سهم یک درصدی امریکا از بازار صنعت ایران

اقتصاد ایرانی: با فرمان مقام معظم رهبری به رییس جمهور مبنی بر، «پیگیری همه جانبه اقتصاد مقاومتی و تقویت تولید ملی»، جلوگیری از واردات بی رویه و پرهیز از واردات مواد مصرفی از امریکا مدنظر دولت قرار گرفت و نخستین اقدام هم، تغییر تعرفه واردات کالاهای مصرفی به ویژه در حوزه صنعت از امریکا بود. با این فرمان، دستور کار دولت این شد که ایران در شرایط پساتحریم، تدابیری را برای وارد نشدن کالاهای مصرفی امریکایی به ایران اتخاذ کند. تصمیمی که شاید با وجود در سایه بودن ٤٠ درصد اقتصاد ایران و رونق قاچاق، اندکی دور از دسترس به نظر می رسد؛ چراکه هم اکنون واردات از امریکا به صورت رسمی برای کالاهای غیرمصرفی رونق دارد و کالاهای مصرفی از مسیر قاچاق به ایران می رسد.

به گزارش تعادل، البته به گفته مشاور وزیر صنعت، سهم واردات صنعتی از بازار امریکا و عملا سهم این کشور در بازار صنعتی ایران در مجموع به یک درصد هم نمی رسد. به هرسو، حالا با ابلاغیه رسمی که در دولت صادر شده است، ثبت نمایندگی شرکت های عرضه کننده کالاهای امریکایی ممنوع شده و با این حساب، ورود رسمی کالاهای مصرفی امریکایی و توزیع آنها غیرقانونی و «جرم» تلقی می شود. البته بحث منع واردات کالاهای امریکایی که در فرمایشات رهبر معظم انقلاب نیز بر آن تاکید شده است، به کالای «مصرفی» مربوط می شود. در علم اقتصاد، کالاها به سه دسته تقسیم می شوند؛ کالاهای سرمایه یی، واسطه یی و مصرفی. در عین حال ممکن است در برخی موارد در کالاهای واسطه یی، مواد اولیه نیز وجود داشته باشد که از این جهت، این قبیل کالاها نیز از اهمیت برخوردار می شوند. اما خبر منع واردات کالاهای امریکایی در ایران، ممکن است نگرانی هایی برای سرمایه گذاران خارجی برای ورود به بازار ایران ایجاد کند. این در حالی است که واردات کالاهای امریکایی به ایران چه از طریق قاچاق و چه از طریق واسطه در این سال ها کم و بیش ادامه داشته است. از سوی دیگر شاید نگرانی ها نسبت به واردات کالا از ایالات متحده نیز به دلیل عدم شفافیت در مورد نوع کالاهای وارد شده باشد؛ بطوری که اگر کالاها و ماشین آلات مهمی وارد کشور شود، می توان گفت واردات در این حوزه بلامانع است. اما وارداتی که باعث وابستگی و تخریب تولید ملی شود، قطعا خط قرمز کشور خواهد بود؛ چرا که به اعتقاد کارشناسان ضربه یی که امروز اقتصاد ایران از آن متضرر می شود، خیل عظیم واردات بی رویه کالاهایی است که امکان تولید آن در داخل فراهم است.

واردات از امریکا عمدتا صنعتی است

در این بین منع واردات کالاهای امریکایی سبب واکنش فعالان اقتصادی و صنعتی به این موضوع شد؛ به گونه یی که احمد پورفلاح، مشاور وزیر صنعت، معدن وتجارت درباره تاکید مقام معظم رهبری بر جلوگیری از واردات بی رویه به ویژه از کشور امریکا گفت: مقام معظم رهبری، به نکته ظریفی اشاره کردند و آنهم تاکید بر منع واردات هرگونه مواد مصرفی از امریکا بود. از این منظر واردات کالاهای صنعتی، واسطه ای، سرمایه یی و تجهیزات را شامل نمی شود. البته امیدواریم که شاهد کاهش واردات از همه کشورها باشیم. مشاور وزیر صنعت، معدن وتجارت در پاسخ به این پرسش که سهم واردات صنعتی ایران از کشور امریکا چه میزان است، بیان کرد: سهم واردات صنعتی از امریکا بسیار ناچیز است. بطوری که حتی در سال های گذشته و پس از انقلاب اسلامی سهم واردات ما از کشور امریکا بطور کلی همواره پایین بوده است؛ جز در مورادی خاص و واردات صنعتی از امریکا انجام گرفته است؛ بطوری که واردات کالاهایی از قبیل روغن، گندم بیشتر از کانادا و استرالیا انجام می شده است. چرا که در دوران تحریم ، با مشکلات عدیده یی از قبیل نقل و انتقال پول مواجه بودیم. به گفته پورفلاح، بیشتر نیازهای صنعتی و صنایع کوچک ما از طریق کشورهایی مثل آلمان و ایتالیا انجام می شد. رییس اتاق ایران وایتالیا معتقد است، حتی در این سال ها که ایران تحریم بود، سهم واردات از کشوری مثل ایتالیا که شریک اول تجاری ما بوده، بسیار نزول کرده و به 1.4 میلیارد یورو رسیده است؛ یعنی گردش مالی ما با ایتالیا به یک درصد کاهش یافته است. این نشان می دهد که سهم امریکا از واردات ایران حتی بسیار کمتر از این مقدار است. مشاور وزیر صنعت، معدن وتجارت بیان کرد: سیاست ما در دوران پساتحریم این است که با رفع تحریم ها و بازشدن فضا و گشایش های اقتصادی، برای ورود اجناس خارجی فرش قرمز پهن نکنیم.

شکل گیری تعاملات اقتصادی «برد – برد»

پورفلاح با تاکید بر اینکه «واردات کالاهای مصرفی که به تولید داخل ضربه می زند، خط قرمز ماست»، تصریح کرد: از این منظر باید مراقب باشیم، که با بازشدن فضا، تعاملات اقتصادی بر اساس برد – برد شکل بگیرد. مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنین در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا منع واردات کالا از امریکا می تواند بازدارنده سرمایه گذار خارجی برای ورود به بازار ایران باشد یا خیر، تصریح کرد: منع واردات از امریکا از یک منظر می تواند انتقال دهنده این پیام باشد که ایران دیگر بازاری مصرفی برای کالاهای خارجی نیست و ایران بیشتر خواهان سرمایه گذاری در بخش های مولد کشور است. البته این پیام برای کشورهایی اروپایی، ژاپن و چین بازدارنده نخواهد بود. مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت در واکنش به این مطلب که حجم تجارت خارجی ایران در هفت ماهه نخست سال جاری به لحاظ ارزش دلاری واردات کالا از امریکا نسبت به 6 ماهه نخست سال 36 درصد رشد را نشان می دهد، توضیح داد: زمانی که یخ تحریم ها آب شد، تغییری در اقلام وارداتی از قبیل مواد دارویی و تجهیزات پزشکی ایجاد شد و همین امر سبب وارد شدن این اقلام به شکل راحتری به کشور شد. از این رو میزان واردات از امریکا به ایران با افزایش روبرو شد؛ چرا که در گذشته با وجود مجاز بودن این اقلام، اما برای واردات این نوع اقلام با محدودیت روبرو بودیم. پور فلاح در پایان خاطرنشان کرد: تا زمانی که سوئیفت بین ایران و سایر کشورها برقرار نشود، روند تعاملات اقتصادی چیزی حدود 3 سال زمان می برد که با حالت عادی خود بر گردد.

