سه پادزهر علیه نفت ارزان

اقتصاد ایرانی: نتایج تحقیقات صندوق بین المللی پول نشان می دهد صادرکنندگان نفت تا 5 سال آینده با افت قیمت نفت مواجه خواهند بود و این کاهش قیمت ها به طور میانگین 25/ 2 درصد از رشد اقتصادی صادر کنندگان نفت خواهد کاست. کاهش قیمت نفت همراه با کاهش قیمت بسیاری از کالاهای اساسی و مواد خام بوده است. براساس این پژوهش ها سه پادزهر سیاستی می تواند از کاهش رشد جلوگیری کند که موثرترین سیاست در این رابطه بازارهای مالی عمیق است. شواهد تجربی نشان می دهد نرخ ارز شناور و کاهش هزینه های دولت نیز می توانند موجب کاهش اثرات منفی این افت قیمت ها بر رشد اقتصادی شوند.

صندوق بین المللی پول

به گزارش دنیای اقتصاد، یافته های جدید صندوق بین المللی پول راهکارهای سیاستی مهمی برای مقابله با اثرات سقوط قیمت نفت و مواد خام نشان می دهد. در یک گزارش با عنوان «چشم انداز اقتصاد جهان» که تا کنون دو فصل از آن منتشر شده است، تحقیقات جامعی صورت گرفته و نتایج آن نشان می دهد صادرکنندگان نفت تا چند سال با افت قیمت نفت مواجه خواهند بود و احتمالا کاهش رشد اقتصادی در این کشورها بیشتر از دوره های قبلی خواهد بود که نشان می دهد کاهش قیمت بسیاری از کالاهای اساسی و مواد خام تقریبا یک درصد از نرخ رشد سالانه صادرکنندگان خواهد کاست.
تحقیقات این نهاد بین المللی نشان می دهد قیمت کالاهای مختلف در طی 5 سال آینده همچنان پایین باقی خواهد ماند. همچنین در مورد صادرکنندگان انرژی، تخمین زده می شود به طور متوسط 25/ 2 درصد از رشد کشورهای صادرکننده نفت و انرژی کاسته شود که سه عامل: نرخ ارز انعطاف پذیر، کاهش سهم هزینه های دولت ها و به خصوص بازار مالی عمیق می تواند از اثرات کاهش قیمت بر رشد اقتصادی بکاهد. کشورهایی نظیر عربستان، روسیه و برزیل احتمالا شاهد تبعات «بسیار بزرگتری» از پایان یافتن دوره قیمت بالای کالاها به دلیل کاهش رشد اقتصادی چین و فزونی عرضه نفت خواهند بود.

سوال1: کاهش قیمت مواد خام به طور میانگین چقدر از رشد کشورهای صادر کننده این محصولات کم می کند؟

صندوق بین المللی پول: تجزیه و تحلیل های صندوق بین المللی پول نشان می دهد که چشم انداز کاهش قیمت مواد خام تقریبا یک درصد از نرخ رشد سالانه صادرکنندگان خواهد کاست.

سوال 2: کاهش قیمت نفت به طور میانگین چقدر از رشد کشورهای صادرکننده نفت کم می کند؟

صندوق بین المللی پول: محاسبات انجام شده در مورد بازار انرژی نشان می دهد رشد صادرکنندگان نفت بیش از مواد خام کاهش می یابد و صادرکنندگان نفت به طور میانگین 25/ 2 درصد از رشد خود را از دست می دهند. نمودار یک این تفاوت را نشان می دهد.

سوال 3: این کاهش رشد در چه بازه زمانی ادامه خواهد یافت؟

صندوق بین المللی پول: این کاهش رشد در فاصله سال های 2017-2015 نسبت به دوره زمانی 2014-2012 است.

سوال4: آیا این کاهش قیمت در کالاها و انرژی یک پدیده دوره ای و گذرا است؟

صندوق بین المللی پول: خیر - این کاهش قیمت ها یک پدیده دوره ای نیست بلکه یک پدیده ساختاری است به طوری که سرمایه گذاری، تولید بالقوه، رشد و صادرات این مواد را کاهش می دهد.

