بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : دوشنبه 30 بهمن 1391      11:32

هدفمندی، اجرای ناقص طرح تعدیل هاشمی است

فقط توزیع پول بیشتری صورت می‌گیرد. هدفی در برنامه‌های اقتصادی دولت نمی‌بینم. یک زمانی در حوزه مسکن اعلام کردیم می‌خواهیم میزان انبوه‌سازی نسبت به انفرادی سازی را افزایش دهیم. یک عدد روشن دارد.

 

اگر اجازه بدهید ریشه ای در مورد مسکن صحبت کنیم. چرا مسکن در کشورمان به یک کالای سرمایه ای تبدیل شده؟
آخوندی: مسکن همیشه در ایران یک کالای سرمایه ای به خصوص برای قشر متوسط جامعه به شمار می آمده.  طبقات مرفه تر هم از مسکن به عنوان یک ابزار برای حفظ قدرت پولی بهره برده اند بطوری که از زمان های قدیم جنبه سرمایه ای ملک بیشتر مهم بوده تا اینکه به عنوان یک کالای مصرفی به آن نگریسته شود. اینکه این موضوع درستی نیست و ارزش افزوده ای ایجاد نمی کند، و اینکه اگر کسی سرمایه خود را صرف خرید یک ملک یا زمین کند و پس از آن مدتی قیمت ملک چند برابر شود، اشکال دارد حرف دیگری است.

ولی تبدیل شدن مسکن  به کالای سرمایه ای برای کشور و دولت ها به یک معضل بدل شده؟
آخوندی: اینکه چرا در ایران اینگونه بوده و ابزار حفظ قدرت پول است دلایلی خارج از بخش دارد و نمی توان آن را در اقتصاد مسکن پیدا کرد. دلیل این موضوع، بیشتر مربوط به اقتصاد سیاسی است. ما با یک سؤال جدی مواجه هستیم که چرا در ایران سرمایه کمتر تبدیل به صنعت می شود؟ موضوعی که اقتضای یک اقتصاد خلاق است . باید دید دراین اقتصاد چه چیز ارزش افزوده ایجاد می کند؟در پاسخ به این سوال باید گفت که بخش زیادی از این مربوط به مشکل حقوق مالکیت در ایران است.
در هر صورت به دلیل گرفتاری که حقوق مالکیت در ایران وجود دارد، همواره مورد تهدید بوده است. از این روی افراد سعی کرده اند ملک خریداری کنند و اصطلاحا به بورس بازی زمین روی آورند. ملک سر جمع به شکل تاریخی در ایران خطر کمتری نسبت به صنعت داشته . در دوره های تاریخی تحولات سیاسی هم که در ایران رخ داده  عمدتا اموال صنعتگران مورد تهدید بوده تا ملک مالکان و یا اموال تجار یا بازاریان. به همین خاطر در  ایران، گرایش به سمت صنعت خیلی ضعیف تر از گرایش به سمت تجارت که می تواند ارزش افزوده فوری ایجاد کند، بوده است.

مشکلات ساختاری هم در این روند تاثیرگذار بوده، صنعت سودده نبوده و زیرساخت های مورد نیاز برای توسعه صنایع فراهم نیست. به نظر می رسد ما نتوانسته ایم شرایط تبدیل مسکن به یک کالای مصرفی را آماده کنیم.

آخوندی: اگر به شکل تاریخی به مباحث مسکن پرداخته شود، در هر صورت بحث عدم ثبات چه در حوزه سیاست و چه عدم ثبات در اقتصاد و تعامل ناپایدار در حوزه ی بین الملل مهم هستند. از سوی دیگر، حفظ حقوق پایه مدنی از جمله حقوق مالکیت و حرمت حوزه ی خصوصی شهروندی نیز مسائلی هستند که باید به آنها توجه شود. این ها مسائلی است که ایران را دچار عقب ماندگی کرده  در هر صورت در کشورمان هر وقت طرف قرارداد دولت بوده  طرفین قرارداد شرایط برابری نداشته اند. وقتی رشد صورت می گیرد که طرفین قرارداد برابر باشند و قرارداد امکان تنفیذ داشته باشد. طرفین بتوانند به اصطلاح با یکدیگر چانه بزنند.
یک طرف برای طرف دیگر شرط تعیین نکند. ولی وقتی طرف قرارداد دولت است شرایط مورد نظر خود را به طرف مقابل تحمیل می کند. در چنین فضایی، انجام کار درست، تولید و ایجاد ارزش افزوده مسائل ثانویه می شوند و طرف ضعیف تر تلاش می کند که در اولین فرصت منافع خود را نقد کند و آنها را به سمت بازارهایی که امکان بورس بازی در آنها فراهم است سوق دهد. در حال حاضر این کالاها شامل مسکن، طلا است و کمتر کسی در فضای اقتصادی کنونی کشور به سمت سرمایه گذاری در بخش های صنعتی خواهد رفت. مثلا اگر یک کارخانه چند صد میلیاردی هم احداث و راه اندازی شود ممکن است ارزش داشته باشد ولی هیچ وقت نمی تواند آن را تبدیل به یک نقدینگی مناسب کرد. مشکل پایه ای در اقتصاد ایران وجود دارد.
اما اگر بخواهید بحث را به حوزه ی اقتصاد مسکن بازگردانید، باید شاخص های مختلفی را تعریف و درباره آن اظهار نظر کرد. یکی از این مباحث شاخص تمرکز تقاضاست. خوب یک مساله جدی که در اقتصاد مسکن وجود دارد این  است که تقاضا برای مسکن در چند شهر بزرگ متمرکز شده و خود بخش مسکن هم نقشی در این زمینه ندارد. این بخش تاثیر می پذیرد تا آنکه تاثیرگذار باشد در واقع مجموع سیاست های ملی کشور باعث شده تا تقاضا برای مسکن در تهران و چند شهر بزرگ کشور ایجاد شود. بنابراین در این قبیل شهرها تقاضا فوق العاده زیاد است. از این شهرها که عبور کنیم در سایر شهرها موضوعی که مطرح است کیفیت ساخت و ساز است، نه کمیت آن.

با توجه به اینکه مسکن یک کالای سرمایه ای شده تقاضا در این بازار غیرواقعی است. به عبارت دیگر مصرف کنندگان واقعی به دلیل قیمت های بالا نمی توانند تقاضای زیادی در این بازار داشته باشند، برعکس گروهی که واحدهای مسکونی دارند باز هم به دنبال خرید خانه هستند تا قدرت خرید خود را حفظ کنند. در مجموع سیاست دولت ها در بخش مسکن را چگونه ارزیابی می کنید؟ تحلیل شما در رابطه با اجرای طرح مسکن مهر چیست؟
آخوندی: اصلی ترین مساله مسکن مهر این است که باید اهداف این پروژه در ابتدا مشخص شود، اینکه این طرح چقدر موفق بوده یا احیانا نبوده است باید آن را با اهداف اولیه مقایسه کرد. هدف این پروژه تامین مسکن پایین ترین اقشار درآمدی شهری ایران بود. یعنی دهک های یک تا سه جامعه هدف این پروژه بوده است. حالا باید ببینیم که آیا دهک های یک تا 3 توانایی پرداخت 15 میلیون تومان را به عنوان آورده متقاضی دارند. آیا دهک های یک تا سه توانایی پرداخت 15 تا 20 میلیون تومان آورده و 20 تا 25 میلیون تومان تسهیلات را دارند. آیا متقاضی قدرت پرداخت اقساط تسهیلات مذکور را دارد. این ها سوالاتی است که روبه روی طرح مسکن مهر قرار گرفته است. البته این شرح وضعیت امروز این پروژه است و باید دید که 6 ماه یا یک سال دیگر قیمت ها افزایش نمی یابد. آیا این مسکن می تواند به گروه هدف خدمت ارائه دهد یا خیر؟

تقریبا همه کسانی که در حوزه ساخت مسکن فعالیت دارند بر این باورند که گروه هدف طرح مسکن به دهک های 4، 5 و 6 جامه تغییر کرده است. حالا باید دید کالای انتخابی این سه دهک طرح مسکن مهر است. واقعیت این است که این دهک ها به هیچ عنوان به طرح مهر به عنوان یک کالایی که بتواند نیاز آنها را برآورده کند، نگاه نمی کنند. این بزرگترین مشکل مسکن مهر در تعاریفی است که دولت در پنج سال اخیر بر روی آنها مانور می دهد. ما یک اسم را عوض می کنیم تا تجربه های جهانی را فراموش کنیم. در برنامه دوم توسعه ما مسکن اجتماعی را طراحی کردیم. در همه دنیا هم این چنین برنامه هایی اجرا شده است و می توان تجربه های جهانی در این زمینه را به خوبی رصد کرد. اما نمونه مسکن مهر را نمی توان هیچ جای دنیا پیدا کرد. یک اسم من درآوردی که نمی توان نمونه آن را در سایر کشورها به روشی که اجرا شد، دید. مثلا ببینیم که چنین طرحی چه نقاط ضعف و چه نقاط قوتی داشته است و از آن استفاده کنیم.
یک زمانی نگاه به بخش مسکن توام با رویکرد اقتصادی است در این صورت مسکن یک کالایی است که باید همراه با ارزش افزوده بوده و بازگشت اقتصادی داشته باشد.
اما یک زمان دیگر نگاه به مسکن رویکرد مساله اجتماعی است. در این حالت مسئله ای دارید که 3 دهک پایین جامعه اصلا امکان خانه دار شدن را ندارند. براین اساس در قالب پروژه های مبارزه با فقر می خواهیم به این موضوع رسیدگی کنیم. بنابراین هدف دیگر هدف اقتصادی نیست و هدف سیاستگذاری اجتماعی است.

سابقه این گونه نگرش ها هم در دنیا وجود دارد. بعد از جنگ  جهانی دوم، دولت ها آمدند و گفتند برای ایجاد یکپارچگی اجتماعی باید یکسری سیاست های رفاهی و اجتماعی را پیاده کنیم این برنامه 5 مولفه داشت که شامل مباحث بهداشتی، آموزش، سازمان تامین اجتماعی، بهزیستی و مسکن بود. به همین عنوان ساخت خانه هایی از سوی دولت های اروپایی شروع شد. این خانه ها برای اقشار کم درآمد ساخته شد. این واحدهای مسکونی با دو عنوان در دنیا شناخته می شوند؛ یک عنوان دقیقا مسکن اجتماعی است و در آنجا گفته شد که این مسکن با هدف اجتماعی احداث خواهد شد نه با هدف اقتصادی (social house) نامی بود که برای این مسکن انتخاب شد و این تجربه ساخت بعدها در آمریکای لاتین و آسیای جنوب شرقی مورد استفاده گسترده قرار گرفت. با توجه به این که خانه های مذکور را عمدتا شهرداری ها احداث می کردند بعضی کشورها نام (Council house) به معنی «خانه شهرداری» را برای آن انتخاب کرده بودند. در ایران هم در برنامه دوم توسعه این بحث مطرح شد که بیاییم بازار مسکن کشور را به نسبت درآمد مردم طبقه بندی کنیم. براین اساس مسکن به سه گروه تقسیم شد. گروه اول گروه مسکن آزاد (برای قشر مرفه) بود که نیاز به هیچ حمایتی نداشتند و فقط مقررات ساختمانی و شهرسازی را میبایست رعایت می کردند.
گروه دوم برای قشر متوسط جامعه تعریف شد که در قالب آن یک نوع حمایت سازماندهی شده برای آنها اجرا شد. به این ترتیب تقاضای بالقوه این گروه تبدیل به تقاضای موثر می شد با این هدف که مسئله خانه دار شدن خود را حل کنند. فقط باید یک نوع حمایت صورت بگیرد با توجه به اینکه پس اندازهای قشر متوسط به اندازه مکفی نیست تا بتوانند وارد بازار شوند، در یک مدل اقتصادی این تبدیل به یک تقاضای موثر در جامعه میشد. یک گروه که سه دهک پایین جامعه بود. این ها دهک هایی هستند که امکان پس انداز کردن را ندارند، بنابراین تئوری مسکن اجتماعی برای این اقشار تعریف شد. هدف در این گروه سیاست های اجتماعی است نه سیاست های اقتصادی. به محض اینکه موضوع رفت در حوزه ی سیاست های اجتماعی، محل تامین منابع آن کلا برعهده بودجه عمومی دولت قرار میگیرد. نمی توان بودجه سیاست های  اجتماعی را از محل منابع بانکی تامین کرد. بانک ها موظف هستند سپرده مردم را به پروژه هایی اختصاص دهند که بیشترین سود را ایجاد کند و کمترین ریسک را داشته باشند.

اتفاقی که برای طرح مسکن مهر افتاد؟
آخوندی: دقیقا. اما دو اشتباه در این زمینه رخ داد. یکی اینکه روش تامین منابع مالی هدف کاملا ضد هدف بود. دیگری آنکه نظام بانکی کشور متوقف شد و به یک نحوی بانکها تعهدی که در قبال سپرده مردم داشتندرا انجام ندادند. چرا که بانک موظف است سپرده ها را به پروژه هایی بدهد که بالاترین سود و کمترین ریسک را داشته باشد. مسکن مهر بالاترین ریسک و کمترین سود را دارد. از این رو هم نظام بانکی به تعهد خود عمل نکرد و هم این که آخر کار چیزی که ساخته شد فاصله بسیار زیادی با اهداف تعریف شده طرح مسکن مهر دارد. این مسئله طرح مذکور است که کسی درباره آن بحث نمی کند.