الگوی صحیح واردات صنعتی

محمدحسین برخوردار، عضو کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی تهران نیز درباره منع واردات کالاهای مصرفی به ایران گفت: واردات هرگونه کالای مصرفی از ایالات متحده و سایر هم پیمانان آن که در زمان تحریم به شدت کشور ایران را در تنگنا قرار داده بودند، قابل پذیرش نیست و باید در زمینه واردات از این کشورها مراقبت کرد. اما در عین حال وی معتقد است؛ ورود کالاهای سرمایه یی، واسطه یی، ماشین آلات و تجهیزات صنعتی که به نفع منافع ملی و اقتصاد ملی است و سبب افزایش توان تولید ملی می شود، بلامانع است. رییس سابق مجمع واردات ایران، باید به فکر ارتقای کیفیت محصولات داخلی و جایگزین کردن محصولات داخلی به جای کالاهای وارداتی باشیم، و اتکای ما به تولید دیگر کشورها نباشد. بنابراین باید به سوی آزادسازی اقتصادی حرکت کنیم و آزادسازی اقتصادی بخشی از اصول اقتصاد مقاومتی است.

شاخص های منع واردات

همچنین محمد لاهوتی، عضو اتاق بازرگانی تهران و رییس کنفدراسیون صادرات ایران نیز در پاسخ به این پرسش که آیا منع واردات کالا از امریکا، می تواند یک پالس منفی به سرمایه گذاران خارجی باشد، گفت: منع واردات کالا از امریکا، مساله اقتصادی مهمی است که نیازمند بحث و بررسی دقیق و تصمیمات متفکرانه است؛ چرا که تاکید مقام معظم رهبری بر واردات کالاهای مصرفی است و کالاهای سرمایه یی، واسطه یی و تجهیزات را شامل نمی شود. رییس کنفدراسیون صادرات ایران ادامه داد: بطور مثال ما در بحث دارو و تجهیزات پزشکی، در دوران تحریم از امریکا واردات داشتیم. از این رو به نظر می رسد که ممنوع کردن واردات تمامی کالاها از امریکا بطور کامل در دستور کار دولت نباشد، چون زمانی که یکی از مفاد برجام، بحث صادرات فرش به بازار امریکا است، نمی توان به امریکا صادرات داشت، اما از آن سو واردات امریکا به کشور را ممنوع کرد. به گفته وی، در حال حاضر بهتر است روی شرکت های اروپایی و حوزه های جدیدی که ایجاد شده، تمرکز کنیم که محدودیت و ممنوعیت کمتری وجود دارد تا در شرایط متناسب تری بتوانیم در رابطه با اقتصاد با امریکا و وارداتی که به نفع اقتصاد ملی است، به دور از هیجان تصمیم گیری کنیم و بهره ببریم.

استقبال از ورود کالاهای سرمایه ای

از سوی دیگر محمد خوش چهره، اقتصاددان معتقد است: چنانچه قصد ورود کالاهای سرمایه یی و تجهیزات مهم را داشته باشیم که به نفع اقتصاد ملی و ارتقای دانش باشد، از آن استقبال می کنیم. اما مشکل اینجاست که غرب بطور معمول این کالاها را به ما نمی دهد و بیشتر درپی آن است که کالاهای مصرفی خود را به سمت بازار ایران روانه کند. به ویژه کالاهایی که در ایران امکان تولید آن وجود دارد و از این طریق می خواهند آنها را از عرصه رقابت خارج کند. به گفته خوش چهره تشخیص نوع واردات بسیار مهم است و به صرف اینکه واردات را ممنوع کنیم، کار پیش نمی رود. البته برخی کشورها مانند رژیم صهیونیستی وجود دارند که واردات هرگونه کالاها از آن کشور برای ما منع دارد اما برای سایر کشورها چنین منعی وجود ندارد. اما چنانچه با واسطه از این کشورها نیز کالاهای سرمایه یی و دستگاه های بسیار مهم را وارد کنیم (به نحوی که خودمان متوجه ورود از آن کشور خاص نشویم)، بلا مانع است.

