همگرایی ۲ تمدن کهن در گردشگری

اقتصاد ایرانی: چین یکی از قدرتمندترین اقتصاد های جهان است، دیگر کسی نمانده که در این مورد شکی داشته باشد. اژدهای سرخ، تقریبا به تمام بازارهای جهان وارد شده است و کمتر جایی را بتوان یافت که نشانی از کالای چینی در آن یافت نشود. توسعه اقتصادی پر سرعت این کشور سوسیالیست باعث شده این روزها الگوی جدیدی از توسعه با نام توسعه چینی در سطح جهان مطرح شود و بسیاری از کشورهای درحال توسعه را به روشی جایگزین برای توسعه امیدوار کند. چراکه هم اقدامات توسعه یی چین با سایر کشورهای توسعه یافته جهان متفاوت است و می تواند الگویی باشد که در عین توسعه، سطح زندگی طبقات ضعیف جامعه را نیز افزایش می دهد و هم این کشور ثروتمند رفته رفته به عنوان یک منبع مالی جایگزین برای اعطای کمک های توسعه یی در مقابل نهادهایی چون بانک جهانی و صندوق بین المللی پول قد علم می کند. اما وجود چین برای کشورهای درحال توسعه الزاما عاملی مثبت نیست چراکه غفلتی کوچک از جانب این کشورها باعث می شود بازارهای کشورهایشان از کالاهای این غول توسعه جهان پر شود و رمقی برای صنایع کشور باقی نماند. شهرت چین بیش از هر چیز دیگر به صادرات است. اکنون ایران دنبال الگویی برای توسعه صنعت گردشگری است. الگویی که می تواند از چینی ها وام گرفته شود چراکه چین در زمینه جذب گردشگر هم بسیار موفق عمل کرده است. همچنین سرمایه چینی می تواند سوخت مناسبی برای موتور محرک صنعت گردشگری ایران باشد. شاید به همین دلیل است که مسوولان گردشگری کشور با چین یادداشت همکاری در حوزه گردشگری امضا کرده اند. گردشگری ایران، هم به گردشگران کشور چین نیاز دارد، هم به سرمایه آن. اما یک نگرانی وجود دارد و آن اینکه چین کدام یک را به ایران صادر خواهد کرد؛ گردشگر یا خدمات گردشگری؟
به گزارش تعادل، هفته گذشته، هفته یی پر خبر برای صنعت گردشگری ایران و جهان بود. در هفته یی که گذشت، اجلاس جهانی گردشگری برای صلح و توسعه با هدف گسترش این صنعت با همت سازمان جهانی گردشگری و دولت جمهوری خلق چین در شهر پکن گشایش یافت.
توسعه فرهنگ گردشگری، توسعه پایدار از طریق جهانگردی و توریسم و تحقق اهداف 17 گانه سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد، از جمله موضوع های مورد بحث در این اجلاس است اما آنچه باعث می شود که این اجلاس برای صنعت گردشگری ایران مهم باشد، تنها این موضوع ها نیست. در این اجلاس، رویدادی بسیار مهم برای صنعت گردشگری ایران رخ داد؛ امضای یادداشت همکاری در حوزه گردشگری میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین.