یعنی اجرای این طرح اشتباه بود؟
آخوندی: خیر، دولت این طرح را برای اقشار کم درآمد اجرا کرد. قاعدتا نباید به حس نیت دولت در خصوص این پروژه شک کرد. ظاهرا مسئله دولت نهم این بوده که می خواسته برای دهک های پایین جامعه با توجه به اینکه شعارش «دولت عدالت محور» بود اقدام به تهیه مسکن کند. اما با توجه به اینکه دولت بیشتر تصمیم می گیرد تا اینکه فکر کند این طرح کارایی لازم را نداشت.

مثل نحوه هدفمند کردن یارانه ها؟
آخوندی: مثل خیلی چیزهای دیگر.

اگر این 50 میلیارد دلاری که در طرح مسکن مهر هزینه شده،جای دیگر هزینه می شد بهتر بود؟
آخوندی: همین طور است. با توجه به اندازه بازی چنانچه این رقم در جایی دیگر سرمایه گذاری می شد، تاثیر بیشتری برای اقتصاد کشور داشت. یکی از مشکلات این دولت آن است که اصلا آماری را منتشر نمی کند. لذا در اقتصاد کشور همه چیز بر اساس حدس و گمان پیش می رود. اکثر واحدهای طرح مهر در حال حاضر به دلیل نداشتن خدمات زیربنایی و روبنایی قابلیت سکونت را ندارند. به فرض این که ظرفیت مسکن کشور با اجرای طرح مذکور افزایش یافته ، دهک های چهار، پنج و شش جامعه اصلا طالب این واحدهای مسکونی نیستند. بحث دیگر  آن است که طرح مذکور مبنای مداخله دولت بر بازار مسکن را ندارد. شاید دولتی که می گوید مخابرات را می خواهم واگذار کنم، نیروگاه ها را می خواهم واگذار کنم و در مجموع اقتصاد کشور به بخش خصوصی واگذار شود، خانه سازی که همواره در اختیار بخش خصوصی بود به چه دلیل به آن ورود پیدا می کند. اقدامات دولت در این بخش با سیاست اصل 44 مغایرت کاملی دارد.

به نوعی نقش بخش خصوصی و دولت در مسکن کشور جابه جا شده است؟

آخوندی: بله، در پنج سال اخیر به مرور زمان بخش خصوصی در حال خروج از بازار مسکن بوده و می توان گفت که دولت جای این بخش را گرفته است. این اتفاق نتایج بسیار بدی را برای مسکن کشور به همراه دارد، این افزایش قیمت های مسکن به دلیل کم رنگ شدن حضور بخش خصوصی در ساخت وسازهاست.

ولی قصد دولت در واقع  تقویت بخش تقاضاست
آخوندی: عرضه و تقاضا در بازار مسکن باید با همدیگر تناسب داشته باشند. فرض کنید که تقاضای زیادی برای اتومبیل است (که هست) نمی توانیم یک چهار چرخ عرضه کنیم و بگوییم عرضه زیاد شده  است.

به نظر شما اگر زیرساخت های شهری واحدهای مسکن مهر آماده شود،  مشکل تناسب عرضه و تقاضا حل می شود؟
آخوندی: خیر، مسئله زیادی را حل نمی کند، بحث مهم در ساخت مسکن مربوط به جانمایی آن می شود. در همه دنیا شهرها یک سازمان ارگانیک دارند که در قالب آن جامعه رشد کرده و در نتیجه شهر نیز رشد خواهد کرد.
شهرهایی بسازید همه از یک گروه، همه از یک طبقه. این شهرها اصلا جذابیت ندارند. به عنوام مثال خیابان ولیعصر که یکی از زیباترین خیابان های تهران است، اگر قرار بود همه خانه های آن مثل مسکن مهر ساخته می شد، جذابیت کنونی را دیگر نداشت. یکی از مشکلاتی که طرح مذکور دارد این است که مسکن صرفا یک چهار دیواری نیست. مسکن محل زندگی مردم است. بخش عمده ای از اتفاقات فرهنگی و اجتماعی در مسکن رخ می دهد. در واقع شادی و غم مردم در محل سکونت آنها ظهور می یابد. بنابراین بحث زیباشناسی، آسایش، همسایگی خیلی برای مردم مهم است. اینکه فرزندان یک خانواده با چه کسی نشست و برخاست می کند و یا به کدام مدرسه می روند برای مردم اهمیت بسیاری دارد. اینکه گفته می شود «این محل خوب نیست» یا این که «فلان محل جای خوبی است» این یعنی چه؟ این ها نشان از اهمیت محل سکونت برای مردم دارد.
معتقدم که پروژه های طرح مسکن مهر در آینده تبدیل به کانون بحران های اجتماعی ایران خواهند شد. این چیزی نیست که همین جوری پیش بینی کنیم. تقریبا در کشورهای اروپایی که دنبال ساخت مسکن اجتماعی رفتند و در قالب پروژه های 2 تا 3 هزار واحدی خانه ساختند. آنها هیچ تمرکز روی این که مثلا حدود 100 هزار واحد مسکونی یک شکل را در یک شهر بسازند، نداشتند.
باید دید که جامعه از این کار چه تلقی دارد. محله های فقرنشین تنها رهاورد طرح مهر است. می دانید این تلقی مشکلاتی را برای ساکنان آن ایجاد می کند و اینکه چه عواقب اجتماعی دارد در اروپا مجموعه هایی که ساخته شد اغلب کمتر از 2 هزار واحد بود. امروز پس از حدود 60 سال (1948 به بعد) که از ساخت این واحدهای مسکونی می گذرد، هنوز یک خانه ای که ریشه آن مسکن اجتماعی باشد در مقایسه با خانه ای با همان کیفیت که ریشه آن به مسکن اجتماعی برنگردد تفاوت بیش از 30 درصدی قیمتی با یکدیگر دارند.

شما چه راه حلی برای این مسئله دارید؟ بالاخره باید مشکل مسکن در ایران حل شود.
آخوندی: اولین راهکار حل این مشکل تاریخی آن است که هدف را درست انتخاب کنیم. اگر مسکن اجتماعی است، خب برای آن راه حل اجتماعی پیدا کنیم. نمی شود که اسم یک طرح اجتماعی را مسکن مهر بگذاریم بعد برویم از بانک برای اجرای آن وام بگیریم. اما اگر مساله تبدیل به پاسخگویی به موضوع رشد شهرنشینی در ایران باشد، در این صورت نباید موضوع را از دریچه تنگ مسکن مهر نگاه کرد. در این حالت، کل مسئله مسکن، توزیع جمعیت و مسئله شهرنشینی در دستور کار قرار می گیرد. و راهکارهای مخصوص خود را نیز می طلبد. اشتباه ما این است که مسئله را با ابهام مطرح می کنیم.

شما زمانی وزیر مسکن و شهرسازی دولت دوم سازندگی بودید. برای حل مشکل مسکن چه کردید؟
آخوندی: همانگونه که اشاره شد مسکن را به سه طبقه تقسیم کردیم. مسکن آزاد، مسکن گروه متوسط (طرح پاک) و مسکن دهک های کم درآمد (مسکن اجتماعی) 3 حوزه ای بود که ما برای آن برنامه ریزی کردیم. برای هر کدام از این برنامه ها هم سیاست گذاری های متفاوتی اجرا شد. در مسکن آزاد، مسئله مقررات ملی ساختمان و شهرنشینی مهم بود. در طبقه متوسط مهم ترین مسئله این بود که چگونه بر روی رفتار متقاضی اثر بگذاریم بنحویکه اقتصاد خانواده نظم بگیرد و پس انداز روشنی برای خرید مسکن به وجود آید. این پس انداز باید در نظام بانکی هم موجب تجهیز منابع شود و هم اینکه در یک ضریب تکاثری ضرب شود تا خریدار را توانمند سازد. به عبارت دیگر اگر یک ریال پس انداز می شود، متقاضی بتواند به عنوان مثال 7 ریال تسهیلات بگیرد تا به این ترتیب قدرت خرید او در 8 ضرب می شود.
در آن زمان بیشتر به دنبال تشکیل صندوق های پس انداز مسکن بودیم. در این رابطه به شکل عمومی این مسئله را مطرح و اعلام کردیم که هر کس که A ریال پس انداز کند 7A تسهیلات می گیرد. حالا اگر صندوق کسری منابع داشت، دولت می آمد و به این صندوق کمک می کرد. لذا بیشتر افزایش سرمایه بانک مسکن را مطرح می کردیم تا بتواند این صندوق را تجهیز و مردم را توانمند کند. در واقع سیاست های کوچک سازی و انبوه سازی نیز مطرح شد و به دنبال بهبود الگوی مصرف بودیم. در آن زمان سطح متوسط مسکن در ایران 156 متر مربع بود، دنبال این بودیم که الگوی مصرف مسکن کاهش پیدا کند. در این راستا برای زوج های جوان خانه های حدود 50 متری هدف حمایت قرار گرفت و بطور کلی یک الگوی متوسط مصرف 75 متری تعریف شد. اینها دو الگویی بودند که مورد حمایت تسهیلاتی قرار می گرفتند. در واقع دولت یک بخشی از مابه التفاوت تسهیلات بانکی متقاضیان را پرداخت می کرد. در واقع ما مداخله در بازار نمی کردیم. فرد از بانک تسهیلات را دریافت می کرد و وارد بازار مسکن می شد، لیکن دولت با سیاست های پولی تقاضا را تنظیم و تحریک می کرد.

به نوعی روی بخش تقاضا متمرکز شده بودید؟
آخوندی: بله، تقاضا را سازماندهی می کردیم. از سوی دیگر کل عرضه زمین را در اختیار انبوه سازان قرار داده بودیم تا در بخش عرضه نیز امکان عرضه انبوه مسکن هم به وجود آید. اما به دنبال آن بودیم که عرضه و تقاضا با سازوکار بازار مسکن صورت گیرد. قرار نبود جای مردم بنشینیم و بگوییم با چه معماری خانه ها ساخته شود. متقاضی خودش بررسی می کرد که در کدام محل تمایل به سکونت دارد و انبوه ساز نیز بررسی می کرد که در کدام مکان امکان بازگشت اقتصادی دارد. یک بحث هم مربوط به مسکن اجتماعی بود که عمدتا برای طبقات کم درآمد و سه دهک پایین جامعه در نظر گرفته شد. در این مسکن اجتماعی پروژه هایی تعریف شد. سعی می کردیم که تعداد خانه از عدد 1000 تجاوز نکند.

استقبال مردم از این برنامه ها چگونه بود؟
آخوندی: خیلی زیاد ، یادم هست در آن زمان ضریب پس انداز توسط مردم چند صد برابر شد. در آن زمان همه به دنبال خانه های ویلایی بودند. یکی از مشکلات ما این است که همه چیز را در ظرف اقتصادی کنونی مقایسه می کنیم. 16 سال پیش اصلا بحث آپارتمان نشینی رایج نبود. اگر اکنون آپارتمان نشینی رایج شده است نتیجه همان اقدامات است.

ولی یکی از انتقادهای اساسی که متوجه عملکرد شما است جهش قیمت مسکن با تقویت بخش تقاضا است؟یادتان که هست.
آخوندی: این تحلیل ها که می آید یک بخش را از کل اقتصاد تفکیک می کند، چندان درست نیست. نمی توانید اقتصاد بعد از جنگ را با اقتصاد امروز ایران مقایسه کنید. هر کدام از اینها را باید در ظرف زمانی خودش مورد بررسی قرار داد. درآمدهای نفتی دولت در سال های اخیر سالانه حدود 100 میلیارد دلار بوده در حالی که درآمد دولت در سال های پس از جنگ به سختی به 8 میلیارد دلار می رسید. آیا می توان شرایط کنونی اقتصاد کشور با شرایط 20 سال قبل مقایسه کرد.

*کانون بحران های اجتماعی

در یک جمله برداشت خود را از طرح مسکن مهر بفرمایید؟
آخوندی: بزرگترین مسئله طرح مذکور این است که روش انتخاب شده بر خانه دار کردن با اهداف آن سازگار نبود. به نظر من مسکن مهر کانون بحران های اجتماعی آینده خواهد بود. این جدی ترین مسئله طرح مسکن مهر است که باید از همین امروز سیاستمداران درباره آن چاره اندیشی کنند.

شما یکی از منتقدان اصلی سیاست های اقتصادی دولت هستید و معتقدید که دولت اصلا  برنامه اقتصادی ندارد. اعتقاد دارید که اقتصاد ما در دولت احمدی نژاد دچار هرج و مرج شده، چه استدلالی برای این حرف خود دارید؟
آخوندی: به نظرم دولت هنوز پس از هفت سال در حد ستاد تبلیغات باقی مانده. یعنی بیش از اینکه بخواهد یک برنامه توسعه ملی تعریف کند بیشتر به دنبال یک سری اهداف تبلیغاتی بوده . در هر صورت بهبود فضای کسب و کار و توسعه اقتصادی ماموریت اصلی دولتها است. دولتها باید ابتدا در درون خود مسئولیت پذیر باشند و آمادگی پاسخگویی به مردم داشته باشند. لیکن این دولت هیچ تکلیفی برای پاسخگویی به مردم در خود حس نمی کند و هنوز از طرح اول خارج نشده و آثار آن ارزیابی نشده اقدام به طرح ایده های خام دیگری می کند. به همین دلیل است که من می گویم این دولت هنوز ستاد تبلیغاتی است تا دولت پاسخگو به مردم. چه برنامه ای را می توانید مثال بزنید که پایه اقتصادی قابل تعریفی داشته باشد. همین خصوصی سازی. یکی از ویژگی های دولت نهم و دهم این است که به هیچ تعریفی علمی پایبند نیست. مثلا دولت در خصوصی سازی باید پاسخ دهد چقدر مالکیت خصوصی در ایران افزایش یافته.