واردات تکنولوژی اشکالی ندارد

در همین زمینه سعید لیلاز، دیگر اقتصاددان نیز معتقد است که منع واردات شامل واردات تکنولوژی نمی شود، چرا که تکنولوژی اگر در ثریا هم باشد، واردات آن اشکالی ندارد. وی با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری در ارتباط با منع واردات کالاهای مصرفی از امریکا می گوید: واردات بسیاری از کالاهای مصرفی از امریکا به دلیل بعد مسافت، چندان به صرفه نیست. ایران، چه قبل و چه بعد از انقلاب، هیچگاه کالاهای مصرفی خاصی از امریکا وارد نکرده است. فرمایش مقام معظم رهبری در خصوص پرهیز از واردات کالاهای مصرفی از امریکا در خصوص واردات توسط دولت است، نه بخش خصوصی. این اقتصاددان اظهار داشت: اگر بخش خصوصی به این نتیجه برسد که واردات از امریکا نسبت به اروپا و چین به صرفه تر است، فکر نمی کنم مسوولان ارشد نظام با آن مخالفتی داشته باشند. نخستین شرط مبارزه با استکبار، کارآمدی اقتصاد ملی است. اگر اصل کارآیی را در واردات نادیده بگیریم و به جای امریکا، کالاها را با قیمت گران تر و کیفیت پایین تر از سایر کشورها وارد کنیم، در واقع به نفع امریکا عمل کرده ایم. قطعا نباید به خاطر مبارزه با استکبار به خودمان ضرر وارد کنیم.

آمار واردات صنعتی ایران از امریکا

حجم تجارت خارجی ایران در هفت ماهه نخست سال جاری نشان می دهد در این مدت ۵۰ میلیون و ۹۲۰ هزار و ۱۳۷ دلار به ارزش ریالی ۱۵۱ میلیارد و ۱۰۳ میلیون تومان کالا از کشور امریکا به ایران وارد شده است. این رقم نشان می دهد به لحاظ ارزش دلاری واردات کالا از امریکا نسبت به ۶ ماهه نخست سال ۳۶ درصد رشد دارد پیش از این در ۶ ماهه نخست سال بالغ بر ۳۷ میلیون و ۲۷۰ هزار و ۳۲ دلار وارد کشور شده بود. این رشد ۳۶ درصدی در حالی رقم می خورد که کل واردات ایران در ۷ ماهه نخست سال جاری ۲۱.۹ درصد کاهش دارد و طی ماه های اخیر سیر آن نزولی است. هرچند که انتقاد به واردات محصولاتی همچون فرآورده های زیبایی و آرایشی، مکمل های غذایی، خمیر برای قالب گیری یا برای سرگرمی کودکان، جت اسکی، مته فرز، گریس و سنگ گچ که در زمره کالاهای مصرفی هستند، وارد است. آمارهای ارائه شده ازسوی گمرک ایران حاکی از آن است که تجارت دوکشور درطول ٧ سال گذشته به شدت کاهش یافته بطوری که در سال ٨٨ حدود ٢٢٢ میلیون دلار کالای امریکایی وارد کشور شده که بیشترین رقم در طول ٧ سال گذشته است و این رقم به حدود ١٥٢ میلیون دلار در سال ٩٣ رسیده است. گفتنی است درحالی صادرات امریکا به ایران در سال گذشته از رقم ١٥١ میلیون دلار گذر کرد که طی ٦ ماهه نخست امسال تنها ٣٧,٢ میلیون دلار کالای امریکایی وارد کشور شده که روند کاهشی دراین بخش خبر می دهد. براساس این گزارش در نیمه نخست سال جاری ٤٣ تن کالا به ارزش ٤١٨ هزارو٦٧٢ دلار کالا به امریکا صادر کرده است. حال آنکه میزان صادرات صورت گرفته در سال گذشته ٤٨٠ هزارو٢٢٩ دلار بوده است.