کاهش ۱۵ میلیارد دلاری بدهی ایران طی ۹ سال

اقتصاد ایرانی: تشدید تحریم های اقتصادی در دهه ۸۰ که هنوز هم باوجود انجام توافق هسته یی لغو آن به طول انجامیده، روند ساختار پولی و مالی کشور را آنچنان تحت الشعاع قرار داد که زمانی که کشورهای توسعه یافته و صنعتی، ۱۵ جایگاه نخست را در سطح بدهکارترین کشورها به خود اختصاص می دادند، رتبه ایران هر سال با تنزل بیشتری مواجه می شد؛ این کاهش حجم بدهی ایران بیانگر آن است که با وجود تسویه سالانه بدهی های قبلی، نتوانسته منابع خارجی بیشتری را از سایر کشورهای دنیا یا نهادهای بین المللی جذب کند. طی ۹ سال اخیر وضعیت بدهی های خارجی کشور روند کاهشی را تجربه کرده؛ به طوری که بدهی خارجی ایران از ۲۱.۵۴۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۵ به ۵.۴۹۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ رسیده است.

به گزارش تعادل، این تازه ترین آماری است که بانک جهانی از وضعیت بدهی کشورهای مختلف جهان ازجمله ایران منتشر کرده و یافته های همین نهاد نشان می دهد درست در زمانی که ایران به دلیل وضع تحریم ها از امکان تامین مالی خارجی محروم مانده بود، هر سال سهم بدهی های خارجی کشورهای همجوار فزونی یافته است؛ به طوری که برای کشوری همچون پاکستان در سال ۲۰۱۴، معادل ۶۲.۱۸۴ میلیارد دلار بدهی خارجی ثبت شده که نسبت به سال قبل از آن، حدود ۲۰ درصد افزایش داشته است. در این بازه زمانی سرمایه گذاری مستقیم خارجی به شدت تقلیل یافته و در سال ۲۰۱۴ با کاهش ۳۰ درصدی به ۲.۱ میلیارد دلار رسیده است، درحالی که در سال ۲۰۱۲ این شاخص تقریبا دو برابر بیشتر بوده و اقتصاد ایران در آن سال توانسته بود ۴.۶۶۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی جذب کند.

بانک جهانی در تازه ترین گزارش خود از کاهش

۱.۵ میلیارد دلاری بدهی خارجی ایران در سال ۲۰۱۴ خبر داده و میزان کل بدهی های خارجی کشورمان را ۵.۴۹۵ میلیارد دلار برآورد کرده است. پیش تر نیز بانک مرکزی، میزان بدهی های خارجی کشور برای سال ۹۳ را حدود ۵ میلیارد دلار محاسبه کرده بود که تقریبا نزدیک به عدد منتشر شده از سوی بانک جهانی است. اما بانک مرکزی ایران از مجموع بدهی های خارجی (سال ۹۳) معادل ۴۲۸ میلیون دلار آن را مربوط به بدهی های کوتاه مدت و معادل ۴ میلیارد و ۷۸۷ میلیون دلار آن را مربوط به بدهی های میان و بلندمدت اعلام کرده بود. این درحالی است که بانک جهانی، بدهی های بلندمدت کشورمان را ۳ میلیارد و ۴۲ میلیون دلار و حجم بدهی های کوتاه مدت را هم ۴۸۶ میلیون دلار برآورد کرده است. براساس این گزارش میزان دیون خارجی ایران که در سال ۲۰۱۳ بالغ بر ۷.۰۰۶ میلیارد دلار بوده که این میزان در سال ۲۰۱۴ به ۵.۴۹۵ میلیارد دلار کاهش پیدا کرده است. همچنین از مجموع کل بدهی های ایران، به روایت بانک جهانی ۱.۹۶۹ میلیارد دلار آن شامل بدهی ایران به صندوق بین المللی پول بوده است. بر این اساس کل سود پرداختی ایران بابت دیون خارجی خود در سال ۲۰۱۴ بالغ بر ۳۳ میلیون دلار گزارش شده است.
گزارش بانک جهانی نشان می دهد، ایران در فاصله پنج ساله بین ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ مبلغی بالغ بر ۳۵۰ میلیون دلار بابت دیون خارجی خود سود پرداخت کرده و بدهی خارجی ایران طی ۵ سال گذشته روندی نزولی داشته است. بر این اساس در سال ۲۰۱۰ کل بدهی خارجی ایران ۲۰.۰۳ میلیارد دلار بوده که این رقم با کاهش ۷۲ درصدی به ۵.۴۹۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ رسیده که شاید مهم ترین دلیل آن را بتوان تشدید تحریم های اقتصادی دانست که امکان استقراض و تامین مالی از طریق گذرگاه های خارجی را بسیار محدود کرده و عملا جز کشور چین آن هم در قالب فاینانس، گزینه دیگری برای گشایش ارزی باقی نگذاشته بود.
بانک جهانی همچنین در گزارش خود کل سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران طی سال ۲۰۱۴ را معادل ۲.۱ میلیارد دلار اعلام کرده و از کاهش ۳۰ درصدی این رقم نسبت به سال قبل از آن خبر داده است. این درحالی است که در سال ۲۰۰۹ رقم ثبت شده برای این شاخص، معادل ۵.۰۲۹ میلیارد دلار بوده است. این داده های بانک جهانی، خود شرح حالی آماری از وضعیتی است که اقتصاد ایران در سال های اخیر با آن درگیر بوده که مهم ترین و تعیین کننده ترین عامل آن را باید در وضع تحریم های اقتصادی علیه ایران جست وجو کرد. مقایسه یی گذرا به وضعیت ایران و دیگر کشورهای با اقتصاد نسبتا مشابه (کشورهای در حال توسعه منطقه) در میان اطلاعات و آمارهای همین گزارش بانک جهانی نشان می دهد، کشورهایی همچون عربستان، قطر و امارات متحده عربی که همچون ایران اقتصادی وابسته به نفت و درآمدهای نفتی دارند، در بازه زمانی مورد مطالعه بانک جهانی در این گزارش، به دلیل استفاده از فرصت جذب سرمایه گذاری خارجی در بخش ها و صنایع مختلفی ازجمله نفت، گاز و پتروشیمی، توانسته اند سهم نسبتا مناسبی از جذب سرمایه گذاری خارجی در سطح بین المللی داشته باشند. نگاهی به وضعیت این کشورها در شاخص های مختلف اقتصادی و توسعه یی ازجمله فضای کسب و کار، رقابت پذیری و توسعه انسانی، مشاهده می شود که این کشورها وضعیت نسبتا بهتری طی سال های اخیر در مقایسه با ایران داشته اند. کمااینکه به لحاظ بدهی خارجی هم این کشورها به خصوص عربستان، بدهکارتر از ایران هستند.