بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 16 آذر 1394      10:24

تنش بین روسیه و ترکیه و صیانت از منافع ملی و اقتصادی ایران

نویسنده :
مصطفی شاهی

اقتصاد ایرانی: در روزهای اخیر بیش از هر خبر دیگری اخبار پیرامون تنش میان ترکیه و روسیه به گوش می رسد تا آنجا که  به دنبال سرنگون شدن جت جنگی روسیه توسط ترکیه  دامنه این تنش روز به روز گسترده تر می شود. این در حالیست که روابط این دو کشور در سال گذشته ارتقا قابل توجهی یافته بود و به نظر می آمد که روز به روز این روابط مستحکم تر خواهد شد. حال در پس این اتفاق ناخوشایند روسیه اقدام به وضع قوانین تحریمی سخت علیه ترکیه نموده است و آقای پوتین حتی پا را فراتر نهاده و تهدید به انجام اقدامات تنبیهی دیگر علیه ترکیه نموده است. با توجه به اینکه روسیه و ترکیه هر دو از همسایگان آبی و زمینی ایران هستند و علاوه بر نقش منطقه ای به عنوان شرکای تجاری ایران قلمداد می شوند این پرسش مطرح می شود  که چگونه می شود ازمنافع سیاسی و اقتصادی ایران در این تنش بوجود آمده صیانت کرد. شاید در نگاه اول  تنش بوجود آمده بین این دو کشور به عنوان یک فرصت اقتصادی قابل توجه برای ایران قلمداد شود ولیکن برای بررسی این فرضیه باید نگاه دقیق تری به مرودات تجاری دو کشور انداخت تا چشم انداز این فرضیه نمایان تر گردد.

در سال ۲۰۱۴ بیش از چهار میلیون و چهارصد هزار توریست روس از ترکیه دیدن کرده اند. در آمد ترکیه از محل گردشگران روس در حدود شش میلیارد دلار براورد شده است. همچنین صادرات مواد غذایی٬ کشاورزی و پوشاک ترکیه به روسیه در سال ۲۰۱۴ در همین حدود یعنی شش میلیارد دلار براورد شده است. این در حالیست که در اثر کاهش نرخ ارز در روسیه میزان صادرات ترکیه به روسیه در نه ماهه اول سال جاری میلادی با کاهش ۴۰ درصدی مواجه بوده و به رقمی در حدود دومیلیارد و هفتصد میلیون دلار رسیده است. در سوی دیگر ترکیه دومین خریدار گاز طبیعی روسیه است که سالانه در حدود ۲۸ تا ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی خریداری می نماید. همچنین ترکیه بزرگترین خریدار گندم روسیه بوده است که از ماه می ۲۰۱۴ تا ماه می ۲۰۱۵ بالغ بر ۴.۱ میلیون تن گندم از روسیه خریداری نموده است. همچنین در سال ۲۰۱۳ در زمینه احداث نیروگاه برق هسته ای  قراردادی به ارزش ۲۰ میلیارد دلار بین ترکیه و شرکت دولتی رزاتم روسیه منعقد شده است. بعلاوه مذاکراتی در زمینه احداث خط لوله انتقال گاز طبیعی بین دو کشور در جریان بود که آینده آنها در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.

 با رو به وخامت گذاشتن بیشتر روابط دو کشور انتظار می رود که ترکیه در سال آتی وابستگی خود به گاز طبیعی روسیه را کاهش دهد. کما اینکه در خبرها آمده است که آقای اردوغان در صدد انعقاد قرارداد جدیدی با کشور قطر است و به طور ضمنی اعلام شده است که اگر روابط رو به بهبود نرود ترکیه واردات گاز طبیعی از روسیه را تا ۲۵ درصد کاهش خواهد داد.

 

با توجه به نوع اقلام تجاری که بین دو کشور مبادله می شود در خوشبینانه ترین حالت ایران شاید بتواند یک درصد کمی از گردشگران روس را جذب نموده و همچنین تا حدودی زمینه برای صادرات محصولات کشاورزی ایران به روسیه فراهم گردد که با توجه به کمبود منابع آب در ایران تولید و صادرات محصولات کشاورزی ابدا توجیح اقتصادی و ملی ندارد.  همچنین حتی با فرض وجود ظرفیت صادرات گاز طبیعی بسیار بعید به نظر می رسد که دولت ترکیه بیش از پیش خود را وابسته به واردات گاز طبیعی از ایران بنماید. در نهایت این فرض که تنش بین روسیه و ترکیه یک  فرصت اقتصادی برای ایران است به سرعت رنگ می بازد.

از طرف دیگر چون هر دو کشور از ادامه تنش متضرر خواهند شد با توجه به نقش ایران در منطقه از ایران توقع خواهند داشت که روابط خود را با کشور مقابل افزایش ندهد. با توجه به اینکه ترکیه یک کشور عضو ناتو است و روسیه در مقابل ناتو قرار دارد نهایتا ادامه این روند روابط ایران را با هر دو کشور در وضعیت بسیار شکننده ای قرار خواهد داد.

هرچند ایران در مورد سوریه با ترکیه دچار اختلافات اساسی است و در مقابل مواضع نزدیکی با روسیه دارد به نظر بنده منافع استراتژیک بلند مدت و ملی و اقتصادی ایران ایجاب می کند که دستگاه دیپلماسی کشور به شکل فعالی به تنش بین دو کشور مزبور ورود نموده و با پا در میانی سعی در جلوگیری از تخریب روابط دو کشور ترکیه و روسیه بنماید. چون ادامه این تنش به ضرر هر دو کشور است به نظر می آید که دو کشور مزبور از پا در میانی ایران استقبال خواهند کرد. اولین فایده این میانجیگری افزایش وزن سیاسی ایران در منطقه و جهان خواهد بود بطوریکه تبلیغات منفی در مرود نقش ایران در منطقه بیش از پیش رنگ خواهد باخت. از طرف دیگر به تثبیت هر چه بیشتر موقعیت و جایگاه مثبت ایران نزد هر دو کشور و ملت کمک  شایانی خواهد کرد که این به خودی خود زمینه ساز گسترش تجارت با هر دو کشور در سالهای آتی خواهد بود. و از همه مهمتر بروز این رفتار از جانب ایران ترکیه را از ایتلاف کشورهای عربی علیه ایران جدا نموده و یا حداقل از تمایل بیشتر به سمت آن جلوگیری خواهد کرد که در پس آن در واقع یکی از مهمترین کارت های عربستان سعودی علیه ایران خواهد سوخت. ضمن اینکه در خلال این امور میشود از ترکیه درخواست موضع ملایمتری در قبال بحران سوریه نمود تا این بحران نیز با هزینه کمتر حل شود.

 نباید از نظر دور داشت که دولت ترکیه در سالهای گذشته موضع خصمانه ای  چه در مجامع بین المللی و چه در همراهی با تحریمهای کشور ایالات متحده امریکا علیه ایران اتخاذ نکرده است و افکار عمومی مردم ترکیه  در منازعه هسته ای همواره با مواضع ایران همراه بوده است. میانجیگری ایران در این بحران در جهت از بین بردن و یا کمتر کردن آثار این تنش به مردم و دولت ترکیه این پیام روشن را خواهد داشت که ایران بهترین متحد ترکیه در منطقه بوده و گسترش روابط دو کشور ضامن صلح و ثبات بیشتر در منطقه خواهد بود.

 


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir