نگاهی به نرخ دلار در سال ۱۳۰۱
اقتصاد ایرانی: بررسی های تاریخی نشان می دهد میلیسپو مستشار آمریکایی که با ماموریت ساماندهی وضعیت مالیاتی ایران و ریاست بر اداره مالیه به این کشور اعزام شد، در ابتدای سده کنونی ۵۳ میلیون و ۷۷۵ هزار تومان طلب کرد .
به گزارش خبرآنلاین، آرتور میلیسپو که در سال ۱۳۰۱ به ایران امد تا سمت ریاست اداره مالیه را برای مدت پنج سال عهده دار شود، طبق مصوبه مجلس مجاز به دریافت سالانه ۱۵ هزار دلار به عنوان حقوق بود که با نرخ امروز دلار دستمزد وی در سال ۱۳۰۱ برابر با ۵۳ میلیون و ۷۷۵ هزار تومان می شود . به این ترتیب وی هر ماه ۴ میلیون و ۴۸۱ هزار و ۲۵۰ تومان با قیمت های امروز حقوق دریافت می کرد . حقوق دریافتی وی در سال ۱۳۲۱ به قیمت امروز ۶۴ میلیون و ۵۳۰ هزار تومان برآورد می شود . نرخ دلار امروز ۳۵۸۵ تومان در نظر گرفته شده است.
وی که تبعه آمریکا بود ، طبق مصوبه مجلس امکان برخورداری از منزلی در شان خود را نیز از ایران دریافت کرده بود .
نرخ دلار بر اساس مذاکرات مجلس که در سال ۱۳۰۱ گزارش شده است، ۱۴ ریال اعلام شده است. به این ترتیب میلسپو در سال ۱۳۰۱ برای ریاست اداره مالیه ایران به ریال حقوقی معادل ۲۱۰ هزار ریال یا ۲۱ هزار تومان دریافت می کرد که رقمی قابل توجه با توجه به شرایط کشور بود. در متن مصوبه مجلس در سال ۱۳۰۱ تاکید شده بود: "رییس کل مالیه تحت تعلیمات قانونی و نظارت وزیر مالیه و با مراعات اصول مسئولیت وزراء کلیه امور مالیه ایران را عهده خواهد داشت. مشارالیه تحت هدایت قانونی و تصویب وزیر مالیه اختیار تام خواهد داشت که بودجه را تهیه کرده تشکیلات وزارت مالیه و تمام شعب آن و ادارات دیگر دولتی را که مستقیماً با جمع و محاسبه و پرداخت وجوه عمومی مربوط است اصلاح نماید دولت ایران قبول می کند مطابق نظریات مشارالیه دایر به ترقی و تنزل و انتقال و عزل مستخدمین وزارت مالیه و تمام شعب تابعه آن و همچنین مستخدمین ادارات دیگر دولتی که مستقیماً با جمع و محاسبه و پرداخت وجوه عمومی مربوط است رفتار نماید. دولت ایران قبل از آن که راجع به کلیه مسائل مالی ایران اقدام و تصمیمی بکند با رییس کل مالیه مشورت خواهد کرد و در هر مجلس با کمیسیونی که مربوط به اداره مالیه یا مسائل مالی منعقد شود مشارالیه بعد از وزیر مالیه مقدم خواهد بود و در کمیسیون یا مجلس بین المللی که راجع به امور مالیه تشکیل گردد بعد از وزیر مالیه مقام نمایندگی ایران را خواهد داشت. در باب امتیازات تجارتی و صنعتی رییس کل مالیه طرف شور بوده می تواند عقاید خود را کتباً یا شفاهاً به دولت اظهار نماید.
وی هر چند در سال ۱۳۰۶ ایران را ترک کرد اما دوباره در سال ۱۳۲۱ تحت عنوان رییس کل دارایی به ایران بازگشت. مجلس با پرداخت دستمزد ۱۸ هزار دلاری در هر سال به وی موافقت کرد. بر اساس مصوبه مجلس در سال ۱۳۲۱ خانه مسکونی متناسب با شغل مشارالیه با سوخت و روشنایی به عهده دولت قرار گرفت. هزینه مسافرت به ایران و مراجعت آقای دکتر میلیسپو و خانواده بلافصل ایشان از طرف دولت ایران تأدیه می شود و همچنین هزینه مسافرت مشارالیه در ایران برای انجام خدمت به عهده دولت بود. نکته قابل توجه این بود که به دلیل نرخ بالای تورم در ایران در سال ۱۳۲۱، هزینه ریالی حضور وی در ایران اول سال نسبت به پایان سال افزایش قابل توجهی تجربه کرد .
نرخ برابری دلار با ریال در ابتدای سال ۱۶.۳۵ ریال بود که این رقم در سال ۱۳۲۲ به ۳۲.۲۵ ریال افزایش یافت به این ترتیب هزینه ریالی حضور میلسپو در ایران در سال ۱۳۲۱ برابر با ۲۹ هزار و ۴۳۰ تومان بود که در سال ۱۳۲۲ به ۵۸ هزار و ۵۰ تومان رسید.
افزایش قابل توجه نرخ ارز تحت تاثیر رشد فزاینده تورم اتفاق افتاد، تورم در سال ۱۳۲۲ بیش از ۱۱۰ درصد گزارش شده است. حضور متفقین و اشغال ایران مهمترین دلیل رشد تورم در ایران اعلام شده است .
