کاهش مبادلات تجاری با وضعیت چرخه عرضه کالا در جهان چه می‌کند؟

اقتصاد ایرانی: حجم مبادلات تجاری جهان طی ۱۸ ماه گذشته با کاهش روبرو شده، آن هم پس از دهه ها رشد و رونق که سرعت ان ۲ برابر بیشتر از رشد اقتصادی بوده است. زنجیره های عرضه اهمیت زیادی در توسعه تجارت دارد، به طوری که کشورها تا حد زیادی به روند تولید و شبکه های توزیع مرتبط هستند و این شامل زنجیره های عرضه می شود. با توجه به رکود فعلی، سئوال این است که سرنوشت چرخه عرضه چه خواهد شد.

اروپا در حال بازگشت به داخل است، علی رغم آنکه ۹۰ درصد تقاضای جهانی از خارج از اتحادیه اروپا طی دهه آینده خواهد آمد. در همه پرسی اتحادیه اروپا، شهروندان بریتانیایی به خروج از یکی از قدرتمندترین بلوک های اقتصادی منطقه ای رای دادند. واکنش تکه تکه کشورهای اروپایی به بحران مهاجرت، تاثیر منفی و بدی بر طرح های اروپا برای همگرایی و هماهنگی بیشتر داشته است. در آمریکا هم هیلاری کلینتون و هم ترامپ مواضع قاطعی را علیه قرارداد تجارت آزاد تی پی پی اتخاذ کرده اند، قرارداد تجارت آزاد الزام آور بین کشورهایی که ۴۰ درصد جی دی پی جهان را تشکیل می دهند.

در مقابل، کشورهای آسیایی در حال رونق تجارت بین المللی هستند. برای کشورهای آسیایی، این قرارداد یک فرصت بزرگ است. چین که عضو این قرارداد نیست، در حال تلاش برای ایجاد یک بلوک است تا جایگزین قرارداد تجارت آزاد مورد حمایت آمریکا باشد. بلوک اقتصادی و تجاری موسوم به آر سی ئی پی که توسط چین در حال پیگیری است، شامل ۱۶ کشور خواهد بود و بزرگترین منطقه آزاد تجاری جهان خواهد شد. این قرارداد، موانع و تعرفه های مربوط به تجارت کالا و خدمات و سرمایه گذاری را کاهش می دهد. جامعه اقتصادی آسه ان نیز منطقه را به سوی یک بازار واحد سوق می دهد، بازاری که جریان آزاد کالا خدمات و نیروی کار و سرمایه گذاری در آن وجود دارد. در جبهه چند ملیتی نیز اعضای سازمان جهانی تجارت در روند تصویب توافقنامه تسهیل تجارت هستند که در سال ۲۰۱۳ میلادی به نتیجه نهایی رسیده است. این توافق در نهایت تجارت بین المللی را تسهیل خواهد کرد و هزینه های تجارت را کاهش خواهد داد. بر اساس برآوردهای سازمان تجارت جهانی، این توافق هزینه های تجارت در سطح جهان را بین ۱۲.۵ تا ۱۷.۵ درصد کاهش خواهد داد و ۲۰ میلیون فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد کرد. در واقع ماهیت تجارت نیز به خاطر ۳ تغییر عمده در چرخه جهانی عرضه، دچار تحول شده است: اقتصاد سریع رو به گسترش و رونق است، فناوری های جدید در حال گسترش است و تجارت الکترونیک رونق یافته است.

بسیاری از بخشها سرعت را در اولویت قرار داده اند تا تقاضای مشتری را تامین کنند. به عنوان مثال، برند مشهور زارا می تواند ظرف مدت تنها 2 هفته لباس های جدید را طراحی، تولید و به فروشگاه های خود منتقل و عرضه نماید. این روند به برندهای بزرگ اجازه می دهد تا از موجودی زیاد در انبارها جلوگیری کنند و جلوی هزینه های سنگین را بگیرند و به جای آن چیزی را که بیشترین فروش را دارد، تولید کنند. این تولید و فروش سریع نیازمند چرخه کوتاه توزیع و عرضه است.

فناوری نیز چرخه های عرضه را پویاتر کرده است. فناوری اطلاعات نیز به روندهای جدید مدیریتی اجازه می دهد تا چرخه های پیچیده تر عرضه کالا و خدمات را استفاده کنند. مرکز فلکس پالس یک نمونه است: این مرکز مبتنی بر جریان داده ها از موجودی انبار تا چک های باکیفیت و حمل و نقل و وضعیت تحویل می شود، و به تیم های بومی و مرکزی این امکان را می دهد تا به روز شده و برای اختلالات اختمالی آماده باشند.

این دید جهانی به شرکتها کمک می کند تا تمرکز تولید را از بین برده و کارخانه های جدید و مراکز توزیع جدیدی را در سراسر جهان ایجاد کنند. سایر فناوری ها نیز به کوتاه کردن چرخه توزیع و عرضه کمک زیادی کرده است. چاپ ۳ بعدی می تواند تولید را از کارخانه ها به فروشگاه ها و خانه ها منتقل کند. این روندها کمک زیادی به کاهش هزینه های تجارت کرده اند.

در نهایت تجارت الکترونیک و ظهور چرخه عرضه دیجیتال شاید موجب رونق تجارت بین المللی شود. آمازون، ئی بی و علی بابا از جمله پلت فرم های اصلی تجارت الکترونیک هستند که شرکتها و مصرف کنندگان را قادر ساخته اند تا کالاهای مورد نیاز خود را از طریق جهانی خریداری کنند. تجارت الکترونیک میلیون ها شرکت و تولید کننده را به میلیاردها مصرف کننده مرتبط ساخته است و این امکان را فراهم کرده است تا مصرف کننده با کمترین فاصله به بازار جهانی پیوند بخورد.

این ارتباطات نیازمند شبکه های لجستیکی و حمل و نقل گسترده ای است که بتواند رشد فزاینده معاملات را حمایت کند و همین طور به قوانین مناسبی نیاز دارد تا تجارت الکترونیک فراملی را بدون آسیب رساندن به فروش، مورد حمایت قرار دهد.

دیوید ریکاردو اقتصاددان انگلیسی استدلال می کند که ترکیب تجارت آزاد بین المللی با تخصصی سازی صنایع ، منافع قابل توجهی را به همراه خواهد داشت. البته در این بین کاهش رشد تجارت، دردسر ساز خواهد بود. بخشی از کاهش مبادلات تجاری مربوط به همگرایی بیشتر کشورهای در حال توسعه در زمینه آموزش، مهارت ها و زیر ساختها خواهد بود و در این بین دیجیتالی شدن مبادلات در کشورهای توسعه یافته نیز در کاهش مبادلات تجاری تاثیرگذار خواهد بود.

ولی نگرانی چندان اهمیت و ارزشی ندارد: طی سالهای ۱۹۸۰ و ۱۹۸۵ رشد تجارت به طور قابل توجهی کاهش داشته است. امروز روندهای جهانی تولید در حال تحول سریع است و هنوز فرصت های زیادی برای تعمیق چرخه های تجاری و عرضه وجود دارد.

منبع: مجمع جهانی اقتصاد