افزایش مالیات یعنی فشار بر مردم

محمد هیراد حاتمی: در نهایت بودجه به مجلس رسید. اگر حواشی مربوط به حضور نیافتن رییس جمهوری در مجلس برای تقدیم لایحه بودجه را کنار بگذاریم، بودجه به حدی دیر به مجلس رسیده که فقط پیش از فرا رسیدن سال جدید نمایندگان مجلس توانایی بررسی سه دوازدهم بودجه سال 92 را دارند. در رابطه با آخرین لایحه بودجه دولت دهم که در اختیار مجلس قرار گرفته است عزت اله یوسفیان ملا، عضو کمیسیون تلفیق و عضو ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی اعتقاد دارد که تخلفی آشکار صورت گرفته و آنهم اینکه هنگام ارائه بودجه از طرف دولت، گزارش عملکرد برنامه پنج ساله ارائه نشد. تخلف آشکاری که چون مانع تقدیم لایحه بودجه نبود، سبب شده تا مجلسی ها آن را بپذیرند. متن کامل این گفت و گو را در ادامه خواهید خواند:  

پس از تاخیری طولانی  لایحه بودجه در نهایت اسفند به مجلس رسید. بعد از تحویل لایحه بودجه به مجلس اتفاقی تا کنون نیفتاده است؟
فقط همان موضوعی که آقای رییس جمهور برای تحویل لایحه بودجه به مجلس نیامدند سبب شد صحبتی در مجلس به وجود آید. اصل 52 قانون اساسی می گوید بودجه سالانه کشور توسط دولت به مجلس تقدیم می شود. اینجا ذکری از رییس جمهوری وجود ندارد اما رویه بر این بوده که همیشه در کلیه سنوات گذشته اول مقام اجرایی کشور بودجه را تقدیم مجلس کرده است، نیامدن به مجلس مقداری معنا دار است. روز قبل از تقدیم لایحه بودجه هم وزیر معرفی شد و رییس جمهوری تشریف آوردند. همکاران می گفتند برای وزیر یک وزارتخانه ای که چند ماهی سر کار است آقای رییس جمهور تشریف آوردند اما برای بودجه که متعلق به تمام نظام است نیامدند. برادر عزیزی که بودجه را آوردند در میان هیات وزیران نیست و معاون رییس جمهوری است. در قانون اساسی فقط از معاون اول نام برده شده و بقیه معاونت ها اعتباری و موردی هستند. در قانون اساسی آمده هیات دولت مسئولیت تضامنی دارد. یعنی شما از وزیر اقتصاد می توانید بپرسید که چرا فلانی سفیر ایران در فلان کشور است و او نمی تواند بگوید به من ربطی ندارد چرا که مسئولیت تضامنی است. می گویند وقتی مسئولیت وزراء نسبت به همدیگر تضمانی است هر وزیری بودجه را بیاورد عضو دولت است ولی معاون به جز معاون اول در این موضوع تعریف نمی شود. این هم جای سوال بود ولی اغماض شد ولی یک تخلف آشکار وجود داشت. آنهم اینکه در برنامه پنج ساله داریم هنگام ارائه بودجه از طرف دولت، الزاما دولت باید گزارش عملکرد برنامه پنج ساله در آن سال را ارائه کند.
یعنی باید از سوی دولت گزارشی ارائه می شد که بودجه سالی که گذشت تا چه اندازه بر اساس برنامه پنج ساله منطبق بوده است؟
بله. این الزام است. به این الزام عمل نشد و یک تخلف آشکار است. چون مانع تقدیم بودجه نبود، مجلس بودجه را پذیرفت و آن را به کمیسیون های تخصصی ارجاع داد.
