ده اقتصاد رقابتی برتر در اروپا کدامند؟

اقتصاد ایرانی: کشورهای اروپایی در رده بندی کلی «شاخص رقابت پذیری جهانی» همچنان جایگاه های برتر را تصاحب کرده اند. به طوری که در گزارش اخیر منتشر شده این شاخص، کشورهای مذکور از 10 جایگاه نخست، 6 جایگاه و از میان 20 جایگاه اول اقتصادهای رقابتی دنیا، 10 جایگاه را از آن خود کرده اند. این اقتصادها که همگی از مناطق شمالی و غربی قاره اروپا برخاسته اند، هم اکنون تا حد قابل توجهی به سطح رقابت پذیری خود در دوران پیش از بحران اقتصادی بازگشته اند.

زمانی که به سمت شرق و جنوب اروپا حرکت می کنیم، این تصویر چندان نویدبخش نیست: 5 کشور با وضعیت اقتصادی پیشرفته که در سال 2007 حداقل شاخص های اقتصادهای رقابتی را دارا بودند- اسلوونی، پرتغال، ایتالیا، قبرس و یونان – در سال های اخیر شاهد سقوط شدید رشد اقتصادی و میزان تولید ناخالص داخلی خود بوده اند و روند احیای اقتصادی را بسیار کندتر از رقبای خود می پیمایند. یونان در جدیدترین جدول شاخص رقابت پذیری جهان با کسب جایگاه هشتادویکم از میان صدوچهل اقتصاد بررسی شده، پایین ترین جایگاه را در میان اقتصادهای پیشرفته به خود اختصاص داده است.

برخی از اقتصادهای پیشرفته اروپا که شامل 10 اقتصاد رقابتی برتر در این قاره نمی شوند، آهسته آهسته در حال بهره مند شدن از مزایای اصلاحات اقتصادی هستند: برای مثال اقتصادهایی چون فرانسه، ایرلند، ایتالیا، پرتغال و اسپانیا در زمینه های رقابت و کارآمدی بازار کار پیشرفت هایی داشته اند. اما هنوز عوامل دیگری وجود دارد که شاخص رقابت پذیری در این اقتصادها را پایین نگه می دارد: در حوزه یورو، دسترسی به منابع مالی همچنان بسیار دشوارتر از 8 سال پیش است.

سیاست پولی منطقه یورو و رکود اقتصادی روسیه از جمله عواملی هستند که اقتصادهای نوظهور در اروپا را که از رده های سی و ششم (لیتوانی) تا صدو یازدهم (بوسنی و هرزگوین) در رده بندی جهانی جای گرفته اند، با چالش مواجه کرده است – با این حال رشد آنها روند ثابتی داشته که در این میان کشورهای حوزه بالتیک عملکرد بهتری در مقایسه با کشورهای جنوبی و مرکزی اروپا دارند.

شکل 1                 10 اقتصاد رقابتی برتر اروپا و جایگاه آنها در رنکینگ جهانی

سوئیس

برترین اقتصاد رقابتی اروپا، در میان اقتصادهای برتر دنیا نیز جایگاه نخست را به خود اختصاص داده است و این عملکرد برای هفتمین سال پیاپی است که برای کشور سوئیس به ثبت می رسد. سوئیس انعطاف پذیری قابل توجهی را در بحبوحه بحران اقتصادی جهانی از خود نشان داد و بخشی از این عملکرد خوب اقتصادی به دلیل بنیان های قوی این کشور است: از میان 12 محور و معیار اصلی شکل دهنده این شاخص جهانی، سوئیس در 3 مورد - ابداع و نوآوری، بهره وری تجاری و بهره وری بازار کار- رتبه نخست را دارد و به طور کلی در 10 مورد نیز در میان 10 جایگاه نخست قرار گرفته است. با این وجود، این کشور نیز با چالش هایی در زمینه حفظ این جایگاه، عدم قطعیت درباره سیاست های مهاجرتی آینده و نرخ پایین مشارکت زنان در عرصه های مختلف اقتصادی مواجه است.

آلمان

آلمان نیز که جایگاه چهارم را در رنکینگ جهانی به خود اختصاص داده، در سال های اخیر یکی از انعطاف پذیرترین اقتصادها بوده که در بسیاری از بنیان های قوی اقتصادی و در بیشتر حوزه های پیچیده رقابت پذیری، با سوئیس اشتراک دارد- به طور خاص آن دسته از بنیان هایی که مربوط به بهره وری تجاری، نوآوری، تحقیقات و فناوری می شود. ارتقاء جایگاه آلمان در مقایسه با سال گذشته نشانگر افزایش و تقویت بهره وری در بازارهای مالی و کاری و نیز بهبود فضای اقتصادی کلان این کشور است که بخشی از آن به دلیل کاهش بدهی های دولت، محقق شده است.

هلند

کشور هلند با کسب جایگاه پنجم در رنکینگ «شاخص رقابت پذیری جهانی» موفق شده تا با بهره گیری از اصلاحات کوچک اما کلی، سه رتبه در مقایسه با سال قبل صعود کند. اقتصاد هلند، اقتصادی دانش بنیان و مبتنی بر نوآوری است که از بازاری کارآمد و آزاد برخوردار است و از سوی دیگر در زمینه محورهای آموزش و پرورش، زیرساخت ها و نهادها، بسیار قوی عمل می کند. نقطه ضعف اقتصاد هلند به ثبات بازار کار و بازار مالی ای مربوط می شود که هنوز بحران اقتصادی سال های گذشته را پشت سر نگذاشته است.

فنلاند

اقتصاد تک محصولی فنلاند با 4 پله سقوط به جایگاه هشتم در جهان رسیده است که به دلیل شوک های وارد شده به صنایع کاغذ و فناوری اطلاعات و نیز رکود اقتصادی روسیه، لطمات جدی را پشت سر گذاشته است. در حال حاضر روسیه بزرگترین بازار صادرات کشور فنلاند به شمار می آید. تولید ناخالص داخلی این کشور در سال گذشته، شش درصد کمتر از این رقم در سال 2008 میلادی بود. اما اقتصاد فنلاد همچنان بنیان های مستحکمی دارد که مشخصه اصلی آن، نهادهای قوی و کارآمد، نظام آموزشی عالی و ظرفیت بالای نوآوری است. اولویت های اصلی این کشور برای جلوگیری از سقوط بیشتر در رنکینگ جهانی شامل حفظ ثبات درازمدت در بازار کار و نیز مقابله با افزایش کسری بودجه دولتی است.

سوئد

نهادهای سوئد نیز همانند نهادهای دیگر کشورهای اسکاندیناوی، شفاف و کارآمد هستند. این شفافیت و کارآمدی در کنار نظام آموزش و پرورش عالی، شرکت های تجاری باسابقه، و نفوذ گسترده فناوری های ارتباطات و اطلاعات، اکوسیستمی را ایجاد کرده که منجر به نوآوری می شود. دو نگرانی عمده برای مدیران شرکت های تجاری در سوئد وجود دارد؛ مقررات محدودکننده مرتبط با نیروی کار– اگرچه این مسئله تا حدی به واسطه ارتباطات میان کارفرما و کارمندان کم رنگ تر شده– و دیگری میزان مالیات هاست که به لحاظ استانداردهای جهانی، هنوز هم بالاست.

انگلیس

با وجود بهبود در برخی از روندها، انگلیس هنوز هم در رده بندی امسال، پس از سوئد قرار گرفته است. ضعف عمده انگلیس، اقتصاد کلان است- چرا که کسری بودجه این کشور هنوز هم بالا و در حد 9 درصد از درآمد ناخالص داخلی است. اما نکته مثبت قضیه اینجاست که این کشور شرایطی را برای بخش خدمات اش فراهم ساخته که لندن را به عنوان مرکز اصلی و پیشرو در فناوری و کسب وکار، در اروپا تبدیل کرده.

