کرده و شرکت ها و مدیران را به استخدام خود درخواهند آورد. پیش بینی می شود، این شرکت ها به تهدید بزرگی برای کسب و کار در بسیاری از صنایع تبدیل شوند. با این حال، کارآفرینان چینی همچنان می توانند برای دنیا مفید باشند، همانطور که شرکت Wanxiang نشان می دهد.

شرکت Wanxiang در استان ژجیانگ، درحال حاضر یکی از بزرگترین شرکت های مستقل تولیدکننده قطعات خودرو در جهان است. میزان فروش سالانه این شرکت ۲۰ میلیارد دلار است که بیش از ۳ میلیارد دلار فروش تنها در آمریکا است و این شرکت، قطعاتی را به سه خودروساز بزرگ در دیترویت می فروشد. این شرکت همچنین شرکت های متعددی را در آمریکا خریداری کرده است.

شرکت تولیدکننده باتری A123 Systems در میشیگان نیز توسط این شرکت چینی خریداری شده است؛ به گفته رئیس شرکت A123، هدف این شرکت تحقق رویایی آقای لو (رئیس شرکت چینی) برای حل مشکل آلودگی هوای چین است. این شرکت ورشکسته آمریکایی سال ۲۰۱۲ به قیمت ۲۵۰ میلیون دلار به طرف چینی فروخته شد و امسال انتظار سوددهی در این شرکت وجود دارد.

هدف شرکت Wanxiang از ورود به آمریکا، یادگیری نحوه تبدیل کردن چین و شاید جهان به یک مکان پاک تر برای زندگی است. این شرکت نیروگاه خورشیدی خارج از شیکاگو احداث کرده و در فناوری تبدیل زغال سنگ به گاز طبیعی در ماساچوست سرمایه گذاری کرده است. در چین نیز با جمع آوری متخصصان بومی، در اندیشه تولید خودروهای برقی مقرون به صرفه برای بازار انبوه است.

تلاش آقای لو تنها بخش کوچکی از ۲.۵ تریلیون دلاری است که سازمان ملل انتظار دارد در بخش انرژی پاک در چین تا سال ۲۰۳۰ سرمایه گذاری شود.

منبع: اکونومیست