شاید این مسئله برمی گردد به شعار اصلی دولت که عدالت محوری است؟
آخوندی: عدالت یعنی چی؟ عدالت به تعریف حضرت علی(ع) اعطای حق به حق دار است. اولین حق آن است که افراد بتوانند قدرت تصرف در ملک خود را داشته باشند. در واقع نخستین بحث حوزه اقتصاد این است که تعریف روشنی از مالکیت و دفاع از حوزه مالکیت داشته باشیم. این عین عدالت است.

دولت به  اجرای قانون هدفمندی یارانه خیلی افتخار می کند. معتقد است  شجاعت اجرای این قانون را دولت های قبلی نداشتند.
آخوندی: بنظر من هدفمندی یارانه ها اجرای معیوب طرح تعدیل آقای هاشمی بود. در طرح تعدیل بحث اصلی آزادسازی اقتصادی بود و اینکه قیمت ها معنی اقتصادی پیدا کنند.

اما مهم ترین انتقاد دولت احمدی نژاد به دولت هاشمی همین طرح تعدیل است. نوک تمام انتقادهای قبل از انتخابات همین اجرای طرح تعدیل بود. مگر می شود دولتی که خود انتقاد شدید داشت و معتقد بود هاشمی با تعدیل اشرافی گری و فاصله طبقاتی را گسترش داد خودش اجرا کننده چنین طرحی باشد؟
آخوندی: مشکل این دولت همین است. در واقع این دولت یک سری نام ها را عوض می کند و بعدا تصور می کند افراد متوجه نمی شوند که این ها ریشه های تاریخی در ایران و جهان دارند. حالا فرق طرح تعدیل و هدفمندی یارانه ها در اهداف چیست؟ البته در روش اجرا که به نظرم خیلی فرق دارد و مشکل دارد. در هر صورت اجرای هدفمندی یارانه ها عملا تبدیل به گران فروشی حامل های انرژی  شد. نه بحث آزادسازی اقتصادی صورت گرفت و نه آنکه به سمت کوچک سازی دولت حرکت کردیم. حتی به سمت معنی دار شدن فعالیتهای اقتصادی نرفتیم و قیمت ها هیچ معنی اقتصادی ندارند. فقط قدرت کنترل دولت بر بازار بیشتر شد. در ابتدا شعار تثبیت قیمتها داده شد و سپس در دو مرحله به فوریت به عنوان مثال قیمت بنزین از 100 تومان به 400 تومان و 700 تومان افزایش یافت. وقتی هم که نرخ ارز افزایش یافت، قیمت نسبی بنزین نسبت به قیمت جهانی اش هم برگشت همان جای اولش.
مشکل دولت این است که نمی داند چه می خواهد. یعنی در خصوص اهداف فکر نمی کند، اول عمل می کند بعد فکر.

ارزیابی شما از اجرای فاز اول هدفمندی یارانه ها چیست؟
آخوندی: خودتان دارید می بینید ( خنده)

*هدف هدفمندی یارانه ها گم شده است

مرحله دوم را چگونه ارزیابی می کنید؟
آخوندی: فقط توزیع پول بیشتری صورت می گیرد. هدفی در برنامه های اقتصادی دولت نمی بینم. یک زمانی در حوزه مسکن اعلام کردیم می خواهیم میزان انبوه سازی نسبت به انفرادی سازی را افزایش دهیم. یک عدد روشن دارد. بعد کارشناسان بررسی و اعلام می کنند که روش های انتخاب شده برای این هدف چه بوده است و چند درصد انبوه سازی نسبت به انفرادی سازی افزایش پیدا کرده است. یک سیاست و حرف روشن است که به راحتی می توان میزان موفقیت یا عدم موفقیت را تشخیص داد. روش های غلط هم در انتخاب سیاست ها هم مشخص می شود. نمی دانم هدف از اجرای هدفمندی یارانه ها چه بود.اگر گفته می شود که هدف این بود که نظام عرضه و تقاضا تعیین کننده قیمت در بازار باشد، خب حالا باید ببینیم که امروز چقدر قیمت ها در بازار تعیین تکلیف می شود. یا این که دولت چقدر کوچک شده است و یا چه میزان مصرف انرزی کنترل شده است.

با اجرای هدفمندی یارانه ها عده ای کم درآمد در میان مدت لطمه زیادی می دیدند که باید فکری به حال آنها می شد، این می شود یک روش اجرایی این که هدف نمی شود.مشکل هدفمندی یارانه ها این است که «هدف» گم شده است و در عوض یک تدبیر غلط جای هدف را گرفته است.
اگر خاطرتان باشد آن زمان ها آقای هاشمی در نماز جمعه همواره بر این مسئله تاکید می کردند که چه کسی از ارزان بودن قیمت بنزین، برق و در مجموع حامل های انرژی استفاده می کند. همان زمان در بحث اسراف در مصرف نان بحث های زیادی شد. اقای هاشمی در خصوص عدالت احتماعی نیز یک سلسله سخنرانی داشت. نکته دوم که باز هم فراموش می شود، این اتفاقات چون با ذهنیت مردم ارتباط برقرار میکند یک شبه امکان اجرا ندارد. در واقع 10 تا 12 سال روی آنها کار شده است. بعد سال دوازدهم یکی می آید و آن را اجرا می کند و می گوید برنامه مذکور را من اجرا کردم و دولتهای قبلی  نتوانستند آن را اجرا کنند. کسی نیست بگوید مرد حسابی 12 سال پیش حرف زدن از این مباحث کفریات بود. این گونه نبود که 12 سال در خصوص یک موضوع آنقدر بحث شده باشد که فضا برای اجرای آن فراهم شود. این فرهنگ انا رجلُ و این که من قهرمانم مسئله بغرنجی برای ایران است و واقعا نمی دانم با آن چه باید کرد. از این موضوع که بگذریم اینجا یک سوال مطرح است آیا می شود به روش شوک کشور را اداره کرد. در برنامه سوم و چهارم توسعه رشد طبیعی 10 درصدی قیمت حامل های انرژی پیش بینی شده بود. اگر همان 10 درصد را داشتیم امروز پس از 16 سال خیلی به قیمت واقعی بازار نزدیک تر بودیم تا این که ما سال 84 یکباره همه چیز را متوقف کنیم و بگوییم هیچ چیز گران نمی شود. چند سال بعد یکباره قیمت ها را هفت برابر کنیم.

در واقع چیزی که به عنوان هدفمندی یارانه ها اجرا شد نسخه غلط و اشتباه طرح تعدیل است؟
آخوندی:بله، هدفمندی یارانه ها اجرای ناقص و معیوب طرح تعدیل اقتصادی بود.

