بازگشت به بالای صفحه
FACEBOOK TWITTER RSS FEED JOIN US NEWSLETTER
print version increase font decrease font
تاریخ انتشار : سه شنبه 4 آبان 1395      12:57

معادله سه‌مجهولی ایران، مصر و عربستان

اقتصاد ایرانی: دکتر عبدالامیر نبوی، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه، از تغییر تاکتیک مصر در مواجهه با ایران و عربستان خبر داد. این پژوهشگر مسائل مصر بر این باور است که قاهره بر سر پرونده های منطقه ای همچون یمن و سوریه با ریاض اختلاف نظر جدی دارد؛ اما این موضوع باعث جدایی مصر از جبهه عربی نخواهد شد. نبوی همچنین اضافه می کند که ایران اکنون در حال بهره برداری از این اختلاف است و مصر هم تلاش می کند با این رفتار، سیاست خارجی مستقلی در پیش بگیرد.

به گزارش دنیای اقتصاد، دکتر عبدالامیر نبوی، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه به بررسی اختلافات اخیر میان عربستان سعودی و مصر پرداخت و گفت در عین نیاز متقابل عربستان و مصر به یکدیگر، نخبگان دو کشور برداشت یکسانی از رویدادهای سال های اخیر ندارند و اختلاف قاهره و ریاض به طور مشخص در مورد یمن و سوریه است. این پژوهشگر، در این شرایط بهره برداری مصر از جایگاه و توان کشورهای دیگری چون ایران و عراق را قابل تصور توصیف کرد اما گفت بعید است این مساله به معنای جدایی مصر از عربستان، امارات و کویت باشد یا آنکه در صلح آن با رژیم صهیونیستی خللی وارد شود.

نبوی با اشاره به ائتلاف های شکل گرفته در منطقه شامل ائتلاف عربستان با امارات، کویت، اردن و ترکیه از یکسو و ائتلاف ایران، عراق، سوریه و حزب الله لبنان از سوی دیگر، گفت اکنون میان ریاض و تهران درخصوص مصر بحث یارکشی مطرح است. به گفته این استاد دانشگاه، عربستان انتظار داشت مصر در سمت آنها بایستد و موضع مشترکی با آنها در قبال سوریه و سایر مسائل منطقه ای اتخاذ کند اما شاهد بودیم که مصر به همراه عراق و ایران در مذاکرات لوزان درخصوص سوریه حضور یافت. او در ادامه با اشاره به اینکه مصر به دنبال احیای جایگاه منطقه ای خود است ادامه داد قاهره تلاش دارد از وزن و جایگاه ایران و موتلفان آن به سود خود استفاده کند و در عین حال از وزن و جایگاه ائتلاف عربی نیز به سود خود بهره برداری کند.

این روزها اختلافات میان دو کشور بزرگ عربی بیش از هر زمان دیگری آشکار شده و حوزه های اختلافی میان مصر و عربستان در حال گسترش است. به نظر شما روابط فعلی دو کشور به چه صورت است و این اختلافات از کجا ناشی می شود؟

مصر و عربستان ضمن آنکه به یکدیگر نیاز دارند، در قبال تحولات شتابان و عمیق منطقه خاورمیانه، برداشت متفاوتی دارند. در نتیجه هر دو کشور در عین نیاز به یکدیگر سیاست های یکسانی را دنبال نمی کنند.

مصر به خصوص پس از رویدادهای ژوئن ۲۰۱۳ که منجر به برکناری محمد مرسی شد به کمک و سرمایه گذاری اقتصادی عربستان بیش از گذشته نیازمند شد. اتفاقا عربستان در این مدت سرمایه گذاری های اقتصادی کلانی را در مصر انجام داده است و سفر ملک سلمان به مصر نشان دهنده ارتقای روابط سیاسی، اقتصادی هر دو کشور است. در مقابل عربستان نیز بر جایگاه سیاسی و نظامی مصر تاکید دارد و می کوشد مصر را در زمره موتلفان و یاران استراتژیک خود ببیند. اما در عین نیاز متقابل عربستان و مصر به یکدیگر، نخبگان دو کشور برداشت یکسانی از رویدادهای سال های اخیر ندارند و اختلاف قاهره و ریاض به طور مشخص در مورد یمن و سوریه است. عربستان انتظار داشت مصر مشارکت جدی و فعالی در جریان بحران یمن و حضور در ائتلاف کشورهای عربی داشته باشد اما مصری ها در حملات یک سال گذشته مشارکت و حضوری نداشتند. همچنین عربستان انتظار داشت مصر در قبال تحولات سوریه موضع مشابهی اتخاذ کند در حالی که این کشور بر راه حل سیاسی بحران سوریه تاکید دارد و حمایت از گروه های معارض با دولت سوریه را در عمل کنار گذاشته است. در این چارچوب رویدادهایی هرچند کوچک جلب توجه می کند؛ مانند حمایت مصر از پیش نویس پیشنهادی روسیه برای صدور قطعنامه ای در شورای امنیت درباره مسائل سوریه یا دیدار مدیر دفتر اطلاعات و امنیت سوریه از قاهره. این مسائل سبب خشم نخبگان حاکم بر عربستان شده است و حکومت مصر را متهم به ناسپاسی می کنند. این در حالی است که حکومت قاهره بر استقلال کشور خود در تصمیم گیری تاکید دارد و به طور طبیعی و جدی تفاوت هایی در رویکرد سیاست خارجی دو کشور قابل مشاهده است.