بودجه سال 92 نسبیت به سال 91 چه وضعیتی دارد؟ سال گذشته قرار بود درآمد های حاصل از هدفمندی در اختیار بخش های مختلف قرار بگیرد که گویا این اتفاق نیفتاد. بر همین اساس به دولت اجازه داد شد تا برداشت هایی از منابع دیگر داشته باشد. در رابطه با این موارد در بودجه 92 توضیح می دهید؟
بودجه دخل و خرج کشور است. دو کفه ترازو دارد. یک کفه ترازو درآمد ها است و دیگری هزینه ها است. « شاهین » این دخل و خرج باید با همدیگر بخواند. اگر درآمد کم تر از هزینه ها باشد اصطلاحا کسری بودجه گفته می شود. اگر درآمد ها بیشتر از هزینه ها باشد قانون گذار پیش بینی کرده بعدا در جا هایی که قانون اجازه داده استفاده کند و اگر به صورت ارزی بود به صندوق توسعه ملی برود که قبلا صندوق ذخیره ارزی بوده است. ما در برنامه پنج ساله داشتیم سالانه باید 20 درصد اتکا به نفت از بین برود و جایگزین شود. اتکا به نفت یعنی اگر امسال 100 نیاز به نفت داریم در سال اول برنامه باید به 80 درصد برسد. این 20 درصد اینطور نباشد که ما از مردم بگیریم بلکه باید صادرات ما طوری باشد که جایگزین نفت باشد. یعنی همان درآمدی که نفت برای ما داشت سایر کالا ها هم داشته باشد. این اتفاق در بودجه های قبل نیفتاد و حتی شورای نگهبان یک بار ایراد گرفت که مجلس بودجه ای را تصویب کرده که همان اتکا صد درصد به نفت است. در حال حاضر گفته شده تا 40 درصد اتکا به نفت کم شده است. می شد اصلا صد درصد کم کرد.
چگونه؟
از خود مردم بگیرند. این که هنر نیست. اتکا به نفت یعنی اگر تا کنون دلار نفتی در بودجه قرار می گرفت از سال بعد صادرات فرش، فرآورده های معدنی و صنایع دستی جایگزین آن شود. مواردی که ارز آور است در بودجه قرار گیرد. تورم و پایین آمدن ارزش پول ملی در تمام مراحل به جز صادرات بد است. در حال حاضر چین با آمریکا اختلاف دارد سر اینکه حاضر نیست یوآن را بالا بیاورد. برای اینکه چین همیشه دارد صادر می کند و می خواهد یوآن پایین باشد تا دلار و یوریی که می آید ارزش بیشتری داشته باشد. این بهترین موقعیت برای صادرات ما بود. متاسفانه بدون هیچ ملاحظه یک مرتبه گفتند پسته صادر نشود سپس دو روز بعد اجازه صادرات دادند. اینکه گفتند ما کسری را می خواهیم از مالیات جبران کنیم موضوع قابل قبولی نیست و رسالت برنامه پنج ساله این نبود. در چنین شرایطی برنامه پنج ساله گفته می شد اصلا اتکا به نفت نباشد و حقوق پرسنل نصف شود تا درآمد ایجاد شود.
یعنی همانند کشور هایی که اصلا منابع خدادادی ندارند یا اینکه کم دارند تیکه خودمان را بر مالیات ببریم؟
دقیقا. در حالیکه ایران کلکسیون معادن دنیاست. همه معادنی که در دنیا وجود دارد در ایران هست. سوال ما از دولت این است که چگونه می خواهد مالیات را بالا ببرد؟ افزایش مالیات یعنی بالابردن قیمت تولید، بالا بردن قیمت تولید یعنی تورم که باز هم مردم باید متقبل شود. دولت می گوید نظرش فرار مالیاتی است. دولت با چه ابزاری می خواهد از فرار مالیاتی جلوگیری کند؟ عدد فرار مالیاتی در کشور بالاست. ما بارها در ستاد مبارزه با مفاصد اقتصادی که بنده عضو آن هستم در رابطه با فرار مالیاتی بحث شد. آقایان گفتند ما ابزار کافی نداریم. به عنوان مثال عرض کنم اگر شما یک بنگاه معاملات ملکی داشته باشید دو تا سه نفر مالک هستند و ده نفر در آنجا حضور دارند. این ده نفر با تلفن شاید ده ها معامله به طور شفاهی انجام دهند. ممکن است میلیارد ها معامله شود بدون اینکه جایی ثبت شود. این موضوع برنامه می خواهد. اینکه با افزایش مالیات بخواهیم اتکا به نفت را کاهش دهیم فشار روی مردم خواهد آمد.