گویا برای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها دولت و مجلس به تفاهماتی رسیده اند؟
آخوندی: آنچه که در تلویزیون دیدم آن بود که دولت و مجلس به این نتیجه رسیده اند که در آستانه سال نو مبلغی را در جیب مردم بریزند. فکر نمی کنم هدف این چیزهایی باشد که شما می گویید. هدف اصلی واریز مبلغی به حساب مردم است که آن هم به طور قطع تورم زا خواهد بود.

در حال حاضر میزان نقدینگی از مرز 430 هزار میلیارد تومان عبور کرده و نمایندگان مجلس هم از نرخ تورم می نالند، چگونه دولت اصرار دارد که در آستانه شب عید نقدینگی را افزایش دهد؟
آخوندی: این که می گویم دولت هنوز در مرحله ستاد تبلیغاتی مانده است، واقعیت دارد. هنوز دولت به معنای واقعی تشکیل نشده است. اگر این گونه بود که باید کشور را توسعه می داد و نسبت به آن پاسخگو می بود که البته این گونه نیست.

*ماجراهای ساخت سالن اجلاس

شما در اواخر دوران مسئولیت خود در وزارت مسکن و شهرسازی اجرای سالن همایش های بین المللی جمهوری اسلامی ایران (سالن اجلاس) را بر عهده گرفتید. از آن روزها، شرایط کار و سختی ها و مشکلات ساخت این سالن چه خاطره ای دارید؟
آخوندی: این سالن در ماه های پایانی وزارت بنده آغاز و در دوره آقای عبدالعلی زاده تکمیل شد.

گویا در مراسم افتتاح از سقف این سالن آب می چکید.
آخوندی: بله، روز افتتاحیه آب بندی یک نقطه از سقف (ایزولاسیون) کامل نبود از یک نقطه چند قطره آب چکیده بود.

*سالن اجلاس سالنی کاملا ایرانی

این مسئله به دوران مسئولیت شما در این پروژه مربوط است؟
آخوندی: خیر، در دورانی که بنده مجری طرح بودم سازه ساخته شد بقیه در دوران وزیر بعدی اجرا شد. باید بگویم که سالن اجلاس یکی از افتخارات ملی ایران است، چرا که پروژه ای به این عظمت ظرف هفت ماه اجرا شد. اصلا فرصت پیش بهره برداری از این پروژه وجود نداشت. اولین لحظه ای که افتتاح شد روز اجلاس بود و جزو پروژه هایی با سرعت بالاست. چنین پروژه هایی باید کل عظمت کار را دید اینکه به دنبال یک نقطه ضعف بروید چندان منصفانه نیست. سازماندهی این کار با بنده بود تا این پروژه سریع انجام شود. طراحی، انتخاب پیمانکار و سازه در زمان وزارت بنده اجرا شد، اما کارهای مربوط به تاسیسات، معماری، نما بعدا تکمیل شد. اساسا نمی شود این قبیل پروژه ها را که باید سه سال ساخته شود ظرف 6 ماه انجام دهیم بعدش بگوئیم چرا از یک نقطه این مجموعه آب می چکد؟ این رویکرد منصفانه نیست. البته خبرنگاران باید همه این موارد را «های لایت» کنند.

طراحی این سالن توسط ایرانی ها انجام شد یا از طراحان خارجی کمک گرفتید؟
آخوندی: کل طراحی مجموعه را مهندسان ایرانی انجام دادند و روش اجرا 100 درصد ایرانی بود.

این پروژه چه ویژگی خاصی داشت؟
آخوندی: سالن اجلاس در واقع یک هرم با محور نامتقارن است که جهت زیبایی در شب مانند یک کوه نور عمل می کند. هنوز هم کار بسیار زیبایی است. سقف سالن اجلاس بسیار بسیار جالب است و از شیشه و آلومینیوم ساخته شد. همه مواد لازم برای اجرای این پروژه از داخل تامین شد و هیچ چیزی از خارج وارد نشد. اجرای این سقف یک کار تکمیلی بسیار سختی بود چراکه ارتفاع سقف از بالا تا پایین  50 متر بود و چون هیچ ستونی در این میان نیست کار بسیار پیچیده ای بود مخصوصا اینکه قرار بود کل این داستان ظرف هفت ماه به بهره برداری برسد.

*تاکید هاشمی بر ساخت سالن اجلاس

خاطره ای از آن دوران دارید؟
آخوندی: روزی که این بحث مطرح شد خاطرم هست که فروردین آن سال (76) آقای هاشمی رفته بود به اجلاس پنجاهمین سالگرد جشن استقلال پاکستان که روسای کشورهای اسلامی دعوت شده بودند. با توجه به اینکه در آذرماه همان سال قرار بود در ایران اجلاس سران کشورهای اسلامی برگزار شود وقتی برگشتند به ایران این حس به ایشان دست داده بود که سالن مناسبی برای برگزاری اجلاس در کشور نداریم. نگران بودند که بیشتر از شش، هفت ماه وقت نداریم  چگونه می توانیم این اجلاس را به شکل آبرومندانه ای برگزار کنیم.

اتفاقا برای تعطیلات عید عازم مشهد شده بودم. پنجم نوروز 76 برگشتم دیدم دفتر آقای هاشمی دنبال من هستند و گفتند سریع بیا اینجا رئیس جمهوری کار واجب دارد. رفتم و ایشان گفتند که برگزاری اجلاس در سالن هایی که داریم خوب نیست و باید فکری در این رابطه کرد. گفتم الان بیشتر از هفت ماه وقت نداریم. آقای هاشمی گفتند به هر حال ببینید چکار می توان انجام داد. به مجمع سوابق طرحهای بزرگی که در وزارت مسکن و شهرسازی آن زمان مراجعه کردم دیدم قرار بوده که یک سالن در ارکست سمفونی تهران با ظرفیت پنچ هزار در تپه های عباس آباد ساخته شود. طرح هایی برای این کار تهیه شده بود .
آمدم به آقای هاشمی گفتم یک همچنین چیزی وجود دارد ولی اگر بخواهیم کار را آغاز کنیم پیشنهادم این است که سالن را در ضلع شمال نمایشگاه بین المللی بسازیم. البته این طرح را مورد تجدیدنظر کلی قرار دادیم چراکه برای یک هدف و جای دیگری بود. اما ایده معماری را بگیریم و با یک گروه مهندسی طرح را در جایی دیگر تجدید اجرا کنیم.  ایشان گفتند موضوع را در جلسه هیات وزیران مطرح کن و این شد. در آن جلسه گفتم می توانیم این کار را انجام دهیم. آقای هاشمی گفتند چه تضمینی هست که این ساختمان در هفت ماه اجرا شود. گفتم که هیچ تضمینی نیست.
گفتند از پیمانکاران چه تضمینی می توان گرفت. گفتم غیر از شرافت حرفه ای هیچ تضمینی نمی توان گرفت. شما یک مسئله بزرگ ملی دارید هر تضمین ریالی را بگیرید اگر در آذر ماه این ساختمان آماده نشد در نهایت این تضامین را اجرا می گذارید و پیمانکاران را جریمه می کنید. تنها کاری که می توانیم بکنیم این است که شرافت حرفه ای را گرو بگذاریم و غیر از این هم چیز دیگری سراغ ندارم. آقای هاشمی گفتتند که شما چه کار می کنید؟ گفتم که منم تمام تلاشم را بکار می گیرم تا این کار به بهترین وجه ممکن انجام شود. این کار سابقه عملیاتی در ایران ندارد. سالن با سطح استاندارد بالا و با میزان تشریفات حداکثر در مدت کوتاه از مرحله ایده و زمین و طراحی تا مرحله بهره برداری درمدت هفت ماه اجرا شود. فقط با همت عالی می توان این کار را انجام داد وگرنه با گرفتن تضمین و... نمی توان به نتیجه رسید.
عده ای پیشنهاد کردند که برویم این ساختمان میلاد را تعمیر کنیم به شرطی که پیمانکار خارجی بیاوریم و اعلام کردند چند میلیون دلار ارز هم بدهیم. به هر حال در آن زمان اوضاع ارزی کشور خوب نبود و قیمت نفت 8 دلار بود. اقای هاشمی گفتند برای اجرای سالن اجلاس چقدر ارز می خواهید؟ گفتم هیچی. گفتند پیمانکار خارجی چطور؟ گفتم آن را هم نمی خواهم. رای گیری شد و قرار شد این کار را وزارت مسکن و شهرسازی به عهده بگیرد و انجام دهد.