اهداف دو کشور از پیگیری چنین سیاست هایی در قبال یکدیگر در شرایط فعلی چیست؟

نکته اینجاست که حکومت عربستان می خواهد از وزن و جایگاه مصر در منطقه بهره برداری کند و در عین حال مصر را به عنوان یک شریک ثابت تلقی می کند. از سوی دیگر نخبگان مصری نیز در عین نیاز به سرمایه گذاری اقتصادی از سوی عربستان و سایر کشورهای حوزه جنوب خلیج فارس به دنبال احیای جایگاه منطقه ای خود هستند. البته ظرف روزهای اخیر دولتمردان مصری کوشیده اند از حجم تنش ها در بعد رسانه ای بکاهند و بر وجود روابط خوب و در حال افزایش دو کشور تاکید کرده اند.

با توجه به این مشکلات و اختلافات پیش آمده، چشم انداز روابط دو کشور را چطور ارزیابی می کنید؟

به نظر می رسد مصر با توجه به مشکلات حاد اقتصادی از یکسو و شرایط متحول منطقه ای از سوی دیگر در تلاش است تا از سرایت بحران به درون مرزهایش جلوگیری کند و روابط خود را با کشورهای مختلف بهبود بخشیده و افزایش دهد. این امر که منجر به احیای جایگاه منطقه ای مصر خواهد شد مستلزم یک سیاست خارجی پویا و چندجانبه است که بعید است در کوتاه مدت به نتیجه برسد. در این چارچوب ممکن است اختلافات بین مصر و عربستان در کوتاه مدت قابل کنترل نباشد و افزایش یابد. به خصوص آنکه عربستان سعودی صدور مواد نفتی به مصر را متوقف کرده است.

اخیرا با وجود اختلافات بیش از سه دهه میان ایران و مصر، شاهد نشانه هایی از چرخش دو کشور به سوی یکدیگر هستیم. به نظر شما این گشایش و تعاملات از سوی مصر با چه هدفی صورت می گیرد؟

در ابتدا باید به یاد داشت مصر همواره خود را کشوری عربی دانسته و در چارچوب مسائل عربی اظهارنظر و سیاست گذاری می کند و در این چارچوب است که همواره با دولتمردان کشورهای عربی هماهنگی و مذاکره صورت می گیرد. بنابراین بهره برداری مصر از جایگاه و توان کشورهای دیگری چون ایران و عراق قابل تصور است اما بعید است به معنای جدایی مصر از عربستان، امارات و کویت باشد یا آنکه در صلح آن با رژیم اسرائیل خللی وارد شود.

سیاست ایران در قبال وضعیت کنونی منطقه و آگاهی از نیاز مصر به تهران چیست؟

ایران نیز از این وضعیت آگاهانه بهره برداری کرده است. از جمله جدا از دیدار وزرای خارجه دو کشور در نیویورک، ایران پیشنهاد حضور مصر در مذاکرات لوزان را نیز مطرح کرد که مورد پذیرش قدرت های بزرگ قرار گرفت. حضور مصر در بررسی پرونده بحران سوریه گام مهمی در ارتقای جایگاه منطقه ای آن محسوب می شود. همچنین ایران و عراق اعلام آمادگی کرده اند که نیازهای نفتی مصر را برطرف سازند. اما همان گونه که گفته شد این نکته به معنای قطع و جدایی مصر از عربستان نخواهد بود.

در حال حاضر از یکسو عربستان با امارات، کویت، اردن و ترکیه در قبال سوریه، یمن و دیگر مسائل مختلف ائتلاف مشترکی دارد و از سوی دیگر ایران، عراق، سوریه و حزب الله لبنان ائتلاف دیگری دارند و اکنون بحث یارکشی مطرح است. به این معنا که در این شرایط متحول، مصر کدام سمت قرار خواهد گرفت. عربستان انتظار داشت مصر در سمت آنها بایستد و موضع مشترکی با آنها در قبال سوریه و سایر مسائل منطقه ای اتخاذ کند. اما شاهد بودیم که مصر به همراه عراق و ایران در مذاکرات لوزان درخصوص سوریه حضور یافت. بنابراین استفاده و بهره برداری ایران از اختلافات قاهره و ریاض نیز در این چارچوب است که مصر را به سمت ائتلاف خودش بکشد و اکنون بحث بر سر این است که مصر در کدام ائتلاف قرار خواهد گرفت.

با توجه به صحبت های شما می توان گفت این تصمیمات مصر مقطعی است و جبهه عربی را از دست نخواهد داد؟

در این خصوص باید بگویم که مصر تلاش دارد از وزن و جایگاه ایران و موتلفان آن به سود خود استفاده کند و در عین حال از وزن و جایگاه ائتلاف عربی نیز به سود خود بهره برداری کند. زیرا مصر نیز به دنبال احیای جایگاه منطقه ای خود است.

آینده روابط تهران و قاهره به چه سمتی خواهد رفت؟

احتمالا گشایش هایی صورت خواهد گرفت اما این به معنای بهبود سریع و همه جانبه روابط نخواهد بود چرا که بیش از سه دهه از قطع روابط دو کشور می گذرد و مسائل اختلافی میان تهران و قاهره هنوز حل وفصل نشده است.


آدرس ایمیل فرستنده : آدرس ایمیل گیرنده  :

نظرات کاربران
ارسال نظر
نام کاربر
ایمیل کاربر
شرح نظر
Copyright 2014, all right reserved | Developed by aca.ir