سرمایه چینی در راه ایران

روز پنج شنبه هفته گذشته، «لی جیانجو» وزیر گردشگری جمهوری خلق چین و «مسعود سلطانی فر» معاون رییس جمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور برای گسترش همکاری های دو جانبه در حوزه گردشگری و ایجاد بستر مناسب برای توسعه مناسبات در این بخش، تفاهمنامه همکاری مشترک امضا کردند. این تفاهمنامه در هفت بند تنظیم شده و شامل بخش هایی چون بازاریابی و تبلیغات، سرمایه گذاری، خدمات و امنیت، امور آموزشی، تبادل دانش و تجربیات گردشگری و همچنین همکاری در پروژه گردشگری جاده ابریشم است.
همچنین دو طرف در نشستی مشترک، بر افزایش همکاری ها در حوزه گردشگری تاکید کردند. سلطانی فر در این نشست خطاب به وزیر گردشگری چین گفت که شرایط برای فعالیت سرمایه گذاران و فعالان حوزه گردشگری کشورش در ایران فراهم است و طرفین می توانند با استفاده از تجارب یکدیگر، فعالیت و روابط خود را در این زمینه گسترش دهند.
وی روابط بین ایران و چین را بسیار گسترده و عمیق دانست و گفت: «این همکاری که در دوران تحریم ها نیز به خوبی برقرار بود در حال حاضر نیز می تواند به مراتب بهتر از قبل هم باشد. بعد از لغو تحریم ها و اجرای برجام ایران وارد مرحله جدیدی از فعالیت ها به ویژه در زمینه اقتصادی شده و با توجه به گشایشی که در عرصه روابط بین الملل شکل گرفته دو کشور می توانند روابط خود را مستحکم تر کنند.»
یکی از دیگر مواردی که سلطانی فر به آن اشاره کرد، ناشناخته بودن ایران برای گردشگران چینی بود. وی ابراز امیدواری کرد تدابیری اندیشیده شود تا گردشگران کشور چین با جاذبه های فرهنگی و گردشگری ایران آشنا شوند. «لی جیانجو» وزیر گردشگری جمهوری خلق چین نیز در این دیدار از آمادگی کامل کشورش برای همکاری و سرمایه گذاری در بخش گردشگری کشورمان خبر داد و گفت: «به همین منظور تلاش و تدابیر ویژه یی را برای حضور فعال تر شرکت ها و سرمایه گذاران حوزه گردشگری چین به ایران فراهم خواهد کرد.»
وی گفت: «چین همچنان آماده است روابط خود با ایران را به مراتب بیشتر از دوران تحریم ها گسترش دهد و وزارت گردشگری جمهوری خلق چین این آمادگی را دارد که در همه زمینه های گردشگری با تهران همکاری داشته باشد.»
جیانجو تصمیم ایران مبنی بر ترسیم حوزه هایی غیر از نفت و گاز برای فعالیت اقتصادی و توجه بیشتر به صنعت توریسم و گردشگری را ستود و آن را نشانه یی از تغییر در روند تصمیم گیری کشور دانست؛ «این اقدام از تصمیم خردمندانه و اهمیت دادن به توسعه استراتژیک حکایت دارد.»
مدیریت توریسم، اجرای پروژه های مشترک گردشگری، برگزاری نشست های تخصصی و سمینارهای مرتبط با صنعت توریسم، همکاری بیشتر در بخش آشنایی با جاذبه های گردشگری دو کشور از دیگر مواردی بود که طرف چینی علاقه مندی خود را برای گسترش همکاری در این زمینه با ایران اعلام کرد. این خبری خوش برای گردشگری کشور محسوب می شود. به ویژه اینکه فعالان این صنعت می توانند از کمک های مالی و مدیریتی بخش گردشگری توانمند چین استفاده کنند. اما هنگامی که صحبت از چین، به عنوان یک شریک تجاری به میان می آید، یک مساله باعث نگرانی می شود؛ آیا اژدهای سرخ با قدرت بیش از حدش به سمت بلعیدن صنعت گردشگری ایران نخواهد رفت؟

چین آماده است، ایران هم؟

گردشگری، یک صنعت دوجانبه است. توسعه گردشگری میان دو کشور، تبادل گردشگر را معنا می دهد، اما چه اتفاقی رخ می دهد اگر این رابطه یک طرفه باشد و یک کشور صرفا به اعزام و دیگری به پذیرش گردشگر اقدام کند؟ در صنعت گردشگری، صادرات، به معنای پذیرش گردشگر است و کشور صادر کننده خدمات گردشگری، کشوری است که گردشگران بیشتری را می پذیرد. ایران تمایل به همکاری بیشتر در زمینه گردشگری با جمهوری خلق چین دارد، اما آیا با توجه به این مساله که چین عموما به عنوان یک کشور صادرکننده شناخته می شود، آیا این همکاری نهایتا به جذب یک طرفه گردشگران ایرانی منجر نخواهد شد؟
چین سالانه پذیرای بیش از 93 میلیون مسافر از سراسر جهان است. البته این کشور پر جمعیت سالانه رقمی نزدیک به 120 میلیون گردشگر را نیز به نقاط مختلف جهان اعزام می کند، اما باید توجه داشت که رقم پذیرش گردشگر ایران در سال نزدیک به 2 میلیون نفر است که 150 هزار نفر از آنان را چینی ها تشکیل می دهند. بنابراین ایران درحال حاضر سهم زیادی از بازار گردشگری چین ندارد.
حال سوال اینجاست که آیا ایران ظرفیت جذب بیشتر گردشگران چینی را دارد؟ مسوولان ایرانی قصد دارند در چشم اندازی 10 ساله، میزان گردشگران ورودی ایران را از 2 میلیون نفر در سال به 20 میلیون نفر در سال افزایش دهند. همچنین قصد بر این است که چینی ها 2 تا 2.2 میلیون نفر از این گردشگران را تشکیل دهند اما چه اقداماتی در این زمینه انجام می شود.
درحال حاضر، دولت ایران، اقدامات مناسبی را برای توسعه گردشگری کشور در دست اجرا دارد. تسهیل فرایند اخذ روادید، گسترش ناوگان حمل و نقل، توسعه روابط ترابری، ایجاد هتل ها و اقامتگاه ها و ساخت سایر زیرساخت های مورد نیاز، از جمله این اقدامات هستند. اما هنگامی که دروازه ها باز شود، همه برای سهم بری از بازار گردشگری ایران هجوم خواهند آورد و آن موقع است که باید دید آیا سرعت اقدام عمل دولت نیز کافی است؟ یا ایران از سایر رقبای خود عقب خواهد ماند؟ آیا ایران می تواند به موقع جاذبه های گردشگری خود را به گردشگران چینی معرفی و شرایط را برای جذب حداکثری آنها فراهم کند؟ یا صنعت گردشگری ایران در کام اژدهای سیری ناپذیر سرخ فرو خواهد رفت؟