بعدش خاطرم هست که مرحوم دکتر حبیبی (معاون اول) گفتند که اختیارات اصل 127 قانون اساسی را به آقای آخوندی بدهیم تا اختیارات کامل درباره هزینه کرد پروژه داشته باشند و تصمیمات ایشان تصمیمات هیات دولت باشد. به بنده گفتند این اختیارات را می خواهید. گفتم خیر این اختیارات را هم نمی خواهم. همانجا اعلام کردم که این پروژه را با قوانین و مقررات عادی اجرا می کنیم و نیازی به این اختیارات ندارم. خدا رحمت کند دکتر حبیبی را. ایشان گفتند حالا اجالتا این اختیارات را تصویب می کنیم شما استفاده نکنید. بلافاصله مهندسان ارشد ایران را در شرکت های مختلف در حوزه پیمانکار و مشاور دعوت کردم و گفتم این چنین چیزی مطرح شده و از طرف شما قول داده ایم که ما به شرافت حرفه ای مهندسی این کار را انجام می دهیم. یک بحث آبروی ملی است شما مهندسان ببینید چکار می کنید. هر کاری که انجام دهید مورد قبول است. در نهایت یک کار ترکیبی جدید بین گروه مهندس مشاور و پیمانکار به صورت مشترک انجام شد تا بتوانند همان لحظه که طراحی سازه صورت می گیرد کار اجرای سازه نیز انجام شود. استراتژی که انتخاب کردیم تا آنجاکه ممکن است از المان های ایرانی استفاده کنیم. نمای سازه از آجر است و اصلا به دنبال چیزهای عجیب و غریب مانند نشانه های خارجی نرفتیم. یک شرکت مهندس مشاور برجسته را به عنوان امین کارفرما انتخاب کردیم تا بتواند همان لحظه برای کارهایی که مشاور پیمانکار گزارش می دهد، تصمیم گیری شود.
یک مجری طرح هم از سازمان مجری طرح ها برای اجرای این پروژه انتخاب شد. خودم هم آخر شب که می خواستم به منزل بروم به محل ساخت سال اجلاس می رفتم و در جریان جزئیات کارهای انجام شده قرار می گرفتم و همان جا تصمیماتی را که لازم بود اتخاذ می کردم.
برای اولین بار سعی کردیم همزمان با طراحی، معماری و اجرای سازه، طراحی و دکوراسیون داخلی نیز آغاز شود. لذا همزمان با معماری یک گروه مشغول طراحی صندلی ها و دکوراسیون داخلی بودند. حتی برای بسیاری از بخش ها که نوع پرده  یا پارچه ها انتخاب می شد ما یک نوع ترمه خاصی را برای طراحی بافت به ترمه بافی در یزد دادیم. سعی کردیم برای پارچه های سالن اجلاس از جنس خارجی استفاده نکنیم و همه چیز ایرانی باشد. به طور کلی هیچ چیزی در سالن مذکور تصادفی نباشد. حتی یک صندلی به شکل تصادفی اجرا نشده و به طور کلی کوچکترین جزئیات سالن اجلاس بدون طراحی نیست.

شما تا پایان مرداد مجری این پروژه بودید، پیشرفت فیزیکی کار تا آن زمان چگونه بود؟
آخوندی: تا دوره ای که بنده مسئولیت داشتم، بخش عمده ای از کار سازه اجرا شد. حجم کار فوق العاده زیاد بود. بخش عمده تاسیسات خریداری شد و همچنین سفارش تمام صندلی ها و کارهای مربوط به دکوراسیون داده شد. از مرداد ماه 76 دیگر در آنجا مسئولیتی نداشتم و ادامه ساخت سالن به مهندس عبدالعلی زاده (وزیر وقت مسکن و شهرسازی) محول شد. البته ایشان هیچکدام از مجریان طرح را تغییر نداد و همان دوستان کار را ادامه داد و خوشبختانه به زمان برگزاری سران اجلاس کشورهای اسلامی هم رسید.

سفرای کشورهای دیگر چه واکنشی به ساخت سالن اجلاس داشتند؟
آخوندی: خاطرم هست از سوی دبیرخانه سازمان کنفرانس کشورهای اسلامی آمدند و گفتند که غیرممکن است که این ساختمان برای اجلاس آماده شود. در واقع گزارش داده بودند. برخی از سفرای کشورهای اسلامی به بهانه های مختلف از جلوی ساختمان عبور می کردند و شاید در دلشان می خندیدند که غیرممکن است این ساختمان برای برگزاری اجلاس سران در آذرماه 76 آماده شود.

*ماجرای چکیدن آب از سقف سالن اجلاس

سرانجام سالن اجلاس ساخته شد و در روز افتتاحیه آن اتفاق افتاد؟
آخوندی: خوشبختانه با تلاش مجریان طرح، سالن اجلاس آماده شد و آن نکته در واقع یک بدشانسی بود. روز افتتاح اجلاس برف فوق العاده شدیدی آمد و در حجم عظیم کار ایزولاسیون یک نقطه از سقف به خوبی اجرا نشده بود و چند قطره از آنجا چکید. و این شد مبدا تاریخ برای این ساختمان.

در یک جمله بگویید نتایج ساخت سالن اجلاس چه بود؟
آخوندی: سالن اجلاس نشان داد که اگر به مهندسان ایرانی اعماد کنیم و به آنها شخصیت بدهیم، از عهده اجرای پروژه های بسیار سخت با کمترین قیمت و بدون نیاز به نیروهای خارجی بر می آیند.