سوال 5: کشورهای صادرکننده برای جبران کاهش رشد می توانند چه سیاست هایی اتخاذ کنند؟

صندوق بین المللی پول: کاهش در رشد بالقوه نشان می دهد که واکنش سیاستی باید فراتر از اقدامات طرف تقاضا و شامل اصلاحات ساختاری باشد.

سوال6: چه اقداماتی می تواند اثرات این شوک منفی برای صادرکنندگان را کاهش دهد؟

صندوق بین المللی پول: نرخ ارز انعطاف پذیر که در میان صادرکنندگان مواد اولیه در سال های اخیر رواج بسیاری یافته است بیش از هر سیاست دیگری می تواند به متعادل کردن تاثیر رکود قیمت مواد اولیه کمک کند. مقابله با این رکود با سیاست های مالی بسیار دشوار است زیرا بودجه کشورها کاهش می یابد. از سوی دیگر دولت ها باید در هزینه کردن صرفه جویی کنند و بازار مالی را عمیق تر کنند و با ایجاد بازار بدهی بتوانند قدرت مالی خود را افزایش دهند.

سوال 7: چه میزان از افت رشد صادرکنندگان پدیده ای دوره ای و گذرا است و چقدر از آن ساختاری و ماندگار است؟

صندوق بین المللی پول: ترکیبی از عوامل ادواری و ساختاری در حال حاضر عامل کاهش رشد کشورها شده اند. تجزیه و تحلیل تجربی صندوق بین المللی پول نشان می دهد که کاهش قیمت مواد خام هم بر شکاف تولید و هم تولید بالقوه صادرکنندگان تاثیرگذار خواهد بود. به طور متوسط، حدود دوسوم از کاهش رشد صادرکنندگان را می توان دوره ای تلقی کرد و یک سوم باقی مانده منتسب به عوامل ساختاری است.

سوال8: عوامل ساختاری به چه شکلی موجب کاهش دائمی رشد صادرکنندگان می شود؟

صندوق بین المللی پول: کاهش سرمایه گذاری در بخش های اکتشاف و استخراج این محصولات موجب کاهش تولید بالقوه خواهد شد. این اثرات بلندمدت بوده و به سادگی از میان نمی رود.

سوال 9: شواهد تجربی در مورد کشورهایی که نرخ ارز انعطاف پذیر دارند در مقایسه با کشورهایی که نرخ ارز ثابت دارند چه می گوید؟

صندوق بین المللی پول: بر اساس مطالعات صندوق بین المللی پول کاهش رشد در کشورهای دارای نرخ ارز انعطاف پذیر حدود نصف کشورهای دارای نرخ ارز ثابت است. به طوری که کاهش رشد در کشورهای دارای نرخ ارز ثابت حدود 8/ 2 درصد و در کشورهای با نرخ ارز شناور 5/ 1 درصد است. بنابراین توصیه می شود در این شرایط کشورها سیاست نرخ ارز انعطاف پذیر را جایگزین کنند.

سوال 10: شواهد تجربی در مورد کشورهایی که نسبت تسهیلات به تولید ناخالص ملی در آنها بالاست در مقایسه با کشورهایی که نسبت تسهیلات به تولید کمی دارند چه می گوید؟

صندوق بین المللی پول: در کشورهایی بازار مالی عمیق دارند و نرخ تسهیلات به تولید کم است کاهش در رشد هفت برابر بیش از کشورهایی است که بازار مالی عمیق دارند و میزان تسهیلات به تولید بالاست. تحقیقات نشان می دهد کشورهای دسته اول به طور میانگین 7/ 3 درصد کاهش رشد دارند در حالی که در کشورهای دسته دوم فقط 5/ 0 درصد رشدشان کاسته شده است. این شواهد نشان می دهد که بازارهای مالی عمیق تا چه اندازه در خنثی کردن اثر منفی این شوک ها موثر هستند. نمودار (2) این تفاوت را نشان می دهد.