فوتبال ایران اقتصاد ندارد
اقتصاد ایرانی: فصل نقل وانتقالات که فرامی رسد تکاپو برای جذب بازیکنان مناسب و تراز اول در فوتبال دنیا آغاز می شود و البته که فوتبال ایران نیز از این قاعده تبعیت می کند. در این بین اما تفاوتی فاحش بین شرایط جذب فوتبالیست در ایران و سایر نقاط جهان وجود دارد. درکشورهای دیگر کل داستان اصولی واقتصادی پیش می رود اما در فوتبال دولتی ایران قیمت برخی فوتبالیست ها به صورت نجومی و بی دلیل بالا می رود و پر واضح است که هزینه پرداخت این قرارداد ها، عمدتا از بیت المال تامین خواهد شد. حتی در فوتبال اروپا هم که به شکل خصوصی اداره می شود، سال ها است که تلاش می کنند راه حلی برای کنترل دستمزدهای سربه فلک کشیده بازیکنان پیدا کنند.
به گزارش دنیای اقتصاد، از این رو چند سالی هست که یوفا طرح «بازی منصفانه مالی» را برای باشگاه های اروپایی در نظر گرفته است و طراز مالی باشگاه ها را به شدت کنترل می کند. در فوتبال ایران اما نه تنها چنین قواعدی به اجرا در نمی آید، بلکه رقم دستمزدها با سطح زندگی مردم متناسب نیست که همین مساله، نگاه منفی بدنه جامعه به حوزه جذاب فوتبال را به دنبال می آورد.
مشکل این است که «عرضه» کم شده
درخصوص عقد قراردادهای نجومی در فوتبال ایران و برخی مسائل اقتصادی دیگر در این عرصه، سعید فائقی معاون پیشین سازمان تربیت بدنی با روزنامه دنیای اقتصاد گفت وگو کرده است. وی که یکی از مدیران اقتصادی کشورمان نیز محسوب می شود بزرگ ترین مشکل ورزش و به خصوص فوتبال کشورمان را فقدان سیستم اقتصادی –ورزشی می داند. وی درخصوص سیر بی رویه بالا رفتن رقم قرارداد فوتبالیست ها در ایران می گوید: «فوتبال حرفه ای در همه جای دنیا رابطه مستقیمی با اقتصاد بازار دارد. به بیان ساده تر اقتصاد دان ها می گویند وقتی عرضه کم باشد قیمت ها بالا می رود. به همین ترتیب، از آنجا که در فوتبال ما تربیت نیروها در سطح لیگ حرفه ای کاهش یافته و باشگاه ها به ندرت به سوی بازیکن سازی و پرورش استعداد ها می روند، طبیعی است که قیمت برخی بازیکنان سر به فلک بکشد. باشگاه های فوتبال ما برای ماندن در کورس قهرمانی یا کسب سهمیه لیگ قهرمانان و راضی کردن هواداران خود مجبور هستند به سمت بازیکنانی که به شهرت رسیدند بروند و از این رو برخی بازیکنان که اسم ستاره را هم نمی شود روی آنها گذاشت وقتی چند باشگاه را خواهان خود می بینند قیمت خود را به طرز باور نکردنی افزایش می دهند.»
پیروی از یک الگوی جهانی
فائقی برای برون رفت از این معضل پیشنهادی دارد که مدل آن در همه کشور های دیگر اجرا می شود: «متاسفانه ما در ایران ساز و کار قیمت گذاری یا خرید و فروش بازیکن نداریم. در همه جای دنیا آژانس هایی وجود دارد که با داشتن مجوزهای قانونی از فدراسیون آن کشور فعالیت می کنند. به این شکل که تمامی بازیکنان شاغل در لیگ توسط کار شناسان رسمی قیمت گذاری می شوند. البته باشگاه ها هم در پروسه قیمت گذاری بازیکنانی که با آنها قرارداد دارند نقش مهمی ایفا می کنند، اما همه ماجرای قیمت گذاری به مدیر برنامه آنها ختم نمی شود. در ایران هستند مدیربرنامه هایی که خود نقش دلال را ایفا می کنند و این خود باعث ایجاد رقم های نجومی می شود، چون هر چقدر قیمت بالا تر باشد مدیر برنامه ها نیز نفع بیشتری می برد. مثلا قیمت میوه از زمانی که از باغ خارج می شود تا به دست مصرف کننده برسد توسط واسطه ها چندین برابر می شود. پس برای اصلاح و شفاف کردن رقم درخواستی فوتبالیست ها باید آژانس های رسمی ایجاد شود تا رقم قرارداد ها معقول تر شود. برخی ها نمی خواهند در ایران این آژانس ها ایجاد شود چون منافع آنها به خطر می افتد.» فائقی در این ماجرا پای مربیان را هم وسط می کشد و معتقد است آنها با روش هایی می توانند قیمت بازیکنان را تعدیل کنند: «مربیان باشگاه ها توان استفاده از فوتبالیست های کارگر را ندارند. اگر دقت کنید در دنیا و از جمله همین مسابقات یورو یا کوپا آمه ریکا، تیم ها خیلی کمتر روی خلاقیت ستاره ها برنامه ریزی می کنند و بیشتر به بازیکنان کارگر و دونده متکی هستند. تعداد پاس ها و کیلومترهای دویدن آنها موید این موضوع است. ولی متاسفانه ما در ایران معطوف به ستاره ها شدیم و آنها هر سال رقم های فوتبال ایران را بالا و بالا تر می برند بدون اینکه خروجی مناسبی در فوتبال کشور ایجاد کنند.»
ترجیح بنگاه داری بر تیمداری
معاون اسبق سازمان تربیت بدنی یکی دیگر از دلایل بالا رفتن قیمت فوتبالیست ها در ایران را نقش کاذب مدیران باشگاه ها می داند: «برخی مدیران ما بنگاه داری را به تیمداری ترجیح می دهند. وقتی مدیری می خواهد جایگاه خودش را حفظ کند، وسوسه می شود که تیم خود را قوی ببندد و فشار هواداران و کار شناسان را از روی دوش خود بردارد. پس به جای اینکه ساختار ها را اصلاح کند نتیجه گرا می شود و برای داشتن ستاره ها در تیمش به آب و آتش می زند. در نتیجه آنها به جای تربیت استعداد ها به خرید های گرانقیمت رو می آورند. این در حالی است که هم در ایران و هم در بقیه نقاط دنیا هستند تیم هایی که خرید های سرسام آوری داشتند، اما کمتر نتیجه گرفتند. مدیران باشگاه ها هم وقتی عمرمدیریتی خود را محدود می بینند حساب و کتابی ساده می کنند و به این نتیجه می رسند که اگر بازیکنی میلیاردی جذب کنند، نیازی نیست به او همه پولش را بدهند و با خیال راحت پای قراردادهای میلیاردی با بازیکنان را امضا می کنند. با این حساب اکثر بازیکنان از چند تیم طلب های سنگین دارند.»