نروژ

نروژ با قرار گرفتن در جایگاه یازدهم، برای سومین بار پیاپی به عنوان کشوری شناخته می شود که باثبات ترین فضای اقتصاد کلان را در جهان داراست. علاوه بر این، نروژ در حوزه نهادهای (سیاسی و اقتصادی)، آموزش عالی، آمادگی تکنولوژیکی، توسعه بازار مالی، و کارآمدی نیرو و بازار کار، در میان 10 کشور برتر جهان است. بزرگترین نقطه ضعف این کشور، شامل زیرساخت ها- به ویژه جاده ها و خط آهن- و برخی از عناصر کارآمدی در بازار، مانند وضع مالیات های نسبتاً سنگین و مکانیزم غیر منعطف تعیین حقوق و دستمزدهاست.

دانمارک

دانمارک از آموزش عالی قوی (جایگاه نهم جدول) ، و انعطاف پذیری بازار کار (رتبه دهم جدول) ، بهره مند است. اما با این وجود، با نگاهی عمیق تر به شاخص های آموزشی، این کشور، به منظور با کیفیت تر کردن نظام آموزش عالی، باید کارها و اقدامات بیشتری را انجام دهد. علاوه بر این، دانمارک باید چاره ای برای عملکرد نسبتاً ضعیف اش در (تقویت) زیرساخت ها بیاندیشد. چرا که این کشور در این زمینه رتبه بیست ودوم را به خودش اختصاص داده است. همچنین، دانمارک باید کارامدی بازارهای کالا و خدمات که به ترتیب جایگاه های بیستم و بیست و دوم را داراست، افزایش دهد. مدیرانی که در پروژه «نظرسنجی از مدیران اجرایی»(Executive Opinion Survey) شرکت داشته اند- که خود بخشی از شاخص را تشکیل می دهد- دو نگرانی عمده خود را میزان و پیچیدگی مالیات ها ذکر کرده اند.

بلژیک

بلژیک با سقوط چهار پله ای در طی چهار سال گذشته ، در جایگاه نوزدهم جدول قرار گرفته است. بزرگترین نقطه قوت این کشور، خدمات عمومی است- این کشور در زمینه سلامت، آموزش ابتدایی، و آموزش عالی، در میان ده کشور برتر دنیا قرار دارد. نقطه ضعف عمده این کشور، فضای اقتصاد کلان، و کارآمدی بازار کار است؛ هر چند که این کشور در هر دو زمینه، در سال های اخیر کمی پیشرفت داشته است. با این وجود، هنوز هم بازارهای مالی، به ویژه اعتماد و اطمینان به آن، یک نگرانی عمده به شمار می رود. هر چند که (عملکرد) این کشور در زمینه بهره وری تجاری و نوآوری، بهتر از دیگر شاخص هاست اما با این حال طی سال گذشته، به ترتیب، دو و سه پله در این زمینه ها سقوط کرده است.

لوکزامبورگ

این کشور با قرار گرفتن در جایگاه دهم در اروپا و بیستم در جدول کلی، به لحاظ آمادگی تکنولوژیکی، پیشروترین کشور جهان است، که اقداماتی از جمله نفوذ اینترنت با بهره گیری از نوآوری های بخش خصوصی را انجام داده است. همچنین، لوکزامبورگ از لحاظ کارآمدی بازار کالاها و نیز کارآمدی نهادها، در میان ده کشور برتر قرار دارد. در مقایسه با کشور همجوارش، یعنی بلژیک، دو مورد از ضعف های لوکزامبورگ شامل ضعف در حوزه آموزش ابتدایی و عالی، و نیز سلامت می شود. مدیران اجرایی می گویند که آموزش ناکافی نیروی کار، بزرگترین نگرانی آنها برای تجارت و کسب وکار است.

منبع: مجمع جهانی اقتصاد