رقم بودجه سال 92 را چگونه ارزیابی می کنید؟
حدود 37 هزار میلیارد تومان در بخش عمرانی است. مشکلی که ما داریم در بودجه سالانه می آیند و عدد بودجه عمرانی را بالا اعلام می کنند ولی بعدا در عمل تخصیص آن پایین است. به طور مثال در سال گذشته متوسط تخصیص بودجه عمرانی حدود 18 تا 20 درصد بوده است. یعنی پروژه ای که گفته شده یک میلیارد تومان است حدود 200 میلیون آن پرداخت شده است.
چرا به این شکل اعلام می کنند؟
اینها ردیف هایی دارند که مقابل آن رقم هایی نوشته می شود. یعنی پل یک شهر یا سدی در جای دیگر لحاظ می شود و در مقابل آن رقم هایی نوشته می شود. این عدد بعدا محقق نمی شود. یعنی آن پولی که باید به خزانه بدهند محقق نمی شود و متاسفانه آش نخورده و دهن سوخته همین است. یعنی آثار تورمی را بخشیده اما عملا اتفاق نیفتاده است.
قاعدتا باید انجام شود چرا این اتفاق نمی افتد؟
کار کارشناسی وقتی نباشد و بودجه چیزی تکراری در هر سال باشد همین اتفاق می افتد. در حال حاضر حدود 4 هزار ردیف در عمران وجود دارد. به طور مثال می گویند در سال آینده می خواهیم 20 درصد ردیف بودجه را اضافه کنیم. بر همین اساس از بالا تا پایین 20 درصد اضافه می شود و آنالیزی صورت نمی گیرد که برخی ردیف ها اصلا نیازی ندارد. بر اساس واقعیت عملی نیست. مساله مهمی که در بودجه اتفاق افتاد تاخیر بودجه است که جبران زیان ناپذیری به کشور وارد خواهد کرد.
در رابطه با بودجه جاری وضعیت چگونه است؟
بودجه جاری همان هزینه های جاری است. حقوق پرسنل، بنزین ماشین، پول آب و برق و گاز است. این افزایش، بستگی به تملک دارایی دارد. اگر ساخت و سازی به همراه داشته باشد افزایش خواهد داشت. یعنی عملیات عمرانی  تملک دارایی است. ما عمرانی به دو شکل داریم. یکی راه و آب است و دیگری ساختمان ها است. در حالت دوم در مالکیت دولت باقی خواهد ماند و قابل تبدیل به ریال است. بودجه جاری آن چیزی است که هزینه می شود و دیگر بر نمی گردد و مصرف می شود. متاسفانه در بودجه جاری عمده بودجه جاری به شرکت های دولتی می رود.
وضع حقوق کارمندان، کارگران به چه شکلی خواهد شد؟
ما در قانون خدمات کشوری داریم حقوق کارمند باید بر اساس نرخ تورم باشد. منتها در بودجه سالانه یک موضوعی مطرح می شود که نرخ تورم و شاخص بانک مرکزی در سقف بودجه مصوب است. یعنی درست است به طور مثال باید 18 درصد اضافه شود و لی سقف اجازه بیشتر از 8 درصد را نمی دهد. بودجه های جاری خودش ردیف دارد. به طور مثال ردیف یک و دو برای پرداخت دستمزد و ماموریت ها است. این ها تقسیم شده است. در این تقسیم بیش از 8 درصد افزایش ندادند.
شما می دانید سقفی که دولت مطرح کرده چه قدر است؟
عددش را ما در نیاوردیم اما تقریبا شبیه پارسال است.
بحث بررسی لایحه بودجه چه قدر طول می کشد؟
در ماده 186 آیین نامه داخلی دارد که چناچه در 15 آذر لایحه بودجه تقدیم مجلس نشود لایحه بودجه چند دوازدهم نیز تقدیم می گردد. در حال حاضر بحث چند دوزادهم است. در حال حاضر سه دوزادهم آورده شده است.100