این سازه در برابر وقوع چه ریشتر زلزله ای مقاوم است؟
آخوندی: فکر می کنم سالن اجلاس در برابر زلزله ای با قدرت 9 ریشتر مقاومت می کند. به عبارت دیگر این سازه در برابر بالاترین زلزله قابل تصور مقاوم است.

این سازه را با چه سازه ای در داخل کشور می توان مقایسه کرد؟
آخوندی: در سازه هایی که پس از پیروزی انقلاب اجرا شد چند سازه بسیار مهم و ارزشمند وجود دارد. سالن اجلاس و کتابخانه ملی ایران گل سرسبد این پروژه ها هستند. کتابخانه ملی ایران در فضایی به وسعت 100 هزار مترمربع ساخته شد که یکی از زیباترین ساختمان هایی است که در ایران احداث شده است. ساختمان مجلس شورای اسلامی نیز یکی از زیباترین سازه ها در ایران به شمار می رود. موزه نگارستان نیز از جمله سازه هایی است که هم ردیف با سالن اجلاس به لحاظ کیفی و زیبایی قرار دارد. کل این ساختمان در دل زمین دفن است و در واقع سقف آن کف خیابان است. یکی از سازه های بسیار زیباست که در آن تاج های قوسی با المان های معماری سنتی ایران با استفاده از بتن اجرا شده است.

خاطرم هست خدمت مرحوم دکتر حبیبی بودیم (یادش به خیر) بحث این بود که موزه نگارستان که در حال اتمام است بعد از اتمام به چه کاری اختصاص یابد. مرحوم حبیبی گفتند که این سازه یکی از ارجمندترین ساختمان هایی است که در ایران ساخته شده خوب است که به ارجمندترین موضوع یعنی قرآن اختصاص یابد. لذا پیشنهاد کردند موزه نگارستان به موزه قرآن تبدیل شود. الان هم موزه قرآن در آنجاست. ساخت همه این ساختمان ها در دوره دولت سازندگی آغاز شد و امروز یکی از افتخارات میراث فرهنگی جدید دوره جمهوری اسلامی محسوب می شود. یک سازه دیگر نیز اجرا شد که ساختمان های فرهنگستان علوم است. همچنین در دوره وزارت بنده طراحی یک ساختمان دیگر آغاز شد که بعدا اجرا شد. طرح توسعه حرم مطهر حضرت معصومه (س) یکی از سازه های ماندگار جمهوری اسلامی ایران است.

با سازه های خارجی چه؟ می توان این ساختمان ها را با آنها مقایسه کرد؟
آخوندی: بله، حتما. بنظرم ساختمان پارلمان ایران با ساختمان پارلمان جدید که پس از وحدت دو آلمان در برلین ساخته شد، قابل مقایسه است.کتابخانه ملی ایران را نیز می توان با کتابخانه ملی فرانسه و بریتانیا مقایسه کرد و هیچ کم و کسری از این دو ندارد. این ساختمان یکی از زیباترین و کارآمدترین ساختمان های ایران است و با یک فضای دلنشین «ایرونی» بسیار مدرن ساخته شده است. هم اجرای آن مدرن است، ضمن آن که 90 درصد از تکنولویی های بکار رفته در این سازه مدرن است.

*طرح ادغام خودروسازان از بی تدبیری است

به عنوان یکی از اعضای شورای رقابت، عملکرد این شورا را چگونه ارزیابی می کنید؟ اصولا نیازی به وجود نهادهایی که در اقتصاد ایران به نوعی موازی یکدیگر عمل می کنند، داریم؟
آخوندی: بحث رقابت اصلی ترین مسئله ای است که باید در اجرای سیاست خصوصی سازی تعقیب می شد. اساسا وقتی از اجرای سیاست خصوصی سازی یاد می شود یعنی در واقع توسعه رقابت در نهاد اقتصاد یک کشور یکی از نقدهایی که به خصوصی سازی در ایران می شود همین است که قبل از اینکه نهاد رقابت مستقر شود و قبل از اینکه شرایط توسعه اقتصادی رقابتی ایران فراهم شود، خصوصی سازی شروع شد.

بسیاری بازارهای اقتصادی در ایران بازارهای انحصاری هستند، حالا فرض کنید حتی آندسته از بازارهایی که جزو سیاست های اصل 44 قانون اساسی نبودند. مثلا بازار پتروشیمی به ظاهر پتروشیمی مشمول اصل 44 قانون اساسی قبل از ابلاغ از سوی مقام معظم رهبری نبود، ولی مع الوصف در انحصار دولت بوده یا به دلیل مداخله گسترده دولت در اقتصاد از طریق سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) یا سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع مصرفی ایران (ایمیدرو) و سایر سازمان و شرکت های دولتی به قدری مداخله داشت که امکان رقابت در اقتصاد نبود. بنابراین رقابت اصلی ترین بحثی است که باید در سیاست خصوصی سازی اعمال می شد.

متاسفانه تا امروز خیلی خیلی کم به این موضوع توجه شده ولی مشکلی که وجود دارد این است که در داستان رقابت ما باید یک نهاد داشته باشد که بصوت مرتب تمام بازارهای خدمات و کالا را در ایران پایش کرده و از جریان رقابت حصول اطمینان پیدا کند. اینها در واقع کم رنگ شده است، امکانات مرکز ملی رقابت بسیار محدود است، بازارها بصورت خیلی ناقص صورت می گیرد و مجدد شورای رقابت به  سمت قیمت گذاری در بازارهای انحصاری کشیده می شود.
بنظرم نقض غرض است نمی گویم در مورد انحصارات طبیعی نباید قیمت گذاری صورت گیرد چرا که وقتی ما بازارهای انحصاری طبیعی داریم دیگر رقابت معنا ندارد. بحث من این است که قبل از اینکه بخواهیم نگران این بازارها باشیم باید از توسعه اقتصاد رقابتی اطمینان حاصل کنیم. ماموریت اصلی شورای رقابت همین است.متاسفانه عملا امکانات لازم برای آنکه شورای رقابت این ماموریت اصلی خود را انجام دهد، فراهم نیست.

من یک مشکل ساختاری با شورای رقابت دارم. در متن پیش نویش اولیه لایحه اجرای سیاست های اصل 44 در سال 85 که توسط بنده نوشته شد پیش بینی کرده بودم باید دو نوع نهاد داشته باشیم برای بازار. یک نهاد داشته باشیم برای بازارهای رقابتی که در واقع همین شورای رقابت و مرکز ملی رقابت است. این شورا بطور مرتب باید رقابت در بازارها را پایش کند. یک سری نهاد نیز نیاز داریم برای انحصارات طبیعی مانند مخابرات، برق، آب، گاز و ... چیزهایی


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir